Śpiączka afrykańska (trypanosomoza afrykańska), jak sama nazwa wskazuje, jest chorobą, na którą możemy zarazić się podczas pobytu w niektórych rejonach Afryki. Wywołujące ją pasożyty są przenoszone z chorych ssaków m.in. ludzi za pośrednictwem muchy tse-tse.
Śpiączka afrykańska – choroba przenoszona przez muchy tse-tse
Śpiączka afrykańska to jedna z chorób tropikalnych, którymi możemy zarazić się podczas pobytu w Afryce równikowej. Chorobę tę wywołują pasożyty z rodziny świdrowców – najczęściej rozwija się ona na skutek zakażenia świdrowcem gambijskim, jednak za wystąpienie śpiączki afrykańskiej może także być odpowiedzialny świdrowiec rodezyjski. Człowiek jest żywicielem ostatecznym tego pasożyta, na którego jest on przenoszony przez żywiciela pośredniego, czyli muchę tse-tse. Głównym żywicielem świdrowców są m.in. ssaki kopytne.
Śpiączka afrykańska to choroba występująca endemicznie, czyli jej przypadki są stale notowane na danym terenie, jednak co jakiś czas zdarzają się lokalne epidemie, które prowadzą do śmierci tysięcy zakażonych osób. Każdego roku na terenach Afryki diagnozowanych jest kilkadziesiąt tysięcy przypadków śpiączki afrykańskiej. Do tej pory nie została wynaleziona skuteczna metoda, która pozwalałaby uniknąć zakażenia, dlatego bardzo ważna jest profilaktyka. Uwzględnia ona noszenie odpowiedniej odzieży, która zakrywa ciało oraz stosowanie środków odstraszających owady.
Mucha tse-tse przenosi chorobę ze ssaków
Świdrowiec gambijski wywołuje śpiączkę afrykańską na terenie Afryki Zachodniej; w Afryce Wschodniej częściej diagnozowane są przypadki choroby, którą wywołuje świdrowiec rodezyjski. W jednym i drugim przypadku żywicielem pośrednim, który odpowiada za transmisję choroby z żywiciela głównego, czyli ssaków (także chorych ludzi) na osoby zdrowe, jest wyjątkowo uciążliwa mucha tse-tse. Różni się ona od muchy domowej, która występuje w naszej strefie klimatycznej, nie tylko wyglądem. Mucha tse-tse bez problemu przebija swoim aparatem gębowym skórę zwierząt oraz ludzi, co pozwala na transmisję pasożytów bezpośrednio do układu krwionośnego, gdzie zaczynają się one intensywnie namnażać.
Śpiączka afrykańska – objawy
Śpiączka afrykańska jest chorobą, która może przybierać postać ostrą oraz przewlekłą. Podczas jej przebiegu wyróżnia się trzy fazy. Charakteryzują się nieco innymi objawami. Pierwsza faza gorączki afrykańskiej to faza miejscowa, która charakteryzuje się występowaniem objawów stanu zapalnego i pojawieniem się charakterystycznego guzka w miejscu, w którym doszło do ugryzienia przez muchę tse-tse.
Druga faza choroby to faza uogólniona, której towarzyszą objawy związane z aktywacją mechanizmów obronnych organizmu. Zaliczamy do nich gorączkę oraz powiększenie węzłów chłonnych. Trzecia faza choroby to faza neurologiczna, która prowadzi do poważnych powikłań, czyli związanej z nazwą choroby śpiączki – zapada w nią osoba chora na skutek zapalnych zmian w mózgu oraz rdzeniu kręgowym.
Objawy śpiączki afrykańskiej różnią się w zależności od tego, jaki rodzaj świdrowca ją wywoła. W przypadku zakażenia świdrowcem gambijskim objawy dotyczą przede wszystkim układu nerwowego, jednak namnażające się w organizmie pasożyty powodują również stopniowe uszkodzenie serca. Do objawów śpiączki afrykańskiej, którą wywołuje świdrowiec gambijski, zaliczamy m.in.:
• uporczywy ból głowy,
• zmianę zachowania,
• zaburzenia rytmu snu i czuwania (chorzy śpią w dzień, a czuwają w nocy),
• zaburzenia ruchowe,
• drgawki,
• agresję.
Możliwe powikłania
To objawy wolno postępującego zapalenia mózgu o podłożu pasożytniczym. Ostatnim etapem choroby jest śpiączka, która prowadzi do śmierci, jeżeli odpowiednio wcześnie nie zostanie wdrożone właściwe leczenie.
W przypadku zakażenia świdrowcem rodezyjskim objawy ograniczają się do nawracających epizodów gorączki oraz powiększenia węzłów chłonnych. Zakażenie prowadzi do ostrego lub podostrego zapalenia mózgu. W ciągu pierwszych dni i tygodni choroby mogą także występować typowe dla zakażenia świdrowcem gambijskim objawy ze strony układu nerwowego, jednak są one zazwyczaj mniej nasilone. W jednym i drugim przypadku brak leczenia prowadzi do zgonu w ciągu kilku tygodni lub miesięcy od zakażenia. Przewlekła postać śpiączki afrykańskiej może doprowadzić do zgonu po kilku latach od zakażenia.
Czytaj też:
Jak wygląda pluskwa łóżkowa? Tak rozpoznasz ugryzienia tego owada