Kiedy geny decydują o życiu

Kiedy geny decydują o życiu

Płuca palacza
Płuca palacza Źródło: mat. prasowe
Rak płuca to nowotwór, na który najczęściej umierają Polacy. Wczesne wykrycie choroby stwarza szansę na wyleczenie. Z kolei precyzyjna diagnoza molekularna jest warunkiem koniecznym doboru właściwej terapii, co w efekcie oznacza możliwość wydłużenia życia i poprawy jego jakości.

Rak płuca jest chorobą o wysokim ryzyku zgonu. Pięć lat po wykryciu choroby żyje zaledwie 10-15 proc. chorych. Tak jest zarówno w USA, jak i w Unii Europejskiej – podkreślali uczestnicy debaty „Wprost” – „Potrzeby diagnostyczne i terapeutyczne pacjentów z rakiem płuca w Polsce”. To najczęściej diagnozowany nowotwór złośliwy oraz najczęstsza przyczyna zgonu z powodu nowotworu złośliwego w Polsce – w ubiegłym roku zarejestrowano ok. 22 tys. nowych zachorowań i ok. 20 tys. zgonów. Zachorowalność wśród mężczyzn w ostatnich latach zmniejsza się, ale niestety rośnie wśród kobiet. Pali coraz więcej Polek. A palenie to główny czynnik ryzyka raka płuca. Wśród mężczyzn ze zdiagnozowanym nowotworem tego narządu 95 proc. to palacze. Pozostali to w większości bierni palacze. W ubiegłym roku raka płuca wykryto u 7600 Polek, podczas gdy dziesięć lat temu liczba ta wynosiła 4800. Podobne tendencje dotyczą umieralności – liczba zgonów z powodu raka płuca u mężczyzn zmniejszyła się w ostatniej dekadzie, podczas gdy u kobiet jest obecnie najczęstszą przyczyną śmierci z powodu nowotworów.

Wcześnie wykryć i wyciąć guz

U większości chorych rak płuca jest rozpoznawany w stadium zaawansowanym. Ten rodzaj nowotworu ma agresywny przebieg, daje często przerzuty i może być oporny na leczenie konwencjonalne. Podstawową metodą leczenia chorych we wczesnych stopniach zaawansowania jest chirurgiczne usunięcie guza – najczęściej razem z płatem płuca i okolicznymi węzłami chłonnymi (śródpiersia). Nie należy bać się noża. Pacjenci niestety często odmawiają zgody na operację, bo boją się, że „nowotwór dostanie powietrza”, a jest to zwykły zabobon. U tych wszystkich, u których chirurgia jest możliwa, trzeba ją koniecznie zastosować. U chorych niekwalifikujących się do zabiegu z powodu zbyt zaawansowanej miejscowo choroby leczeniem z wyboru jest radioterapia lub skojarzona chemioradioterapia. W ciągu ostatnich 20 lat zdecydowanie wzrosło znaczenie chemioterapii dzięki coraz lepszym lekom. W wielu przypadkach najskuteczniejsza jest terapia skojarzona, tzn. z wykorzystaniem chirurgii, radioterapii oraz chemioterapii. Najnowocześniejsze, innowacyjne leczenie polega na zastosowaniu u pacjentów z rakiem płuca terapii dostosowanych do genetycznej specyfiki nowotworu, czyli ukierunkowanej molekularnie, oraz immunoterapii.

