Bunt komórek

Dodano:   /  Zmieniono: 
Bunt komórek
Bunt komórek
Prawidłowo działający układ odpornościowy chroni przed zarazkami. Kiedy jednak zaczyna działać na naszą szkodę i atakuje własny organizm, pojawiają się choroby z autoagresji. Groźne i niekiedy nieuleczalne.

Układ odpornościowy (inaczej immunologiczny) jest niczym armia broniąca własnego terytorium przed atakiem wroga. Chroni nas przed chorobami i zwalcza je, rozpoznając i usuwając intruzów – bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty. Jeśli działa prawidłowo, odróżnia, kto swój, a kto obcy. Ale zdarza się, że w armii obronnej dochodzi do dezorientacji. Wówczas komórki własnego organizmu zostają fałszywie uznane za wrogie i są niszczone. Tak właśnie dzieje się w chorobach autoimmunologicznych, czyli z autoagresji.

Groźne przeciwciała

Chorobami autoimmunizacyjnymi, jak się szacuje, dotkniętych jest 3,5 proc. ludzi. Prawie 95 proc. przypadków wszystkich chorób autoimmunologicznych stanowią zachorowania na kilkanaście najczęściej występujących schorzeń (patrz ramka obok). Do autoagresji może dochodzić we wszystkich tkankach i narządach. Jeżeli dotyczy ona komórek tarczycy, mamy do czynienia z chorobą Hashimoto i Gravesa-Basedowa – autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy. Agresja wobec własnej tkanki łącznej powoduje reumatoidalne zapalenie stawów, a wobec komórek ośrodkowego układu nerwowego – stwardnienie rozsiane (SM). – Poznanie mechanizmu powstania choroby jest podstawą skutecznego leczenia. Wiele chorób autoimmunologicznych możemy dzisiaj rozpoznać i leczyć z dużym sukcesem, choć jeszcze nie wszystkie. W przypadku łuszczycy umiemy na przykład stwierdzić, jaki typ zaburzeń immunologicznych ją wywołuje, ale jeszcze nie potrafimy wyizolować autoprzeciwciał. Przy obecnym postępie medycyny to tylko kwestia czasu – mówi prof. Brygida Kwiatkowska, kierownik Kliniki Wczesnego Zapalenia Stawów oraz dyrektor ds. klinicznych Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie. Wspólną cechą schorzeń autoimmunologicznych jest pojawienie się we krwi chorego charakterystycznych białek (autoprzeciwciał), świadczących o toczącym się procesie zapalnym wywołanym przez własne komórki. Na przykład bielactwo objawiające się białymi plamami na skórze do niedawna było traktowane jako defekt urody. Dzisiaj już wiemy, że jest to choroba z autoagresji – we krwi chorego obecne są autoprzeciwciała, które niszczą melanocyty, czyli komórki barwnikowe. Z kolei w chorobie Addisona-Biermera organizm chorego wytwarza przeciwciała przeciwko komórkom okładzinowym żołądka, które przestają wchłaniać witaminę B12. Dochodzi do jej niedoboru i pojawia się niedokrwistość. Choroby autoimmunologiczne „lubią” występować razem. Układ immunologiczny może produkować autoprzeciwciała przeciwko kilku tkankom czy narządom jednocześnie. W przypadku zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa choruje układ ruchu, ale chorobie tej często towarzyszy także zapalenie jelit i błony naczyniowej oka. Z kolei choroba Hashimoto (najczęstsza przyczyna pierwotnej niedoczynności gruczołu tarczowego) często współistnieje z zespołem Sjögrena. To schorzenie reumatologiczne, w którym przeciwciała są wytwarzane przeciwko komórkom wydzielania zewnętrznego. Choroba objawia się suchością pochwy, oczu i jamy ustnej.

