Okulistyka bez granic

Centrum Diagnostyki i Mikrochirurgii Oka LENS zostało wyróżnione nagrodą specjalną Orzeł Wprost 2021 w kategorii „Działalność społeczna” za akcję charytatywną „KeratoconusTri-21” – bezpłatne, przesiewowe badania w kierunku stożka rogówki dla osób z zespołem Downa. Dlaczego, właśnie tak sprofilowane badania uznaliście za potrzebne?

Nasza klinika oferuje bardzo szeroki zakres usług. Diagnostyka oraz leczenie stożka rogówki jest jedną z nich. Mamy w tej dziedzinie duże sukcesy dzięki wysokiej klasy aparaturze diagnostycznej i leczniczej, a także dzięki ogromnej wiedzy i zaangażowaniu lekarza zajmującego się tym problemem. Zauważyliśmy, że wśród trafiających do nas pacjentów ze stożkiem rogówki coraz większy odsetek stanowią chorzy z zespołem Downa. Wielu z nich przychodzi do nas na leczenie niestety już w bardzo zaawansowanym stadium choroby, stąd pomysł by tegoroczną edycję akcji bezpłatnych badań diagnostycznych w kierunku stożka rogówki poświęcić właśnie tej grupie pacjentów.

Tegoroczną... to znaczy, że akcja odbywa się cyklicznie?

Akcje bezpłatnej diagnostyki stożka rogówki organizujemy od kilku lat. Co roku w listopadzie obchodzony jest Światowy Dzień Stożka Rogówki, czyli Word Keratoconus Day. Z tej okazji wiele zaangażowanych społecznie placówek okulistycznych na całym świecie organizuje różnorodne akcje. Są to programy edukacyjne dla pacjentów i ich rodzin, spotkania, na których chorzy dzielą się historiami swojej choroby i jej leczenia z innymi chorymi i wszelkie inne formy wsparcia dla osób tracących wzrok. Nasza klinika z okazji Word Keratoconus Day organizuje cykl bezpłatnych badań profilaktycznych w kierunku wczesnego wykrywania stożka rogówki.

Wybrane soboty listopadowe przeznaczamy dla osób, które bezpłatnie chciałyby sprawdzić, czy ich oczy są zdrowe, czy nie zaatakowała ich ta podstępna choroba. Takie badania są ważne, bo stożek rogówki jest chorobą trudną w diagnostyce. Długo nie daje objawów, a nawet gdy te już wystąpią, do postawienia poprawnej diagnozy potrzebne są wysoko specjalistyczne badania, które niestety rzadko są zlecane.

Efekt? Chorzy nie są leczeni lub podejmują leczenie stanowczo zbyt późno, najczęściej dopiero wtedy, gdy choroba jest już w bardzo zaawansowanym stadium rozwoju. Z naszych doświadczeń wynika, że problem późnej diagnozy szczególnie często dotyczy właśnie osób z zespołem Downa.

Dlaczego?

Przyczyn jest wiele. Czasem chodzi o to, że pacjent późno zgłasza fakt pogorszenia wzroku lub nie zgłasza go wcale. Czasem chodzi o trudność lub niemożliwość wykonania badań z uwagi na brak współpracy pacjenta. Dużym problemem jest też brak refundacji tych specjalistycznych badań przez budżet państwa. Chorzy z zespołem Downa często cierpią także na inne, ogólne schorzenia. Mają problemy kardiologiczne, laryngologiczne czy schorzenia narządów ruchu. I często to na tych problemach skupia się uwaga lekarzy.

Stożek rogówki może być chorobą dziedziczną?

Predyspozycje genetyczne to jeden z czynników ryzyka. Także zespół Alporta, zespół Marfana i Ehlersa-Danlosa czy właśnie zespół Downa. Stożek rogówki często dotyka również osoby borykające się z problemami takimi jak atopia czy różnego rodzaju alergie. Ryzyko wystąpienia zwiększają też wrodzone wady układu wzrokowego i wiele chorób oczu np. zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, retinopatia wcześniaków czy nawracające alergiczne zapalenie spojówek

Odpowiednie badania pozwalają postawić diagnozę. A leczenie?