„Potrzeby diagnostyczne i terapeutyczne pacjentów z rakiem płuca w Polsce”​

Prof. Paweł Krawczyk

Prof. Paweł Krawczyk - biolog molekularny, kierownik Pracowni Immunologii i Genetyki Katedry i Kliniki Pneumonologii, Onkologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Ważne jest, by pacjenta zdiagnozować molekularnie, po to, by umożliwić mu dostęp do leczenia spersonalizowanego. Wygląda to dzisiaj w Polsce i dobrze, i źle. Bo mamy kilka wysoko wyspecjalizowanych laboratoriów, będących w stanie wykonać wszystkie badania genetyczne, które powinny być wykonane u chorych na raka płuca. Takie wyspecjalizowane laboratoria są we wszystkich dużych miastach. To wystarczy, bo na raka płuca choruje ok. 22 tys. ludzi rocznie, z czego predyspozycje genetyczne do pewnych rodzajów terapii może mieć 6-7 tys. z nich. Również poziom wykształcenia naszych diagnostów laboratoryjnych odpowiada światowym standardom. Są jednak dwa inne problemy. Pierwszy to ten, że w Polsce są dostępne dla chorych na raka płuca tylko trzy leki ukierunkowane molekularnie. I wszystkie trzy są ukierunkowane na ten sam cel molekularny, czyli na nieprawidłowe białko EGFR. W związku z tym w Polsce wykonuje się wyłącznie diagnostykę genu EGFR. I nic poza tym. U chorego z przerzutami bądź z guzem miejscowo zaawansowanym onkolog lub pulmonolog powinien zlecić badanie mutacji w genie EGFR. Jeżeli okaże się, że ta mutacja jest obecna, to wówczas chory może być leczony jednym z tych trzech dostępnych leków. Diagnostykę taką przeprowadza się tylko u chorych na raka niedrobnokomórkowego o utkaniu niezawierającym komórek raka płaskonabłonkowego (najczęściej raka gruczołowego). Na świecie już od czterech lat są dostępne leki ukierunkowane molekularnie na drugi nieprawidłowy szlak, który pojawia się u chorych na raka gruczołowego. Mowa o nieprawidłowym białku ALK, które powstaje w wyniku rearanżacji genu ALK. W Polsce nie jest refundowane leczenie kryzotynibem, a chorych nie stać na jego zakup. Na świecie poza tym lekiem są już dostępne leki kolejnej generacji blokujące nieprawidłowe białko ALK (cerytynib czy alektynib). Od 2012 r. cała UE, z wyjątkiem Malty, korzysta z terapii kryzotynibem. Ten lek można byłoby zastosować u małej, czteroprocentowej grupy chorych. Oznacza to, że tylko ok. 70 pacjentów rocznie w Polsce byłoby poddawanych tego rodzaju terapii. Ponieważ lek nie jest refundowany, badania rearanżacji genu ALK nie wykonujemy rutynowo, najwyżej w ramach badania klinicznego. Takich leków nierefundowanych w Polsce w innych nowotworach, w tym również w raku płuca, jest bardzo dużo. Jednym z takich leków jest lek antyangiogenny nintedanib stanowiący alternatywę dla chorych na raka płuca leczonych terapią drugiego rzutu. I są niestety sytuacje, kiedy chory ma wykrytą mutację, a mimo to nie jest u niego stosowana terapia ukierunkowana molekularnie. Prawie wszyscy chorzy w Polsce mają dostęp do diagnostyki molekularnej w kierunku mutacji genu EGFR. Wykrywamy 450-500 chorych z mutacją genu EGFR w skali kraju rocznie. Ale leczonych jest tylko nieco ponad 200, a więc mniej więcej połowa. Dlaczego? Bo większość chorych jest diagnozowana w jednym ośrodku, a potem są oni kierowani do innego, ale już wynik nie wędruje za nimi do drugiego szpitala ani nie są oni informowani o wyniku badania genetycznego. Gdzieś ten wynik ginie. Drugi problem to ten, że w niektórych ośrodkach preferuje się chemioterapię, bo nie ma tam programu lekowego na odpowiednie leki ukierunkowane molekularnie. W efekcie chory dostaje chemioterapię zamiast leku ukierunkowanego molekularnie, który mógłby wydłużyć mu życie i poprawić jego jakość.

Prof. Rodryg Ramlau

Prof. Rodryg Ramlau - kierownik Katedry i Kliniki Onkologii Szpitala Klinicznego Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

W diagnostyce raka płuca kluczowa jest ocena, czy danego pacjenta możemy poddać leczeniu radykalnemu, czy też chorego należy skierować do dalszych badań diagnostycznych albo do leczenia systemowego. Za tym również idzie konieczność wykonania wysokospecjalistycznej diagnostyki, w tym diagnostyki molekularnej. W mojej ocenie leczenie radykalne, czyli chirurgiczne usunięcie guza, daje jedyną szansę na pełne wyleczenie. Jeśli chodzi o chirurgię, to system organizacyjny polskich oddziałów torakochirurgicznych jest wzorcowy. Liczba oddziałów w przeliczeniu na liczbę mieszkańców jest u nas zadowalająca pod względem postępowania torakochirurgicznego. Jedyny problem polega na tym, żeby chorzy wcześnie trafiali do specjalistycznych ośrodków – chodzi o to, by moment rozpoznania był adekwatny do możliwości postępowania chirurgicznego. Obecnie większość pacjentów jest leczona w ośrodkach specjalizujących się w operacjach raka płuca – procedury NFZ wymuszają wykonywanie zabiegów w obrębie płuca i klatki piersiowej wyłącznie w ośrodkach torakochirurgii. To oznacza, że w Polsce niemożliwe jest, by tak jak na przykład we Francji chirurg ogólny wykonywał tak skomplikowane zabiegi torakochirurgiczne.

