Rogal świętomarciński tradycyjnie pochodzi z Poznania, ale 11 listopada każdego roku można zakupić tę słodkość w wielu miejscach Polski. Choć teoretycznie – nielegalnie.
Poznańscy cukiernicy zastrzegli sobie bowiem, że tylko oni mają prawo do używania nazwy „rogal świętomarciński”, jak i konkretnej receptury. Zostały one dodane do rejestru chronionych oznaczeń geograficznych oraz chronionych nazw pochodzenia w Unii Europejskiej, więc o możliwość jego wypiekania i posługiwania się tą właściwą nazwą smakołyku mogą ubiegać się wyłącznie cukiernicy z regionu. Jeśli więc spędzicie 11 listopada np. w Bydgoszczy, w której tradycyjnie również wypiekało się rogale świętomarcińskie i której patronem jest św. Marcin, będziecie mogli skosztować nieco zmienionych rogali bydgoskich bądź kujawskich.
Rogal świętomarciński: historia
Jedną z najbardziej znanych ulic w Poznaniu jest ul. św. Marcin, a jego dzień (jak i imieniny wszystkich Marcinów) przypada 11 listopada, dlatego to właśnie w ten dzień w roku można raczyć się rogalami świętomarcińskimi. Według najczęściej powtarzanej legendy historia powstania rogala świętomarcińskiego jest bardzo szlachetna. W listopadzie 1891 roku proboszcz poznańskiej parafii pw. św. Marcina miał na krótko przed dniem patrona poprosić wiernych, by postarali się jak najbardziej wspomóc najbiedniejszych mieszkańców miasta. Cukiernik Jan Lewicki postanowił namówić swojego szefa, by pomogli właśnie za pomocą rogali świętomarcińskich – chciał, by sprzedawać je bogatszym, a rozdawać ubogim. Właściciel cukierni się zgodził i tak ten rodzaj słodkości na stałe związał się z obchodami 11 listopada. Źródła jednak wskazują, że rogale świętomarcińskie były znane już wcześniej, ponieważ już w roku 1860 w „Dzienniku Poznańskim” ukazała się pierwsza znana reklama tego smakołyku.
Co więcej, rogal świętomarciński ma najprawdopodobniej jeszcze wcześniejszą genezę pogańską, a nie chrześcijańską, tylko że dawniej jeszcze się tak nie nazywał. Wypiekano go z okazji przypadających jesienią świąt, wymagających złożenia bogom ofiar z wołów. Jeśli zwierzęcia akurat pod ręką nie było, można było przedstawić jego rogi symbolicznie – z ciasta. Dlatego właśnie rogale świętomarcińskie mają kształt rogów.
Ile kalorii mają te słodkości?
Rogal świętomarciński ma tyle kalorii, że pokrywa niemałą część dziennego na nie zapotrzebowania – w jednej sztuce znajduje się 700-800 kcal. Według wytycznych, powinien mieć on 10 cm szerokości, 14 cm długości i 7 cm długości. Jeden rogal świętomarciński waży około 200-250 g.
Właściwości zdrowotne
Rogal świętomarciński jest pełen kalorii i bardzo słodki, ale, wbrew pozorom, zawiera też cenne składniki. A te również są ściśle określone: rogal musi być przygotowany z ciasta półfrancuskiego, a w jego nadzieniu powinien się znaleźć biały mak oraz masło, cukier, rodzynki, śmietana, wanilia, skórka pomarańczowa, a także figi bądź suszone daktyle. W nadzieniu często cukiernicy umieszczają też orzechy – arachidowe, włoskie bądź migdały.
Jeden z głównych składników rogala świętomarcińskiego – biały mak, zawiera kwas olienowy, należący do grupy tłuszczów omega-9 oraz kwas linolowy, czyli jeden z tłuszczów omega-6. Mak biały to także cenne źródło witamin z grupy B, a także witaminy A, witaminy C, witaminy D i witaminy E. W maku znajduje się także błonnik pokarmowy oraz składniki mineralne: żelazo, potas, wapń, magnez.