Dalsze postępowanie zależy od wielu czynników, w tym od stopnia zaawansowania choroby. Jedną ze stosowanych przez nas z dużymi sukcesami metod leczenia jest wszczep pierścieni śródrogówkowych przy użyciu lasera femtosekundowego. Pierścienie śródrogówkowe (ang. intracorneal rings, ICR)są wykonane ze specjalnego materiału dobrze tolerowanego przez oczy. Zabieg polega na wykonaniu laserem femtosekundowym niewielkiego nacięcia rogówki formującego wąski wewnątrzrogówkowy kanał. Drugi etap to wprowadzenie do tego kanału jednego lub dwóch pierścieni o długości, kształcie i grubości uzależnionej od kształtu i stopnia zaawansowania stożka rogówki.

Zabieg wszczepienia ICR można porównać do wkładania tasiemki lub gumki do tuneliku w pasku spodni lub spódnicy. Oprócz pierścieni metodą uważaną za złoty standard jest zabieg Cross-linking. Zabieg Crosslinking (CXL) powoduje „utwardzenie” rogówki poprzez wzmocnienie struktury kolagenu, czyli tej specyficznej „gumy”, z której zbudowana jest rogówka. CXL można porównać do utwardzania plomb zębowych u stomatologa. Za pomocą specjalnej lampy emitującej promieniowanie ultrafioletowe rogówka zostaje naświetlona, co powoduje zwiększenie sztywności jej kolagenu. Terapie prowadzą do spowolnienia lub zatrzymania choroby, a w niektórych przypadkach nawet do jej regresji. Wykrycie choroby na możliwie najwcześniejszym etapie to zawsze kwestia priorytetowa.

Na co sami możemy zwrócić uwagę?

Stożek rogówki to choroba degeneracyjna. Postępuje stopniowo i początkowo zmiany są niewielkie, więc chorzy często je bagatelizują. Pierwszym sygnałem dla pacjenta jest pogorszenie wzroku. Bardzo charakterystycznym objawem jest też pocieranie oczu. Pacjenci trą oczy, co powoduje charakterystyczne przekrwienia, potęgowane przez rozwijający się na powierzchni oka stan zapalny.

Pogorszenie widzenia, kłopoty z dobraniem okularów, widzenie nocą rozszczepionego światła, dostrzeganie aureoli lub „ogonów komety” wokół świateł, a także odruch częstego tarcia oczu to sygnały, które powinny skłonić nas do wykonania badań dodatkowych w kierunku stożka rogówki.

Co się stanie, jeśli nie wdrożymy odpowiedniego leczenia?

W dalszych etapach rozwoju choroby dochodzi do ścieńczenia i charakterystycznego wystromienia rogówki. Choroba powoduje wadę wzroku: najczęściej astygmatyzm, a także krótkowzroczność, która może być trudna do skorygowania za pomocą okularów czy soczewek kontaktowych i powoduje znaczne upośledzenie wzroku. W krytycznych sytuacjach dochodzi do dekompensacji rogówki i powstania ostrego stożka. To stan, do którego absolutnie nie powinno się dopuścić. Leczenie bardzo zaawansowanego stadium choroby to przeszczep rogówki.

Diagnostyka i leczenie stożka rogówki to specjalność Kliniki LENS?

Nie tylko. Chcieliśmy stworzyć miejsce, w którym będziemy mogli pomóc każdemu pacjentowi ze schorzeniem oczu. W dążeniu do celu są pomocne: wykwalifikowana kadra lekarzy specjalistów z zakresu okulistyki, szeroki wachlarz badań diagnostycznych oraz wyposażenie kliniki, na które składają się innowacyjne urządzenia. To wszystko umożliwia nam kompleksową diagnostykę i leczenie, także operacyjne. Leczeniu operacyjnemu służą dwa w pełni wyposażone bloki operacyjne.