Poseł Alicja Kaczorowska

Poseł Alicja Kaczorowska - sejmowa Komisja Zdrowia

Bardzo ważną sprawą w diagnostyce jest badanie patomorfologiczne, czyli ocena charakterystyki chorej tkanki pod mikroskopem. Rząd już pracuje nad opracowaniem takiego systemu, żeby diagnostyka, także dla terapii ukierunkowanych molekularnie, była finansowana ze środków publicznych. Mamy zaledwie 400 patomorfologów i chcemy zadbać, żeby było ich więcej. W ubiegłym roku na propozycję rezydentury w tej dziedzinie odpowiedziało w całej Polsce zaledwie dwóch lekarzy. Patomorfolog pracuje po 12 godzin na dobę, wpatrując się w mikroskop. To praca odpowiedzialna i żmudna. Tymczasem procedury diagnostyczne są niedopracowane i nie są finansowane w ramach NFZ. Patomorfolodzy są podwykonawcami – robią badania diagnostyczne na zlecenie poszczególnych szpitali i są przez te szpitale opłacani. Jest to problem, z którym wiąże się małe zainteresowanie tą specjalnością. Należy więc uporządkować kwestie dotyczące pracy patomorfologów. Eksperci w Ministerstwie Zdrowia pracują nad systemem skoordynowanej i kompleksowej terapii obejmującej również diagnostykę. Tylko wczesne wykrycie rozszerzone w uzasadnionych przypadkach o badanie molekularne i właśnie skoordynowana, kompleksowa i nowoczesna terapia nowotworów płuc w wyspecjalizowanych ośrodkach przez doświadczonych specjalistów dają szansę na długoletnie przeżycie lub nawet pełne wyleczenie.

Poseł Krzysztof Ostrowski

Poseł Krzysztof Ostrowski - sejmowa Komisja Zdrowia

Będziemy mieli takie wyniki leczenia, jakie będziemy mieli kadry, sprzęt oraz jak będziemy zarządzać sprzętem i pieniędzmi. Nawet najbardziej specjalistyczny i dobrze wyposażony ośrodek onkologii, pulmonologii i torakochirurgii nie pomoże, jeśli choroba będzie za późno rozpoznana. Spójrzmy na kadry. W POZ lekarze, którzy często mają ponad 50 czy 60 lat, przyjmują 50-60 pacjentów dziennie. Trzeba wprowadzić takie zmiany, by praca w POZ stała się atrakcyjna, również dla młodych lekarzy. Lekarz POZ w ramach stawki, która jest przeznaczona na pacjenta, powinien mieć wyodrębnione pieniądze na diagnostykę, od której zależy dalszy sposób leczenia. Niestety lekarze oszczędzają na diagnostyce i nie zlecają jej w takim zakresie, w jakim jest potrzebna.

Szymon Chrostowski

Szymon Chrostowski - prezes Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych

W moim przekonaniu ogromnym problemem jest to, że pieniądze na leczenie raka płuca w Polsce to zaledwie 2 proc. środków przeznaczonych na całą onkologię, mimo że to jest najczęściej występujący nowotwór. Zbyt dużo czasu upływa od zarejestrowania nowej terapii w UE do momentu refundowania jej w Polsce. Ta procedura powinna być skrócona. Mam przed sobą dokumenty rejestracyjne przynajmniej sześciu nowoczesnych leków onkologicznych – mówię o lekach zarejestrowanych w UE w 2012 r., więc nie jest to już w zasadzie leczenie nowoczesne, bo od tej chwili minęły cztery lata. A my nadal nie mamy dostępu do tych terapii. Jeśli chodzi o postęp w innowacyjności tworzenia nowych leków onkologicznych, opracowywanie nowych cząsteczek, to w raku płuca jest on największy. Szkoda, że te leki nie są dostępne dla polskich pacjentów.