Skąd ta autoagresja

Pojawienie się autoagresji to proces złożony i aby doszło do tego zaburzenia, musi się pojawić kilka czynników jednocześnie. Wśród przyczyn wymienia się predyspozycje genetyczne, częste zakażenia, a także przewlekłe nieleczone stany zapalne. – Układ odpornościowy zajęty nieustanną obroną pracuje non stop na pełnych obrotach i w pewnym momencie zaczyna popełniać błędy. Podobnie jak człowiek, jeśli nie robi urlopu od pracy, też zaczyna się mylić – tłumaczy prof. Kwiatkowska. Na rozwój autoagresji ma wpływ również tzw. mimikra molekularna, czyli podobieństwo strukturalne naszych własnych białek oraz białek mikroorganizmów infekcyjnych (wirusów, bakterii, grzybów), a także płeć. Kobiety częściej chorują na zespół Sjögrena (zwłaszcza po 50. roku życia), chorobę Hashimoto, toczeń rumieniowaty (aż dziesięciokrotnie częściej niż mężczyźni) i reumatoidalne zapalenie stawów (trzykrotnie częściej). U mężczyzn jest diagnozowanych więcej przypadków zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa. Autoprzeciwciała częściej są wykrywane u osób starszych, co jest prawdopodobnie spowodowane zaburzeniami w regulacji układu odpornościowego. Schorzenia z autoagresji rzadziej dotykają dzieci.

Niepokojące objawy

Niełatwo się zorientować, że przyczyną pogarszającego się stanu zdrowia jest autoagresja. Co powinno wzbudzić niepokój? Przede wszystkim dolegliwości o charakterze przewlekłym, trwające miesiącami, przebiegające z okresami zaostrzeń i remisji. Ich początek może być trudny do zaobserwowania, ale czasem – jak w stwardnieniu rozsianym, cukrzycy, toczniu układowym – gwałtowny. Powtarzającym się objawem jest chroniczne zmęczenie i osłabienie, nieustępujące po odpoczynku. Osoba chora może chudnąć, rzadziej tyć, mimo że nie zmieniała diety. Chorzy są często zmęczeni dolegliwościami, zwłaszcza że najbliższe otoczenie postrzega je jako depresję lub inne zaburzenia psychiczne. Jeśli od razu nasuwa się podejrzenie konkretnej choroby, np. wynikającej z zaburzeń pracy tarczycy lub cukrzycy, albo silny obrzęk stawu, należy natychmiast zgłosić się do lekarza i wykonać podstawowe badania laboratoryjne.

Palenie, otyłość, stres

Czy możemy chronić się przed chorobami z autoagresji? Do pewnego stopnia – prowadząc prozdrowotny styl życia. Wiadomo, że otyłość (a więc niewłaściwy sposób odżywiania), nadużywanie alkoholu i palenie papierosów bardzo osłabiają funkcjonowanie układu immunologicznego. Szczególnie niebezpieczne są toksyny zawarte w nikotynie. – Dużo się mówi o bezpośrednim wpływie palenia papierosów na produkcję przeciwciał przeciwcytrulinowych, które są ściśle powiązane z reumatoidalnym zapaleniem stawów. A w przypadku łuszczycowego zapalenia stawów, widoczny jest wyraźny wpływ wagi ciała na przebieg choroby. Osoby otyłe chorują znacznie ciężej niż szczupłe. Co więcej, schudnięcie często powoduje zmniejszenie się zmian skórnych i poprawę w zakresie choroby podstawowej – tłumaczy prof. Kwiatkowska. Pamiętajmy też, że organizm wypoczęty i prawidłowo odżywiony łatwiej radzi sobie z każdą infekcją, także z autoagresją. Osłabienie układu odpornościowego może wystąpić przy znaczącym niedoborze witamin, zwłaszcza A, C i E, oraz minerałów. Układ immunologiczny jest ściśle powiązany z układem nerwowym, a stres zakłóca ich współpracę. Dbajmy o odpoczynek i relaks. I choć nie wiemy jeszcze wszystkiego o chorobach autoimmunologicznych, to dowiedzieliśmy się dość dużo, by nie stać się ich całkowicie bezwolnymi ofiarami. g

Choroby z autoagresji

Choroba Gravesa-Basedowa

To schorzenie o cechach nadczynności tarczycy, w którym występuje wzmożone wydzielanie hormonów tarczycy i objawy jej nadczynności. Niekiedy jednak jej funkcja jest osłabiona (niedoczynność) lub prawidłowa. W chorobie Gravesa-Basedowa dochodzi do powiększenia tego gruczołu, czyli powstania wola (w 80 proc. przypadków). Innym objawem jest wytrzeszcz (orbitopatia). Poza defektem kosmetycznym może dochodzić do powikłań takich, jak owrzodzenie rogówki, podwójne widzenie, jaskra, światłowstręt czy nawet trwałe uszkodzenie wzroku.

