Stan podgorączkowy u dzieci i niemowląt: przyczyny leczenie

Stan podgorączkowy to jeden z najczęściej występujących objawów infekcji. W przypadku niemowląt i małych dzieci bywa wstępem do wysokiej gorączki, dlatego nie należy go bagatelizować. Choć pojawienie się stanu podgorączkowego, a także umiarkowanej lub wysokiej gorączki, jest pozytywnym objawem, który świadczy o prawidłowym funkcjonowaniu układu immunologicznego, to u niemowląt i małych dzieci niekontrolowany wzrost ciepłoty ciała może doprowadzić do wystąpienia drgawek gorączkowych i innych powikłań. Z tego względu wskazane jest stałe monitorowanie temperatury chorego malucha oraz szybkie reagowanie, gdy pojawią się niepokojące objawy.

Co warto wiedzieć na temat stanu podgorączkowego?

Stan podgorączkowy u niemowląt i dzieci może, ale nie musi, mieć związku z chorobą. Ze względu na niedojrzałość układu termoregulacji, który zaczyna prawidłowo funkcjonować dopiero po ukończeniu przez malucha 6. miesiąca życia, stale doskonaląc swoje działanie w pierwszych latach życia, u niemowląt i małych dzieci stan podgorączkowy może wywołać m.in. wysoka temperatura otoczenia, wysiłek fizyczny, a także płacz. Należy jednak zachować czujność, bo z pozoru niegroźny stan podgorączkowy może wskazywać na poważną chorobę.

Czym jest stan podgorączkowy?

Stan podgorączkowy u dziecka jest naturalną reakcją organizmu, który walczy z infekcją. Podwyższona ciepłota ciała pozwala na skuteczną eliminację atakujących organizm dziecka lub osoby dorosłej patogenów oraz innych czynników, które aktywują naturalne mechanizmy odpornościowe. Stan podgorączkowy u niemowląt i dzieci często okazuje się wystarczającą obroną przed atakiem np. wirusów, jednak w przypadku bakterii zwykle jest jedynie sygnałem alarmowym.

Dość charakterystycznym objawem infekcji bakteryjnej jest szybki wzrost temperatury, która nie spada lub jedynie nieznacznie się obniża po zastosowaniu leków przeciwgorączkowych. Trzeba jednak wiedzieć, że organizm malucha może zareagować wysoką gorączką także na infekcję wirusową związaną z chorobami wieku dziecięcego, dlatego najlepiej wykonać szybki test laboratoryjny, który pozwoli poznać podłoże infekcji, ułatwiając dobór skutecznego leczenia. W większości przypadków infekcji wirusowych wystarczy jedynie leczenie objawowe. Infekcje bakteryjne u dzieci i dorosłych powinny być leczone antybiotykiem.

W przypadku stanu podgorączkowego często mamy do czynienia także z innymi objawami, które wskazują na źródło problemu zdrowotnego. To m.in.: wodnisty katar, nieżyt nosa, ból gardła, ból brzucha, ból głowy, osłabienie, brak apetytu, senność, ogólne osłabienie. Niemowlęta nie są w stanie komunikować się z otoczeniem, dlatego wymagają szczególnej obserwacji, a każdy niepokojący objaw, który dotyczy stanu zdrowia dziecka, musi być konsultowany z pediatrą.

Kiedy mamy do czynienia ze stanem podgorączkowym?

Prawidłowa temperatura ciała osoby dorosłej waha się w granicach 36,4 – 37,0 stopni Celsjusza. W przypadku niemowląt i dzieci zakres prawidłowej temperatury ciała jest nieco inny i wynosi 36,5 – 37,5 stopni, jednak najczęściej utrzymuje się poniżej 37,0 stopni. Z tego względu, jeśli temperatura ciała wynosi 37,1-38 stopni uważana jest za stan podgorączkowy. Dziecko gorączkuje, gdy temperatura ciała wykracza poza 38,1 stopni.

O umiarkowanej gorączce możemy mówić, gdy ciepłota ciała nie przekracza 39,5 stopnia; z wysoką gorączką mamy do czynienia, gdy temperatura ciała wzrasta powyżej 39,5 stopnia. Długo utrzymująca się wysoka temperatura ciała jest dla organizmu niemowląt i małych dzieci dużym obciążeniem, prowadząc do zagrożenia zdrowia, a nawet życia. U niektórych niemowląt i małych dzieci na skutek wzrostu temperatury mogą wystąpić drgawki gorączkowe.

Ważne! Ciepłota ciała mierzona na błonach śluzowych (np. w odbycie) i na skórze (np. pomiar temperatury na czole) różni się. Na skórę mogą oddziaływać różne czynniki zewnętrzne np. źródła ciepła, które ją nagrzewają, a także ochładzający skórę pot, dlatego u niemowląt i małych dzieci, zalecane jest, by mierzyć temperaturę w odbycie, uchu lub jamie ustnej. Dokonanie szybkiego, bezpiecznego i wiarygodnego pomiaru umożliwiają termometry elektroniczne, które dostępne są np. w formie smoczka dla niemowląt.

Nieznaczne podwyższenie temperatury ciała nie powinno skłaniać do podawania leków przeciwgorączkowych. Aby uniknąć niepotrzebnego obciążania organizmu malucha lekami o działaniu obniżającym temperaturę, powinniśmy:

• unikać mierzenia temperatury po posiłku, płaczu, wysiłku fizycznym, silnych emocjach,
• zwrócić uwagę na temperaturę otoczenia – przegrzane dziecko może mieć podwyższoną ciepłotę ciała nawet o 1 stopień,
• dokonać pomiaru kilkakrotnie w krótkich odstępach czasu, eliminując czynniki, które mogą podnosić temperaturę ciała (np. zdejmując jedną warstwę odzieży, gdy dziecko ma spocony kark).