Immunoterapia, czyli inhibitory PD-1 i PD-L1

Rak płuca to nowotwór złośliwy dróg oddechowych (oskrzeli i pęcherzyków płucnych). W zależności od rodzaju komórek nowotworowych wyróżnia się niedrobnokomórkowego raka płuca i drobnokomórkowego raka płuca. Ponad 85 proc. chorych to osoby z niedrobnokomórkowym rakiem płuca. Biorąc pod uwagę, że w większości przypadków chorobę rozpoznaje się w stadium zaawansowanym, zaledwie 10-15 proc. można leczyć chirurgicznie, a następnie u niektórych włączyć leczenie uzupełniające w postaci radio- i/ lub chemioterapii. Większości chorych pozostaje leczenie wyłącznie paliatywne, a szanse na przeżycie są niewielkie.

Leki stosowane w immunoterapii to leki nowej generacji, które działają na układ odpornościowy chorego w taki sposób, że lepiej potrafi on rozpoznawać komórki nowotworowe i je zabijać. Nowotwór „ukrywa się” przed komórkami układu immunologicznego – limfocytami. Leki immunokompetentne są w stanie odblokować reakcję układu immunologicznego na komórki nowotworowe. Preparaty te działają na receptor programowanej śmierci PD-1 lub jego ligand – PDL-1, co przywraca układowi odpornościowemu umiejętność rozpoznawania i niszczenia komórek nowotworowych. Receptor PD-1 jest receptorem immunoregulatorowym, zlokalizowanym na powierzchni komórek odpornościowych – limfocytów T. Po związaniu tego receptora ze specjalnym ligandem na powierzchni komórek nowotworowych dochodzi do anergii limfocytów T. Nowotwór może się wtedy swobodnie rozwijać. Nowe leki, nazywane inhibitorami PD-1 lub PD-L1, zostały tak opracowane, żeby do tego nie dopuścić. Leki immunokompetentne to najbardziej obiecujące leki, jakie pojawiły się ostatnio w leczeniu chorób nowotworowych. Immunoterapia może wydłużyć życie chorych z zaawanasowanymi nowotworami i poprawić jego jakość. Leki te mają inny profi l toksyczności, chorzy nie mają po nich nudności, wymiotów.

Są lepiej tolerowalne. W Polsce dla chorych na raka płuca nie jest dostępny (brak refundacji) żaden lek immunokompetentny, chociaż w Unii Europejskiej jeden lek został już zarejestrowany, a drugi pojawi się wkrótce. Lek jest stosowany do leczenia wszystkich chorych z niedrobnokomórkowym rakiem płuca (zarówno płaskonabłonkowym, jak niepłaskonabłonkowym).

Inhibitory angiogenezy

W leczeniu niedrobnokomórkowego raka płuc pojawiły się ostatnio nowe, innoowacyjne leki należące do grupy inhibitorów angiogenezy. Hamują one rozwój bogatej sieci naczyń krwionośnych zaopatrującej rozwijający się guz nowotworowy. Wśród leków tej grupy znajdują się: przeciwciało wycelowane w receptor VGFR 2 (ramucirumab) oraz potrójny inhibitor angiogenezy działający na receptory VEGFR, FGFR, PDGFR znajdujące się w śródłbonku naczyń guza (nintedanib). Są one stosowane w chemioterapii drugiego rzutu niedrobnokomórkowego raka płuc. Inhibitory angiogenezy dają możliwość przedłużenia przeżycia zwłaszcza u chorych wcześnie progresujących w pierwszej linii leczenia.

Więcej możesz przeczytać w 30/2016 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 30/2016 (1746)