Jaki jest zakres oferowanych zabiegów?

Najczęściej wykonywanymi operacjami są oczywiście zabiegi usunięcia zaćmy. Są to obecnie najpowszechniejsze procedury, nie tylko w Polsce, ale i na świecie.

Bardzo częstym problemem jest także retinopatia cukrzycowa. Wciąż zdarzają się pacjenci z zaawansowaną postacią retinopatii, dla których leczenie operacyjne, tj. witrektomia, jest jedyną szansą na zachowanie wzroku.

Odwarstwienie siatkówki to kolejny ważny problem. Jest to nagły stan okulistyczny. Dotyczy osób w każdym wieku i niejednokrotnie wymaga przeprowadzenia operacji niemalże z dnia na dzień w trybie pilnym. Operacji, która jest jedyną szansą na uratowanie wzroku przed ślepotą. Znaczna część wykonywanych u nas zabiegów to także wszelkie procedury związane z chirurgią refrakcyjną.

Życie bez okularów. Wspaniała perspektywa!

Oczywiście. Jest bardzo wiele metod, m.in. ciesząca się coraz większą popularnością laserowa korekcja wad wzroku. Metoda pewna, komfortowa dla pacjenta, a co najważniejsze – bezpieczna. Krótkowzroczność, nadwzroczność czy astygmatyzm nie muszą już być problemem. Innowacyjną techniką laserowej korekcji jest metoda Relex SMILE. Twórcy wykorzystywanej w niej metody otrzymali Nagrodę Nobla z dziedziny fizyki. Inną bardzo skuteczną metodą korekcji wad wzroku są soczewki fakijne – wysoko zaawansowane technologicznie soczewki wewnątrzgałkowe, wszczepiane pomiędzy tęczówkę a naturalną soczewkę oka. Korygują wady wzroku i pozostają w oku na stałe. Operacja wszczepienia soczewek fakijnych jest jedną z najnowocześniejszych metod korekcji każdej wady wzroku. Osiągamy też bardzo dobre wyniki w leczeniu starczowzroczności za pomocą laserowej korekcji wzroku, przy użyciu oprogramowania Presbyond, czyli zmodyfikowanej techniki Femtolasik.

Jest bardzo wiele sposobów, by cieszyć się światem bez potrzeby patrzenia na niego zza okularów. Odpowiednia metoda za każdym razem dobierana jest oczywiście indywidualnie.

Na koniec pytanie o badania kliniczne. To coś, czego wielu pacjentów poszukuje. Niewielu wie, gdzie szukać pomocy.

Badania kliniczne zwiększają możliwości leczenia pacjentów z wieloma schorzeniami oczu. Dla wielu chorych udział w badaniach klinicznych to wyjątkowa szansa na podjęcie innowacyjnego, niedostępnego w inny sposób leczenia. Dzięki nim medycyna się rozwija oraz wchodzą na rynek nowe, potrzebne leki. W klinice LENS badania kliniczne są prowadzone od 2012 roku. Obecnie oferujemy możliwość nieodpłatnego leczenia w ramach badania klinicznego pacjentów z nowo zdiagnozowaną jaskrą pierwotną otwartego kąta, nadciśnieniem ocznym, zwyrodnieniem plamki żółtej postaci wysiękowej i z cukrzycowym obrzękiem plamki żółtej. Bardzo istotne są dla nas badania związane z leczeniem postaci wysiękowej zwyrodnienia plamki żółtej, gdyż choroba ta jest bardzo częsta. Dotyka osoby starsze. Potrzeby leczenia są tu bardzo duże. Aby wziąć udział w badaniu klinicznym, pacjent musi oczywiście spełnić konkretne kryteria uczestnictwa, którymi są m.in. określony wiek, stadium jednostki chorobowej i ogólny stan zdrowia. Osobom zainteresowanym możemy oczywiście pomóc. Wystarczy zadzwonić.