Magnez, wapń i cynk to z kolei składniki migdałów, w których znajduje się także witamina B2 oraz witamina E, a także fenyloalaniny, pozytywnie wpływającej na zdolność koncentracji i sprawność umysłu. Orzechy włoskie to natomiast znane źródło kwasów tłuszczowych omega-3, ale zawierają one także antyoksydanty i miedź, magnez oraz witaminę E. Warto też wspomnieć o figach – źródle pektyn, a także witamin z grupy B, witaminy C i witaminy E. Zawierają one również magnez, cynk, potas, fosfor i wapń.
Trzeba jednak podkreślić, że rogal świętomarciński to solidne źródło nie tylko kalorii, ale i cukru, więc można go spożywać wyłącznie od święta.
Rogal świętomarciński: przepis
Składniki na ciasto:
- 1 jajko
- 1 szklanka ciepłego mleka
- 1 łyżeczka drożdży
- 2 i 1/2 szklanki mąki pszennej
- pół łyżeczki oleju waniliowego
- szczypta soli
- 3 łyżki cukru
- 23 dag masła
- 1 łyżka mleka i 1 jajko do posmarowania
Składniki na nadzienie:
- 30 dag białego maku
- 3/4 szklanki cukru pudru
- 10 dag orzechów włoskich
- 10 dag masy marcepanowej
- 10 dag zblanszowanych migdałów
- 2 łyżki gęstej śmietany
- 2 łyżki kandyzowanej skórki pomarańczowej
- 3 pokruszone biszkopty
Składniki na lukier:
- gorąca woda
- szklanka cukru pudru
- łyżka soku z pomarańczy
Sposób przygotowania:
Ciasto
- Wsyp drożdże do mleka i mieszaj do momentu ich rozpuszczenia. Następnie dodaj jajko i wanilię i ponownie wymieszaj.
- W misce wymieszaj mąkę z cukrem i solą, a następnie dodaj dwie czubate łyżki masła. Masło rozetrzyj z suchymi składnikami i dodaj drożdżowy rozczyn. Całość wymieszaj.
- Przełóż ciasto na stolnicę i sprawnie zagniataj do momentu uzyskania gładkiej postaci. Następnie przykryj ciasto folią i na godzinę umieść je w lodówce.
- Rozpuścić resztę masła, która pozostała po wykorzystaniu wcześniejszej jego porcji. Następnie wyjmij ciasto z lodówki i rozwałkuj na kształt prostokąta. Posmaruj je roztopionym masłem, ale zostaw pół centymetra marginesu z każdej strony.
- Złóż ciasto: najpierw 2/3 na pół, a następnie tak złożone dwie warstwy przykryj jeszcze trzecią. Zlep jego brzegi i rozwałkuj, następnie posmaruj masłem i złóż jak wcześniej. Włóż ciasto do lodówki na 45 minut.
- Wyjmij ciasto, a następnie trzy razy powtórz rozwałkowywanie, smarowanie i składanie. Po każdym razie schładzaj ciasto przez pół godziny. Po ostatnim razie umieść ciasto w lodówce co najmniej na kilka godzin, może być i cała noc.
- Wyjmij ciasto, podziel na pół i rozwałkuj na dwa prostokąty. Z każdego z prostokątów wytnij 6 trójkątów.
- Posmaruj trójkąty wewnątrz masą makową i zwijaj w kierunku od dłuższego brzegu do wierzchołka trójkąta. Posmaruj je roztrzepanym jajkiem z łyżką mleka. Piecz trójkąty w temperaturze 180℃ prze 20 minut, aż do momentu uzyskania przez nie złotej barwy. Ciepłe rogale polej lukrem i migdałami.
Nadzienie
- Sparz biały mak i orzechy, zalewając je wrzątkiem. Po 15 minutach je odcedź i zmiel dwukrotnie w maszynce razem z migdałami.
- Za pomocą miksera rozetrzyj masę marcepanową z cukrem pudrem. Następnie dodaj mak z bakaliami, dodaj posiekaną skórkę pomarańczową i rozkruszone biszkopty. Całość wymieszaj i stopniowo dodawaj śmietanę, by uzyskać miękką, ale nie płynną masę.
Lukier
- Ucieraj za pomocą miksera cukier puder z sokiem z pomarańczy i gorącą wodą aż do momentu, gdy zyska barwę śnieżnej bieli.
- Kontroluj konsystencję lukru, stopniowo dodając wodę.
Czytaj też:
Jak cukier wpływa na zdrowie psychiczne? Można się zdziwić!