  • Jak zarobić na godność narodową?24 lip 2016, 20:00Przeczytałem z tysiąc teorii o przyczynach kryzysu, a potem jeszcze więcej o tym, dlaczego ten kryzys nie chce się skończyć. A to że regulacji jest za dużo, a to że za mało. Że prekariat, że nierówności… Jak świat światem kryzysy przychodziły i...3
  • Kosztowne sprzątanie24 lip 2016, 20:00Doprowadzenie systemu rejestrów państwowych do porządku będzie kosztowało 10,5 mln zł. Kilka tygodni temu opisywaliśmy nieprawidłowości w tym wartym blisko 110 mln zł projekcie, który po wdrożeniu doprowadził m.in. do tego, że Główny Urząd...8
  • Skaner24 lip 2016, 20:00Niezniszczalni Świat patrzy na ich aktywność i przeciera oczy ze zdumienia, bo wszystko co widzi, jest jakby wbrew naturze.  „Wiekowy” zespół THE ROLLING STONES często nazywany największym zespołem świata – nadal w miarę regularnie koncertuje...9
  • Zdarzyło się jutro24 lip 2016, 20:00Gierek PiS, muzeum parawaningu, teoria wielkiego wybuchu według Rubikonia i wiele innych atrakcji.12
  • Tusk zostanie wezwany przed komisję24 lip 2016, 20:00To jest fenomen, że ktoś dziewięć razy z rzędu jest skazany za to samo przestępstwo, czyli za oszustwo, w tym samym okręgu sądowym, i za każdym razem dostaje wyrok w zawieszeniu. Przecież już po drugim takim wyroku powinien trafić do więzienia –...14
  • Bezpieczeństwo w turbulentnym świecie24 lip 2016, 20:00Warszawski szczyt NATO dał wyraz świadomości rządów państw sojuszniczych, że zagrożenie wschodniej flanki dotyczy całości Sojuszu, a nie tylko peryferii. Był manifestacją solidarnej postawy rządów państw wobec agresywnej polityki Moskwy....17
  • Trzej muszkieterowie budżetu24 lip 2016, 20:00Mateusz Morawiecki, Paweł Szałamacha i Jarosław Gowin nigdy nie grali w jednej drużynie, ale niespodziewanie zjednoczyli się w obronie budżetu przed skutkami obniżenia wieku emerytalnego. Grają o swoją pozycję czy dojrzeli na horyzoncie katastrofę...18
  • Schetyna ma rozbuchane ego24 lip 2016, 20:00Skoro PO ma być liderem opozycji, to nasz szef nie może zachowywać się jak przywódca podwórkowej paczki – mówi Stanisław Huskowski, były poseł PO.20
  • Lista dokonań Schetyny24 lip 2016, 20:00Przewodniczący Platformy Obywatelskiej usuwa swoich partyjnych przeciwników, oskarżając ich o szkodzenie partii. Jednak PO bardziej mogą szkodzić kontrowersyjne decyzje, jakie do tej pory podejmowali Grzegorz Schetyna i jego polityczne zaplecze.23
  • Czym Franciszek różni się od Jana Pawła II24 lip 2016, 20:00Papież Polak był przewodnikiem-nauczycielem. Papież Argentyńczyk jest towarzyszem drogi. Pierwszy uważał, że przyjęcie nauczania Jezusa rozwiąże problemy indywidualne i społeczne, drugi postrzega Kościół jako „szpital polowy” ludzi ubogich.24
  • Franciszek polskich marzeń24 lip 2016, 20:00Spotkanie z ojcem Tadeuszem Rydzykiem, z ofiarami pedofilii czy zaproszenie uchodźców na pokład papieskiego samolotu. „Wprost” spytał katolickich komentatorów, jakich słów i nauk oczekują od Franciszka w czasie rozpoczynającej się w tym tygodniu...28
  • Zespół stresu pourlopowego24 lip 2016, 20:00To, że ktoś wypoczął na wakacjach, nie oznacza, że z werwą przystąpi do pracy. Przeciwnie, będzie mu trudno. Pierwsze dni po powrocie psycholodzy nazywają nawet stresem pourlopowym.31
  • Działkę oddam – miasto Warszawa24 lip 2016, 20:00Przekazana na cele oświatowe blisko hektarowa działka na warszawskim Ursynowie trafiła za ułamek wartości w prywatne ręce. Zgodnie z umową miała tam powstać uczelnia, a budowane są apartamentowce. Sprawie przygląda się prokuratura.32
