Kretynizm to nie obraźliwe stwierdzenie, ale nazwa choroby, która jest związana z niedoczynnością tarczycy. Daje ona wiele objawów, a jednym z nich są zaburzone czynności intelektualne.
Czym jest kretynizm?
Określenie „kretyn” jest powszechnie używane w celu obrażenia kogoś i określenia jego znikomych kompetencji intelektualnych. Tymczasem mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że kretynizm to jednostka chorobowa, która wymaga leczenia.
Kretynizm, inaczej matołectwo lub wrodzony zespół niedoboru jodu, to choroba związana z mutacjami genów lub niedoczynnością tarczycy. Występuje już u noworodków, dwukrotnie częściej u dziewczynek niż u chłopców. Dziś jest coraz rzadziej diagnozowana (1:4000 urodzeń) głównie za sprawą badań przesiewowych noworodków. Wykonuje się je w szpitalu tuż po porodzie i sprawdza m.in. poziom TSH u dzieci. Jeśli wyniki przekraczają normę, może to oznaczać niedoczynność tarczycy.
Czytaj też:
Czarnobyl – historia. Jak doszło do największej katastrofy elektrowni atomowej?
Przyczyny choroby
Wskazuje się, że główna przyczyną choroby jest niedobór jodu. Jeśli kobieta w ciąży cierpiała na niedoczynność tarczycy (i nie leczyła jej), dziecko rodzi się z tą chorobą.
Kiedyś często diagnozowano kretynizm w rejonach górskich, gdzie występuje naturalny niedobór jodu. Przyczynę szerzenia się choroby w latach 60. XIX wieku odkrył niemiecki antropolog Rudolf Virchow. Dziś, dzięki suplementacji tego pierwiastka i wzbogacania nim soli kuchennej, chorobę tę diagnozuje się rzadko. Nakaz jodowania soli wydała Światowa Organizacja Zdrowia WHO.
Drugą przyczyną kretynizmu są mutacje genetyczne. W rzadkich przypadkach z powodu mutacji komórek może dojść do zaburzeń funkcjonowania tarczycy, przez dziecko rodzi się z wrodzoną niedoczynnością tarczycy.
Niedobór jodu a niedoczynność tarczycy
Odpowiednia podaż jodu jest bardzo istotna dla właściwego funkcjonowania gruczołu tarczycowego. To dlatego znajduje się on w kompleksach witamin, m.in. dla kobiet w ciąży. Jod produkuje tyroksynę (T4) i trójjodotyroninę (T3) – hormony tarczycowe, które wpływają na pracę mózgu, serca, nerek i całego organizmu.
Regulują również procesy dojrzewania oraz odpowiadają za właściwy wzrost u dziecka. U kobiet zaburzenia hormonów tarczycy mogą doprowadzić do zaburzeń miesiączkowania, cykli bezowulacyjnych, problemów z zajściem w ciążę. Mogą również powodować trudności z utrzymaniem ciąży, a w konsekwencji powodować poronienia.
Niedoczynność tarczycy musi być leczona u endokrynologa. Specjalista najczęściej przepisuje leki, które zawierają hormon T4, uzupełniający braki w organizmie. Wizyty powinny odbywać się regularnie, a leczenie trwa do końca życia.
Kobiety, które mają problemy z tarczycą, a które pragną zajść w ciążę, muszą pozostawać pod konsultacją endokrynologa. Jest to istotne, by nie dopuścić do zaburzeń funkcjonowania tarczycy u płodu, co w konsekwencji może spowodować m.in. kretynizm.
Czytaj też:
Endokrynolog: czym się zajmuje i jakie choroby wykrywa?
Objawy choroby
Kretynizm objawia się:
- powiększeniem języka (makroglosją)
- problemami z karmieniem
- długo trwającą żółtaczką
- suchością skóry
- niedorozwojem żuchwy i zębów
- zaparciami
- niedorozwojem intelektualnym
- zaburzeniami wzrostu
Leczenie kretynizmu
Aby chorobę można było wyleczyć, trzeba jak najszybciej ją zdiagnozować i podać hormony tarczycy. Im szybciej to nastąpi, tym łatwiej jest spowolnić rozwój choroby.
Jeśli chorobę wykryje się już u malucha i szybko wdroży leczenie, można wyprowadzić dziecko ze złego stanu. Oznacza to, że nie musi wystąpić u niego niedorozwój intelektualny, upośledzenie umysłowe czy inne objawy somatyczne. Natomiast jeśli choroba nie zostanie w porę wykryta, dokona wyniszczenia organizmu, którego nie da się już cofnąć.
Czytaj też:
Nadczynność tarczycy – objawy, przyczyny, badania i leczenie