Lęk separacyjny u dzieci: trudne zjawisko dla całej rodziny

Lęk separacyjny u dzieci: trudne zjawisko dla całej rodziny

Dodano: 
Lęk separacyjny
Lęk separacyjny Źródło: Shutterstock
Lęk separacyjny to zaburzenie lękowe, które wymaga podjęcia terapii. Z czego wynika lęk separacyjny, jakie są jego objawy i na czym polega leczenie?

Lęk separacyjny to zaburzenie lękowe, które polega na chorobliwym strachu przed rozłąką z bliskimi osobami. U małych dzieci lęk jest naturalnym zjawiskiem, które pojawia się kilka razy w czasie rozwoju. Niepokojący staje się fakt, gdy zaburzenia lękowe nie mijają, a wręcz stają się coraz silniejsze. Czym jest lęk separacyjny i co warto o nim wiedzieć?

Co to jest lęk separacyjny?

Lęk separacyjny to silny irracjonalny strach przed utratą kontaktu z bliskimi osobami. Pojawia się u dziecka w momencie, gdy straci z pola widzenia rodzica. Reakcja lękowa jest niewspółmierna do sytuacji – wystarczy że mama zniknie na chwilę w toalecie albo wyjdzie do kuchni zamieszać obiad w garnku, a dziecko zaczyna się bać.

Zaburzenia lękowe dotyczą ok. 5 procent dzieci i częściej pojawiają się u chłopców niż u dziewczynek.

Czytaj też:
WWO - co to jest? Kim są Wysoko Wrażliwe Osoby i jakie mają cechy?

Lęk separacyjny u niemowląt

Lęk separacyjny pojawia się u niemowląt pomiędzy 9. a 11. miesiącem życia i jest naturalnym elementem rozwoju dziecka. Niemowlęta stają się wtedy bardziej mobilne: raczkują, zaczynają wstawać i chodzić. Przemieszczają się i nagle dostrzegają, że są odrębnymi istotami, że nie tworzą z mamą jednego organizmu. To budzi w nich lęk i strach. Wiele zależy wtedy od reakcji mamy – jeśli pomaga dziecku łagodnie oswoić się z nowymi umiejętnościami i pokazuje, że wciąż jest w pobliżu, niemowlę szybciej akceptuje nową sytuację.

Jak przetrwać lęk separacyjny u niemowląt?

Etap, w którym niemowlęta odczuwają lęk separacyjny, jest dla nich bardzo trudny. Warto ułatwić im przetrwanie go i wprowadzić w domu kilka zasad:

  • miej stały rytm dnia – stałość i rutyna pomagają dzieciom czuć się bezpiecznie. W przypadku niemowląt i małych dzieci podstawowa zasada brzmi – im mniej zmian, tym lepiej
  • zapewnij dziecku tyle bliskości ile potrzebuje – i nie daj się zbyć „dobrymi radami” innych, którzy mówią, żeby dziecka nie nosić na rękach, nie przytulać, nie brać do siebie do łóżka. To rodzice wiedzą najlepiej ile bliskości potrzebuje ich maluch
  • powoli przyzwyczajaj dziecko do tego, że Cię nie ma – rób to jednak tylko wtedy gdy niemowlę jest wyspane i syte
  • rozmawiaj z dzieckiem – tłumacz mu swoje zachowania w kojący i spokojny sposób. Dziecko obserwuje Twoje reakcje i na ich podstawie uczy się, jakie zachowania są bezpieczne, a jakie mogą budzić lęk

Czytaj też:
Skąd się biorą silne emocje u dziecka po wyłączeniu bajek? Odpowiedź psychologa

Lęk separacyjny u starszych dzieci

Zaburzenia lękowe pojawiają się również u starszych dzieci pomiędzy 3. a 5. rokiem życia. Przedszkolaki bardzo szybko się rozwijają, zaczynają płynnie mówić, rozwijają umiejętności motoryczne, próbują zaadaptować się w nowym, przedszkolnym środowisku. To wszystko może w nich budzić lęk.

Tutaj również ogromną rolę odgrywają rodzice – jeśli dziecko zobaczy, że mama płacze gdy zaprowadza je do przedszkola, jeszcze silniej zacznie odczuwać strach. W takich sytuacjach rodzice powinni zachować spokój, kojąco rozmawiać z dzieckiem i dotrzymywać danego słowa. Jak to zrobić? Na przykład obiecać dziecku, że odbierze się je z przedszkola po podwieczorku – i trzymać się tego ustalenia. Jeśli maluch zauważy, że mama czy tata zawsze odbierają je o tej samej porze, że rytm dnia jest niezmienny, a po podwieczorku zawsze przychodzą rodzice, łatwiej oswoją się z przedszkolem i pozbędą się lęków.

Z czego wynika lęk separacyjny?

Lęk separacyjny może mieć różne przyczyny. U bardzo małych dzieci wynika on z nieumiejętności radzenia sobie z emocjami. Nadwrażliwość emocjonalna może silniej dać o sobie znać u dzieci, których rodzice są nadopiekuńczy. Jeśli poświęcają im całą swoją uwagę i otaczają nadmierną troską, proces odłączania się od rodziców jest dla takich dzieci dużo trudniejszy. Każda próba jakiejkolwiek samodzielności może wzbudzać lęk.

Prawdopodobieństwo wystąpienia lęku separacyjnego u dzieci jest większe w rodzinach, w których występowały przypadki zaburzeń psychicznych. Depresja i lęki w rodzinie to czynniki, które mogą przyczynić się do odczuwania silniejszych lęków.

Lęk separacyjny może również wystąpić u dzieci, które przeżyły traumę. Może nią być rozwód rodziców, choroba w rodzinie albo śmierć.

Leczenie lęku separacyjnego

Zaburzenia lękowe wymagają terapii. Jeśli rodzice zauważą, że u dzieci nasilają się objawy irracjonalnego strachu, powinni udać się z dzieckiem do psychologa. Czekanie, że problem sam ustąpi, tylko może pogorszyć sytuację. Psycholog zwykle proponuje terapię, najczęściej poznawczą i poznawczo-behawioralną.

Czytaj też:
Jak pozostać cierpliwym, gdy dziecko ciągle pyta „Dlaczego”?