  • Cztery minuty na wagę życia24 lip 2016, 20:00Co można zrobić w cztery minuty? Przejechać dwa przystanki autobusem, umyć zęby, wziąć prysznic i uratować komuś życie! Chcesz dowiedzieć się jak?35
  • Wakacje z dziećmi24 lip 2016, 20:00Dłuższą podróż samochodem nawet z najmniejszymi dziećmi można przeżyć, jeśli odpowiednio się do niej przygotujemy i zaplanujemy poszczególne etapy.38
  • Stres po męsku24 lip 2016, 20:00U mężczyzn depresja często jest następstwem stresu. Nierzadko jest ukryta i wygląda zupełnie inaczej niż u kobiet. Przybiera maskę ataków agresji, wrogości, drażliwości. Milczenia lub zachowań autodestrukcyjnych.42
  • Silni faceci o słabych sercach24 lip 2016, 20:00Kardiolodzy ostrzegają: na serce chorują coraz młodsi Polacy. Ale nie zdają sobie z tego sprawy.44
  • Kiedy płuca chorują, brakuje powietrza24 lip 2016, 20:00Na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc chorują 2 mln Polaków. Ta mało znana choroba może prowadzić do inwalidztwa, a nawet śmierci.46
  • Tylko dla mężczyzn24 lip 2016, 20:00U małego chłopca ma wielkość groszku. Kiedy malec mężnieje, ten gruczoł kształtem i rozmiarem przypomina kasztan. I wszystko jest w porządku, jeśli nie rośnie dalej. Prostata – każdy mężczyzna powinien żyć z nią w zgodzie.48
  • Ultradźwiękami w raka24 lip 2016, 20:00Co roku 11 tys. Polaków słyszy diagnozę: rak gruczołu krokowego. Nowa metoda leczenia tego nowotworu umożliwia ograniczenie skutków ubocznych terapii.49
  • Kiedy geny decydują o życiu24 lip 2016, 20:00Rak płuca to nowotwór, na który najczęściej umierają Polacy. Wczesne wykrycie choroby stwarza szansę na wyleczenie. Z kolei precyzyjna diagnoza molekularna jest warunkiem koniecznym doboru właściwej terapii, co w efekcie oznacza możliwość...50
  • Drogie leczenie za granicą24 lip 2016, 20:00Gdy wybierasz się w podróż – kup polisę turystyczną. Ale zanim to zrobisz, sprawdź, czy jej wysokość wystarczy, by pokryć koszty ewentualnego leczenia.54
  • Najwięksi bankruci III RP24 lip 2016, 20:00Kiedyś królowie życia, którzy nie schodzili z czołówki listy najbogatszych ludzi w kraju. Dzisiaj zapomniani lub okryci niesławą. Albo nie mogą wyjść z długów, albo mają już za sobą odsiadkę w kryminale. Oto antylista najbogatszych ludzi w kraju.56
  • Do kierownictwa partii rządzącej Manifest24 lip 2016, 20:00Lato. Lato czeka. A wraz z latem czeka rzeka. Czeka rzeka, czeka las… Wakacje. Mniej lub bardziej zasłużone – wszyscy jedziemy odpoczywać. Miesiąc względnego spokoju od polityki – bo polityka w sierpniu się urlopuje. Wielce Szanowne Kierownictwo...61
  • Europułapka24 lip 2016, 20:00Euro rozsadza Unię Europejską. Aby zachować UE i wspólny rynek, należy zrezygnować ze wspólnej waluty. Dalsze trwanie przy euro jest jak obrona parytetu złota, która w latach 30. pogłębiła kryzys światowy i przyczyniła się do wybuchu wojny – mówi...62
  • Turecka wolta24 lip 2016, 20:00Nieudany pucz wojskowy nieoczekiwanie wzmocnił prezydenta Erdoğana, który ma teraz wolną rękę do przeprowadzenia planowanych już wcześniej zmian w polityce zagranicznej. Zbliżenie z Rosją jest tylko kwestią czasu.70
  • Kręgosłup tureckiej armii został złamany24 lip 2016, 20:00Najlepsi tureccy oficerowie od lat siedzą w więzieniach z wieloletnimi wyrokami. Niektórzy zaginęli bez śladu. Recep Tayyip Erdoğan, prezydent Turcji, wypowiedział armii wojnę – mówi „Wprost” gen. Waldemar Skrzypczak, były wiceminister obrony i...72
