Wady letalne to wady śmiertelne płodu, które dotyczą niewielkiego odsetka ciąż. W każdym przypadku są one nie tylko zagrożeniem zdrowia i obciążeniem psychicznym dla matki, ale także mogą spowodować poważne komplikacje, których skutkiem jest konieczność np. usunięcia macicy. Z tego względu zostały zakwalifikowane jako jedno ze wskazań do legalnej aborcji. Tak było do niedawna, bo ogłoszony kilka dni temu wyrok Trybunału Konstytucyjnego zabrał matkom możliwość decydowania w sprawie przerwania ciąży z powodu nieodwracalnych, śmiertelnych wad płodu.
Wady płodu – co trzeba o nich wiedzieć?
Wady płodu można podzielić na różne rodzaje. Niektóre z nich są możliwe do leczenia już na etapie ciąży, inne umożliwiają leczenie dziecka po urodzeniu. Odrębną grupą wad płodu są zaburzenia rozwojowe na etapie ciąży, które skutkują upośledzeniem dziecka w różnym stopniu, jego trwałym kalectwem lub bezpośrednio prowadzą do jego śmierci w kilka minut, godzin, miesięcy lub lat po urodzeniu. Nieodwracalne i śmiertelne wady płodu to wady letalne. Nie ma sposobu na to, aby dziecko z wadą letalną mogło normalnie funkcjonować. Czasami stosuje się terapie podtrzymujące życie i operacje, jednak są one jedynie sposobem na odsunięcie w czasie nieuchronnej śmierci. Śmiertelne wady rozwojowe powodują ogromne deformacje i dysfunkcje, które obejmują m.in. brak niezbędnych do życia organów. Do grupy wad letalnych zaliczamy wady cewy nerwowej, które możliwe są do zdiagnozowania już na początkowym etapie ciąży.
Jakie schorzenia zaliczane są do wad letalnych?
Wady letalne dotyczą jedynie niewielkiego odsetka ciąż. W wielu przypadkach są „loterią”, bo nawet kobiety, które urodziły kilkoro zdrowych dzieci, mogą dowiedzieć się, że ich kolejne dziecko ma wadę letalną. W przypadku obciążenia genetycznego, które związane jest z przypadkami wad letalnych w rodzinie, ryzyko znacząco wzrasta. Jest ono jeszcze wyższe, gdy kobieta urodziła już chore dziecko lub z powodu nieuleczalnych wad płodu doszło do poronienia bądź przedwczesnego porodu.
Do grupy wad letalnych zalicza się:
- zaburzenia rozwojowe płodu, które wiążą się z ryzykiem poronienia oraz przedwczesnego porodu,
- zaburzenia rozwojowe płodu prowadzące do śmierci dziecka w okresie życia płodowego,
- wady rozwojowe będące przyczyną śmierci dziecka, które przyszło żywe na świat, jednak nie ma możliwości jego skutecznego leczenia.
Do niedawna, wada letalna była jednym ze wskazań do legalnej aborcji. Po publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego legalna aborcja będzie możliwa tylko w sytuacji zagrożenia życia matki, jakie powodują ciąża i poród oraz w przypadku ciąży będącej wynikiem przestępstwa.
11 częstych wad letalnych
Określenie „częste” w odniesieniu do wad letalnych nie oznacza, że zdarzają się one raz np. na kilkaset ciąż. Stanowią one niewielki odsetek wszystkich wad rozwojowych. Do wad letalnych zaliczamy ciężkie zaburzenia rozwoju i deformacje płodu. Powstają one na początkowym etapie podziałów komórkowych, które zachodzą w pierwszych dniach i tygodniach ciąży. Ochronę przed niektórymi z nich stanowi odpowiednia ilość kwasu foliowego w organizmie. Nie jest on jednak lekarstwem na wady cewy nerwowej, które mogą rozwinąć się także u dziecka kobiety przyjmującej kwas foliowy przed ciążą i w początkowym jej okresie.
Do częstych wad cewy nerwowej zalicza się rozszczep kręgosłupa, przepuklinę mózgową, przepuklinę rdzeniową, zaburzenia związane bezpośrednio z mózgiem np. anancefalie, czyli bezmózgowie i akranię, czyli bezczaszkowie. W sieci nietrudno jest znaleźć informacje na temat tych wad oraz zdjęcia obrazujące, jakie deformacje one powodują. Wady letalne obejmują także zaburzenia o podłożu chromosomalnym, do których zaliczamy m.in.:
- zespół Edwardsa, czyli trisomie chromosomu 18,
- zespół Patau, czylitrisomie chromosomu 13,
- zespół Downa,
- monosomie chromosomów autosomalnych.
Do dość częstych wad letalnych zaliczane są także wady dotyczące kluczowych narządów np. serca, nerek, płuc oraz układów ludzkiego ciała. Jedną z nich jest ektopia serca, która powoduje, że narząd ten znajduje się poza klatką piersiową.
Kolejnym schorzeniem zaliczanym do wad letalnych jest syrenomelia, czyli tzw. zespół syreny. Dotknięte nim dzieci po urodzeniu przypominają wyglądem syrenę, a ich narządy wewnętrzne nie są w pełni wykształcone. Płód może zostać dotknięty kilkoma wadami rozwojowymi, które powodują poważne braki w jego organizmie m.in. brak powłok brzusznych, brak kończyn, brak oczu, nosa, jamy ustnej.
Czytaj też:
ONZ: Polska zatrzasnęła drzwi przed legalnymi i bezpiecznymi aborcjami