Aktywność fizyczna ma olbrzymie znaczenie w każdym wieku, ale szczególnie potrzebna jest w okresie rozwoju, kiedy kształtują się wzorce zachowań, osobowość, układ odpornościowy, układ kostno-stawowy. Dzieci i młodzież, które dużo się ruszają, mają ogólnie lepsze zdrowie, są mniej podatne na choroby somatyczne i wykazują mniej zaburzeń psychicznych.
Niski poziom energii wśród dzieci i młodzieży
Tymczasem na 17 procent wszystkich uczniów w Polsce wymaga natychmiastowej pomocy związanej z fatalną kondycją fizyczną. Aż 19 procent najmłodszych uczniów szkół podstawowych czuje się chora, wyczerpana fizycznie i brakuje im energii życiowej. Z wiekiem odczucia te się nieznacznie polepszają – źle się czuje 16 procent uczniów 6. klas szkół podstawowych i 15 proc. uczniów 2. klas ponadpodstawowych.
Eksperci wskazują, że gorsze samopoczucie fizyczne i brak chęci do aktywności fizycznej wykazują dziewczęta i uczniowie liceum (w porównaniu do technikum). Słabsze oceny stanu swojego zdrowia ma również młodzież miejska i z rodzin o niższym statusie materialnym.
– Dość zaskakujące jest porównanie tych wyników do badań sprzed 20 lat. Nasze najmłodsze dzieci, choć są w bardzo złej kondycji zdrowotnej, lepiej oceniają swoje zdrowie niż ich rówieśnicy w 2003 roku. Niestety, starsi uczniowie i młodzież dzisiaj czują się gorzej niż dwie dekady temu. W dobie pandemii i nauki zdalnej promocja aktywności fizycznej musi być naszym priorytetem – zauważa Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak.
Zbyt mało aktywności fizycznej
Z badań wynika także, że co dziesiąty uczeń 2. klas szkoły podstawowej praktycznie w ogóle nie jest aktywny fizycznie – a wśród uczniów 6. klasy – 12 procent. Wśród młodzieży aktywności fizycznej nie wykazuje aż 27 procent.
Badania wskazują także na istotne różnice w odczuwaniu stanu swojego zdrowia, kondycji fizycznej czy poczucia energii w zależności od płci – znacznie lepszą samoocenę mają chłopcy, dziewczęta częściej odczuwają problemy związane z tym obszarem.
Ogólne wyniki związane oceną relacji z rówieśnikami wskazują, że 17 proc. uczniów w Polsce wymaga interwencji w obszarze związanym ze zdrowiem fizycznym. W badaniu niski wynik osiągnęło 19 proc. uczniów klasy 2. szkoły podstawowej (SP), 16 proc. uczniów klasy 6. SP oraz 15 proc. uczniów klasy 2. szkoły ponadpodstawowej.
Na wyczerpanie fizyczne i brak energii życiowej wskazało:
- 20 proc. dzieci mieszkających na wsi
- 14 proc. nastolatków mieszkających na wsi
- 15 proc. młodzieży mieszkającej na wsi
- 17 proc. dzieci mieszkających w dużych miastach
- 18 proc. nastolatków mieszkających w dużych miastach
- 18 proc. młodzieży mieszkającej w dużych miastach.
W podziale na województwa najwyższy odsetek dzieci z problemami fizycznymi ma woj. świętokrzyskie (31 proc.), woj. podlaskie (30 proc) i woj. lubelskie (29 proc.). Najmniej woj. łódzkie (10 proc.).
Wśród nastolatków łódzkie (30 proc.), zachodniopomorskie (21 proc.) i pomorskie (19 proc.). Wśród młodzieży największe problemy z kondycją fizyczną są w woj. pomorskim (29 proc.) oraz kujawsko-pomorskim o lubelskim (po 21 proc.)
W związku z wynikami badań Rada Ekspertów przy Rzeczniku Praw Dziecka podkreśla duże znaczenie w procesie wychowawczym nawyków aktywności fizycznej, tak aby stały się one czynnościami rutynowymi. To zadanie dla rodziców i nauczycieli. Rada rekomenduje m.in. rozszerzenie oferty klubów sportowych o zajęcia dla amatorów i zwiększenie dostępności szkolnej infrastruktury sportowej poza godzinami nauki.
Rekomendacje Rady przy Rzeczniku Praw Dziecka
- Istotnym jest podjęcie działań, które pozwolą na utrzymanie poziomu aktywności fizycznej w starszym wieku dzieci i młodzieży.
- Promowane formy aktywności fizycznej powinny być dostosowane do zainteresowań dzieci i młodzieży i zmieniać się wraz z wiekiem dzieci.
- Zadaniem rodziców i szkoły jest wytworzenie u dzieci nawyków aktywności fizycznej, tak aby stały się one czynnościami rutynowymi.
- Kluby sportowe powinny stać się miejscami nie tylko uprawiania sportu wyczynowego, lecz także amatorskiego pozwalającego zachować tężyznę fizyczną dzieci i młodzieży.
- Ważna jest promocja zastępowania, kiedy jest to możliwe, korzystania ze środków komunikacji miejskiej czy samochodów poruszaniem się rowerami i pieszo.
- Szkoła jest szczególnym miejscem rozwijania sprawności fizycznej uczniów, także poprzez ciekawe i rozwijające zajęcia wychowania fizycznego.
- Szkoły posiadające dobrą infrastrukturę sportową powinny zapewnić możliwość jej wykorzystania także poza zajęciami lekcyjnymi.
Badaniem objęto łącznie ponad 5800 uczniów z całej Polski, na trzech poziomach edukacyjnych: edukacji wczesnoszkolnej (klasy 2. szkoły podstawowej), szkoły podstawowej (klasy 6.) i szkoły ponadpodstawowej (klasy 2. technika i licea ogólnokształcące). Pomiar przeprowadzono przy użyciu kwestionariusza The KIDSCREEN. Realizacja badania w szkołach miała miejsce w czerwcu 2021 r., pod koniec roku szkolnego podczas pandemii koronawirusa SARS-CoV-2. Badanie wykonała firma Danae sp. z o.o.
Czytaj też:
Psychiatra dziecięcy: Słyszę od dzieci na oddziale: Pani doktor, niech mi pani poda argument, że warto żyćCzytaj też:
Pięć korzyści z porannych treningów. Ostatnia nie ma nic wspólnego ze zdrowiem