Cukrzyca typu 1 (insulinozależna)

Cukrzyca typu 1 stanowi ok. 10 proc. wszystkich przypadków cukrzycy. Zapadają na nią przeważnie osoby młode, w wieku 10-14 lat. Jest spowodowana prawie całkowitym zniszczeniem komórek beta trzustki odpowiedzialnych za produkcję insuliny. W efekcie dochodzi do bezwzględnego braku insuliny. Objawy zwykle występują nagle i rozwijają się w ciągu kilku tygodni. To wzmożone pragnienie (wypijanie od kilku do kilkunastu litrów płynów na dobę), wielomocz, chudnięcie, senność, osłabienie, skłonność do infekcji.

Anemia złośliwa (choroba Addisona-Biermera)

Niedokrwistość złośliwa jest chorobą, w której organizm wytwarza niewystarczające ilości czerwonych krwinek. Przyczyną są zaburzenia wchłaniania witaminy B12, niezbędnej do ich wytwarzania w szpiku kostnym. Niedokrwistość złośliwa prowadzi do zmniejszenia stężenia tlenu w organizmie, co może z kolei wywołać zmęczenie,

osłabienie, duszność, zawroty głowy. Nieleczona może prowadzić do trwałych uszkodzeń układu nerwowego.

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

Przewlekła choroba zapalna atakująca stawy i różne narządy. Najbardziej charakterystycznym jej objawem jest ból, sztywność oraz obrzęk stawów rąk i stóp, ale zapalenie może dotyczyć także innych stawów. Nieleczone RZS prowadzi do zniszczenia stawów i ciężkiej niesprawności, a także do uszkodzenia wielu narządów i przedwczesnego zgonu.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

To przewlekłe nieswoiste zapalenie jelita grubego, występujące najczęściej w odbytnicy, które może się szerzyć na jego dalsze odcinki. Pierwszym, a zarazem najczęstszym objawem jest biegunka z domieszką śluzu i krwi w kale. Pojawiać się mogą również kurczowe bóle brzucha oraz uczucie parcia na stolec.

Łuszczyca

Choroba, w której procesy zapalne powodują objawy skórne – łuszczące się owalne wykwity, czerwonobrunatne lub zaróżowione, pokryte srebrzystą lub srebrzystoszarą, nawarstwiającą się łuską, powstałą w wyniku zrogowacenia ognisk chorobowych. U 40-60 proc. chorych z łuszczycą rozwija się łuszczycowe zapalenie stawów. Do zachorowania predysponują czynniki genetyczne.

Inne często występujące schorzenia autoimmunologiczne: choroba Hashimoto, zespół Sjögrena, olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic i inne zapalenia naczyń, stwardnienie rozsiane, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa i inne spondyloartropatie, toczeń rumieniowaty układowy, bielactwo, miastenia.

Więcej możesz przeczytać w 36/2016 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 36/2016 (1752)