  • Modlitwa o rozum24 lip 2016, 20:00Polityczny Zachód trzeszczy w szwach. To, że potrzęsie nim Brexit, było do przewidzenia. Decyzja Brytyjczyków już działa. Można powiedzieć, że Brexit już jest, od kiedy o nim rozmawiamy i snujemy plany, jak się z Wielką Brytanią rozwodzić.73
  • Barwy kampanii24 lip 2016, 20:00Nowicjusz w polityce, biznesmen i celebryta, obiecuje przywrócić Ameryce wielkość, ale jego wizja polityki wobec Europy, w tym Polski, pozostaje zupełną niewiadomą.74
  • Ciemne interesy Clintonów24 lip 2016, 20:00Czy były prezydent USA sprzedawał obcym rządom polityczne wpływy żony? Takie oskarżenia padają w filmie „Clinton Cash”, który ma właśnie swoją amerykańską premierę. Od 25 lipca mogą go także oglądać czytelnicy „Wprost”.77
  • Podchody z pokemonami24 lip 2016, 20:00Nowoczesne technologie to za mało, by dziś porwać tłumy. Trzeba było dodać do nich tradycyjną grę w chowanego oraz nostalgię za latami 90. Tak powstał „Pokémon Go”, gra, która wyprowadziła ludzi na ulice.80
  • Po drugiej stronie smartfona24 lip 2016, 20:00Nie wiadomo, czy gracze wychodzą z gry komputerowej na podwórko, czy biegając po podwórku, wchodzą do gry komputerowej – mówi dr Marek Troszyński, socjolog z Obserwatorium Cywilizacji Cyfrowej Collegium Civitas.82
  • Kobiecy wymiar przemian24 lip 2016, 20:00Do niedawna polityka była niemal wyłącznie męskim zajęciem. To przesłoniło obraz świata tak mocno, że zapominamy, jak naprawdę wygląda. Tomasz Wasilewski w swoim nowym filmie „Zjednoczone stany miłości” pokazuje, że ustrojowa transformacja miała...84
  • Wyszczerbiony miecz24 lip 2016, 20:00Proces dekoratorów z „Kroniki polskiej” przetarł ścieżkę dla późniejszego procesu prezesa TVP.87
  • Żyj kolorowo24 lip 2016, 20:00Kolor ścian to jeden z głównych elementów aranżacji wnętrza. Barwy, które do niego wybierzemy, mogą dodać energii pomieszczeniu, wpływać na nastrój mieszkańców, a także oddać emocje jego właściciela.90
  • Ułańska fantazja24 lip 2016, 20:00Ułańska fantazja Jacek Komuda „Hubal” Fabryka Słów Polscy czytelnicy są równie nieobliczalni jak polscy piłkarze. Dowodzi tego choćby przypadek „Hubala”, który niespodziewanie stał się bestsellerem. Autor – Jacek Komuda – to bodaj najlepszy dziś...92
  • Muzyka - recenzje24 lip 2016, 20:00Trzecia odsłona muzycznej trylogii To album teoretycznie przeznaczony przede wszystkim dla wtajemniczonych fanów. Ale rozpoczyna sie od niemal 12-minutowego utworu, który mógłby być też dla początkujących świetnym wprowadzeniem w fenomen tego...94
  • Film - recenzje24 lip 2016, 20:00Pani kontra rekin Dopiero co mieliśmy w kinach żeńską wersję „Ghostbusters”, a już pojawia się kolejny film z kobietą w roli, w jakiej przywykliśmy widzieć panów. Przez półtorej godziny śledzimy samotną walkę Nancy z wielkim rekinem. Ot, młoda,...95
  • Duży mały samochód24 lip 2016, 20:00Gdy mówi się o małych samochodach, zawsze podkreśla się funkcjonalność. Takim autem łatwo w mieście znaleźć miejsce do parkowania, niewiele pali, a na dodatek nie budzi zbytniej zawiści sąsiadów. Zdarza się jednak, że niewielki samochód potrafi...96
  • Know-How24 lip 2016, 20:00Moc ceramiki Chcesz być w czymś najlepszy. Poszukaj sobie niszy. Szwajcarski producent zegarków Rado znalazł sobie takie własne poletko i specjalizuje się w produkcji czasomierzy z ceramiki. I to, co robią, jest przepiękne. Na rynku pojawił się...97
  • Spalone podwyżki24 lip 2016, 20:00Tryb, w jakim posłowie PiS przygotowali projekt ustawy o podwyżkach dla najważniejszych osób w państwie, może wskazywać na pierwsze symptomy znanego w polityce zjawiska, czyli odrywaniu się elit władzy od kontaktu ze społeczeństwem.98