Fizjologiczny wzrost temperatury nawet do 37,5 stopnia pojawia się na skutek normalnej aktywności w godzinach popołudniowych (nie jest to zatem np. przewlekły stan podgorączkowy).

Lekarze przestrzegają przed zbyt szybkim zbijaniem stanu podgorączkowego, bo w negatywny sposób wpływa to na organizm człowieka i działanie jego naturalnych mechanizmów obronnych (zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych). W przypadku niemowląt i dzieci do 3. roku życia, wszystkie objawy infekcji, także stany podgorączkowe, zawsze wymagają konsultacji lekarskiej. Ze stanem podgorączkowym u starszych dzieci można radzić sobie samodzielnie nie dłużej niż 3 dni.

Stan podgorączkowy u niemowląt – najczęstsze przyczyny

Podwyższona temperatura ciała u niemowląt zawsze wymaga postawienia diagnozy lekarskiej. Zwykle wskazuje ona na infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, a także początek infekcji przewodu pokarmowego, które są związane z zakażeniem rotawirusami. Stan podgorączkowy może również być jednym z objawów ząbkowania – wówczas zwykle towarzyszy mu obfite wydzielanie śliny.

Na skutek ząbkowania maluch jest niespokojny, często wkłada do buzi palce oraz dostępne w zasięgu jego rączek przedmioty, a także marudzi przy jedzeniu. Podczas wyrzynania się zębów mlecznych może pojawić się również wodnisty katar. Podczas wyrzynania się zębów trzonowych temperatura ciała może wykroczyć poza granice ustalone dla stanu podgorączkowego.

Stan podgorączkowy u dzieci – najczęstsze przyczyny

Dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym dość często chorują, co ma związek z przebywaniem w dużych grupach rówieśniczych. I w tym przypadku podwyższona temperatura ciała pojawia się na skutek m.in. infekcji wirusowej, którą maluch może łapać nawet kilkukrotnie w sezonie jesienno-zimowym i wczesną wiosną. Najczęściej przyczyną stanu podgorączkowego u małych dzieci jest przeziębienie, jednak może on także pojawić się na początku np. grypy, zapalenia krtani, zapalenia gardła, zapalenia ucha, zapalenia zatok.

Przyczyny gorączki u niemowląt i dzieci

Gorączka u niemowląt i dzieci również może wskazywać na sezonowe infekcje, jednak objaw ten często pojawia się również na skutek poważniejszych chorób np. powikłań związanych z przeziębieniem, gdy dochodzi do zapalenia oskrzeli i zapalenia płuc. Gorączkę mogą także wywołać choroby wieku dziecięcego m.in.:

• ospa wietrzna,
• świnka,
• trzydniówka,
• krztusiec,
• angina,
• szkarlatyna,
• zapalenie ucha środkowego.

Wysoka gorączka bywa również związana z innymi schorzeniami. Gorączkę lub stan podgorączkowy mogą wywołać m.in. choroby autoimmunologiczne, choroby układu moczowego, schorzenia dotyczące przewodu pokarmowego i powodujące bóle brzucha np. nieswoiste zapalenia jelit, i choroby endokrynologiczne (np. nadczynność tarczycy, w tym również leki takie jak preparaty hormonów tarczycy).

Specyficznym rodzajem stanu podgorączkowego i gorączki jest podwyższona temperatura o podłożu psychogennym – temperatura ciała dziecka może wzrosnąć np. na skutek emocji związanych z sytuacją rodzinną, ważnych zmian w życiu dziecka, traumatycznych przeżyć i innych czynników, które oddziałują na psychikę. Zdarza się, że pojawia się ona w pierwszych tygodniach ciąży.

Ważne! Nawracająca gorączka lub przewlekły stan podgorączkowy mogą wskazywać na choroby nowotworowe, będąc jednym z ich pierwszych objawów.

Czy stan podgorączkowy należy zbijać farmakologicznie?

Lekarze przestrzegają przed zbijaniem stanu podgorączkowego, bo podwyższona temperatura ciała jest sprzymierzeńcem w walce z chorobą, jednak w indywidualnych przypadkach może to być wskazane – najlepiej poradzić się w tej kwestii pediatry.

W przypadku niemowląt i dzieci, których organizm dobrze znosi podwyższoną temperaturę, powinno się podawać leki przeciwgorączkowe (leki stosowane, gdy przekroczy ona 38 stopni Celsjusza).

Jak naturalnie obniżyć temperaturę ciała w czasie choroby?

W leczeniu przeziębienia i innych infekcji sezonowych, którym towarzyszy podwyższona temperatura, można stosować naturalne metody obniżania temperatury. U dzieci, które ukończyły 1. rok życia, można podawać np. ziołowe syropy na bazie wyciągu z kwiatu lipy, które wykazują działanie łagodzące ból gardła oraz kaszel, a także działanie napotne, dzięki czemu skutecznie obniżają umiarkowaną gorączkę (wcześniej należy skonsultować się z lekarzem). Temperaturę można także obniżyć za pomocą zimnych okładów na czoło, kark, nadgarstki i kostki oraz chłodnych kąpieli.

Czytaj też:
Stan podgorączkowy a stres. Czy stres może wywołać gorączkę?Czytaj też:
Gorączka u dziecka po szczepieniu – kiedy powinna zaniepokoić?