  • Nie wstydź się, Polsko4 wrz 2016, 20:00Jednym ze sporów, który dzieli Polaków, jest to, czy powinniśmy się wstydzić za nasz kraj (i rodaków). Kiedy w ubiegłym roku wybuchła dyskusja dotycząca przyjęcia uchodźców, „Wstyd, Polsko, wstyd” brzmiało donośnie. Problem nie polega na tym, że...3
  • Dwa patriotyzmy4 wrz 2016, 20:00Jeszcze nigdy po 1989 r. politycy nie walczyli o pamięć tak brutalnie, jak obecnie. Nie jest to przypadek – po 27 latach od początku transformacji w dojrzały wiek wchodzi pokolenie, które nie pamięta PRL. Cała ich wiedza o żołnierzach wyklętych,...3
  • Bezpłatne leki dla seniorów4 wrz 2016, 20:00Od 1 września ok. 3 mln Polaków w wieku ponad 75 lat może korzystać z więcej niż tysiąca bezpłatnych leków. Dzięki temu wydatki za leki seniorów mają spaść o ponad 40 proc. Na liście znajduje się 1129 produktów – to leki stosowane w schorzeniach,...10
  • Zdarzyło się jutro4 wrz 2016, 20:00Wenecja w Warszawie, plaża w Gdańsku, czyli polewamy pod chmurką.14
  • Nie podam się do dymisji4 wrz 2016, 20:00Moja rezygnacja oznaczałaby zarząd komisaryczny oraz wcześniejsze wybory. To niczego dobrego dla Warszawy nie przyniesie – mówi Hanna Gronkiewicz-Waltz, prezydent Warszawy.16
  • O marszałku, który słucha jazzu4 wrz 2016, 20:00Rozumieją się bez słów: gdy Jarosław Kaczyński podczas obrad Sejmu krzywi się lub niecierpliwi, Marek Kuchciński natychmiast przykręca śrubę posłom opozycji – wyłącza im mikrofon, nie dopuszcza do głosu, udziela nagany.20
  • Nie szalejcie z tym Biedroniem4 wrz 2016, 20:00Polskie społeczeństwo idzie w dobrą stronę. Gorzej z politykami – mówi24
  • Dotacje na inwestycje w firmach4 wrz 2016, 20:00Przedsiębiorcy myślący o dofinansowaniu swoich inwestycji mają tej jesieni ręce pełne pracy. Jak grzyby po deszczu wyrastają kolejne nabory wniosków.27
  • Jesień pod znakiem Smoleńska4 wrz 2016, 20:00Po blisko roku od przejęcia władzy przez PiS wraca sprawa katastrofy smoleńskiej. Zapowiadają się gorące spory między partią rządzącą a opozycją.28
  • Prawda czasu, prawda ekranu4 wrz 2016, 20:00Film o katastrofie smoleńskiej – jakikolwiek by był – najprawdopodobniej stanie się powszechnie obowiązującą wersją tych wydarzeń.30
  • Pigułka gwałtu atakuje4 wrz 2016, 20:00Pojawia się już nie tylko w klubach, ale też na domówkach i firmowych imprezach integracyjnych. Ofiarami pigułki gwałtu padają również mężczyźni.32
  • Liczy się każda minuta4 wrz 2016, 20:00Pigułka gwałtu może być śmiertelna – ostrzega Katarzyna Futoma, diagnosta laboratoryjny, współautorka artykułu „Pigułka gwałtu – ile mamy czasu na potwierdzenie jej użycia”.35
  • Jak Kora i Kalita dali nadzieję tysiącom ludzi4 wrz 2016, 20:00Kiedy znana osoba opowie, jak walczy, żeby pokonać nowotwór, korzystają na tym tysiące chorych. Rusza z miejsca sprawa refundacji czy rejestracji wyczekiwanego leku - czy naprawdę jest do tego potrzebna choroba kogoś powszechnie rozpoznawalnego?36
  • Cena życia4 wrz 2016, 20:00Przez ostatnie 25 lat na służbie zginęło dwa razy więcej polskich policjantów niż żołnierzy. Śmierć wielu spośród nich wynika niestety z nieudolności państwa.40
  • Zmotoryzowany powrót do szkoły4 wrz 2016, 20:00Wrzesień jest miesiącem nie tylko zapowiadającym jesienną aurę, ale również rozpoczynającym rok szkolny w tysiącach przedszkoli, podstawówek, gimnazjów i liceów.44
  • Wielkie pudrowanie Polski4 wrz 2016, 20:00Były żubry, kościoły i wieżowce. W kolejnych reklamach Polski na świecie chcieliśmy udowodnić, że nie jesteśmy już tylko krajem wódki i kiełbasy. Nie wyszło. Rząd chce to zmienić. Za 100 mln zł.46
  • Jak nas piszą, tak nas widzą4 wrz 2016, 20:00Polska jest na świecie słabo rozpoznawalna, a nasze atuty mało znane. Niestety zagraniczne media chętnie nagłaśniają rzekome polskie wady, a polska dyplomacja od lat biernie się temu przygląda.49
  • Niemcy otwarte4 wrz 2016, 20:00Nasi zachodni sąsiedzi wymyślili sobie strategię promocji swojego wizerunku i konsekwentnie ją realizują. Streszczając: postawili przede wszystkim na kontakty międzyludzkie.51
  • Pan Tao4 wrz 2016, 20:00Przyjechał, zobaczył i zarobił. Wietnamczyk Tao Ngoc Tu wybudował nad Wisłą biznes wart kilkaset milionów złotych. Wszystko dzięki chińskim zupkom, które tak naprawdę pochodzą z Japonii.53
  • Puls Europy4 wrz 2016, 20:00Wrzesień, Krynica-Zdrój. To tu od ponad ćwierć wieku spotykają się przedstawiciele rządów państw, ekonomiści, działacze organizacji pozarządowych, przedsiębiorcy, dziennikarze i naukowcy. Tym razem pod hasłem: Europa w obliczu wyzwań – zjednoczeni...56
  • Nie idźmy tą drogą4 wrz 2016, 20:00Cieszymy się, że polska gospodarka jest w szóstce najszybciej rosnących w UE. Ponieważ jednak Polak malkontentem jest, szuka dziury w całym. A „dziura w całym” niestety jest. Polska gospodarka rozwija się bowiem w 2016 r. wolniej, niż zakładały...60
  • Hossa Bessa4 wrz 2016, 20:00Wyścig zbrojeń w Kielcach W tym tygodniu rozpoczyna się XXIV Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego w Kielcach. To największe tego typu targi w tej części Europy. Na tegorocznej wystawie będzie można zobaczyć sprzęt pochodzący z 609 firm z 30...61
  • Turcy ogrywają UE4 wrz 2016, 20:00Wystarczyła groźba puszczenia nowej fali migracyjnej do Europy, żeby Unia złagodziła swoje zastrzeżenia co do jakości tureckiej demokracji. Zniesienie wiz dla Turków jest coraz bardziej prawdopodobne.62
  • Pojedynek na wizji4 wrz 2016, 20:00Już wkrótce w Stanach odbędzie się pierwsza z trzech prezydenckich debat telewizyjnych, która może zadecydować o losach kampanii.66
  • Ideowe zgrzyty Republiki4 wrz 2016, 20:00Spór o burkini przerodził się we Francji z obyczajowego w polityczny. Pod pozorem plażowego stroju kryje się dyskusja o laicką tożsamość Francji podszyta pytaniem o to, jak integrować muzułmanów.70
  • Prawdziwe auto moto4 wrz 2016, 20:00Autonomiczne samochody przemeblują światową gospodarkę. Wkrótce może zniknąć zawód taksówkarza i auta będziemy wynajmować, a nie kupować.72
  • AR – wszystko i jeszcze więcej4 wrz 2016, 20:00Trudno ich nie zauważyć – młodych, a także wcale już nie takich młodych, ludzi przemierzających ulice miast ze wzrokiem utkwionym w ekranach smartfonów i sprawiających wrażenie, że widzą coś więcej niż pozostali.75
  • Bunt komórek4 wrz 2016, 20:00Prawidłowo działający układ odpornościowy chroni przed zarazkami. Kiedy jednak zaczyna działać na naszą szkodę i atakuje własny organizm, pojawiają się choroby z autoagresji. Groźne i niekiedy nieuleczalne.78
  • Nasz nowy sąsiad4 wrz 2016, 20:00Astronomowie odkryli najbliższą Układowi Słonecznemu skalistą planetę, na której może się znajdować życie.80
  • Książka, której nikt nie przeczytał4 wrz 2016, 20:00Ma ponad pół tysiąca lat i nadal nie wiadomo, o co chodziło jego autorowi. Czy wypuszczenie na rynek setek kopii słynnego manuskryptu Wojnicza przyczyni się do rozwiązania zagadki, nad którą uczeni głowią się od pokoleń?82
  • Zielińska, Żak i Bończyk o mężczyznach!4 wrz 2016, 20:00„Zdobyć, utrzymać, porzucić 2. Rozstania i powroty” to przezabawna i zarazem bardzo życiowa komedia muzyczna Teatru Capitol. Trzy różne typy kobiet. Trzy odmienne spojrzenia na miłość i jej koniec. Oraz on – przedstawiciel rodzaju męskiego w...85
  • Komiksowa nostalgia4 wrz 2016, 20:00Komiksy sprzed lat, na których wychowali się dzisiejsi 30- i 40-latkowie, wciąż świetnie się sprzedają, mimo że kultura oferuje wiele nowych form atrakcyjnej rozrywki. Dowodzi tego kolejna premiera.86
  • Fortepiany na lotniskach4 wrz 2016, 20:00Jan Lisiecki pierwszy koncert zagrał w wieku dziewięciu lat. Dziś ma 21 i występy planuje z dwuletnim wyprzedzeniem. – Jestem całkiem zwyczajny – zapewnia.90
  • Jazzowy koniec wakacji4 wrz 2016, 20:00Zaledwie jeden weekend, 27 i 28 sierpnia, trwał w Sopocie Festiwal Jazz Wolności powered by Lotos. Zorganizowano go dla uczczenia 60. rocznicy I Ogólnopolskiego Festiwalu Muzyki Jazzowej w Sopocie, którego pomysłodawcą był Leopold Tyrmand.97
  • Motor Matki Teresy4 wrz 2016, 20:00O tym, że w świecie najbardziej znaną postacią Kościoła jest Matka Teresa, miałam okazję przekonać się we wczesnych latach 90., gdy spotkałam w Niemczech grupę młodych, wykształconych osób z całego świata, różnych kultur i religii. Kilkoro...98