Kawa – najpopularniejszy napój świata? 10 mało znanych faktów z okazji Dnia Kawy

Kawa – najpopularniejszy napój świata? 10 mało znanych faktów z okazji Dnia Kawy

Dodano: 
Kawa, zdjęcie ilustracyjne
Kawa, zdjęcie ilustracyjne Źródło: Shutterstock / Tetiana Shumbasova
W ciągu roku na całym globie wypija się ponad 9 miliardów kilogramów klasycznej „małej czarnej”. Choć napój ten jest powszechnie znany na całej kuli ziemskiej, to nadal kryje w sobie sporo tajemnic. Które z nich warto poznać z okazji obchodzonego 29 września Międzynarodowego Dnia Kawy?

Legenda głosi, że na trop niezwykłych właściwości ziaren kawy jako pierwszy wpadł arabski mnich, który podczas wypasania zwierząt zauważył, że są one szczególnie pobudzone po zjedzeniu owoców z krzewów kawowca i nawet dojrzałe osobniki zaczynają się po nich zachowywać tak żwawo, jak młodsi przedstawiciele tego samego gatunku.

Do tej pory trwa spór o to, czy były to kozy pasące się na łące, czy może... wielbłądy lub nawet ptaki regularnie przysiadające na tej roślinie (podejrzewa się, że mógł to być np. zamieszkujący Bliski Wschód bilbil arabski, który często buduje gniazda w krzakach).

Skąd się wzięła kawa i kto pije jej najwięcej?

Sporo kontrowersji wywołuje także kwestia tego, kto sprowadził kawę do Europy – do dziś kłócą się o to Włosi, Francuzi i Brytyjczycy, choć podróżnicy sprowadzali ją głównie z Bałkanów lub Syrii, na polecenie... germańskich medyków. Nie ma więc wątpliwości, że rodowód kawy jest całkiem międzynarodowy, a jej specyficzny, wyjątkowo intensywny smak doceniany jest na całym świecie – zwłaszcza w Skandynawii, której mieszkańcy wypijają jej dużo więcej niż inne narody.

Dla porównania – w Finlandii, która jest liderem w piciu kawy na świecie spożywa się 12 kg kawy rocznie na 1 osobę. Przeciętny Polak wypija zaś jej około 2,5 kg. W pierwszej dziesiątce narodów spożywających najwięcej tego napoju prócz Europejczyków są także Kanadyjczycy, którzy nie wyobrażają sobie życia bez espresso lub typowej americany, czyli „małej czarnej”, która prócz espresso zawiera więcej wrzątku.

facebook

Kawa to... temat rzeka, a niemal każdego dnia dowiadujemy się o niej nowych, całkiem zaskakujących faktów dotyczących tego, jak wpływa na nasze zdrowie (i nie tylko). Z czego warto zdawać sobie sprawę?

Czego nie wiesz o kawie? 10 ciekawostek, które warto poznać

Kawa nie przyspiesza tempa bicia serca, a wręcz je... obniża

Amerykańskim kardiologom udało się obalić popularny mit na temat kawy. Po przebadaniu ponad 380 tys. pacjentów udowodnili, że każda filiżanka kawy wypijanej w ciągu dnia może obniżać ryzyko arytmii o dodatkowe 3 procent.
Na łamach prestiżowego „JAMA Internal Medicine” naukowcy wykazali, że nie ma związku pomiędzy zaburzeniami związanymi z trawieniem kawy a ryzykiem arytmii. Regularne picie kawy nie prowadzi też do zaburzeń rytmu serca.

Najdroższa kawa na świecie robiona jest z odchodów tego zwierzęcia

Łuskun palmowy, czyli drapieżny ssak nazywany przez mieszkańców południowo-wschodnich części Azji po prostu luwak, żyje na drzewach i jest aktywny głównie nocą, kiedy zaczyna żywić się owocami i drobnymi gryzoniami, a zwłaszcza... szczurami i owadami. 
Ziarna kawowca, które wydala to zwierzę, są wykorzystywane do produkcji kopi luwak uznawanej za jedną z najdroższych na świecie. Łuskun nie trawi nasion kawowca, a jedynie miąższ owoców tej rośliny. Na dodatek posiada instynkt, który pozwala mu wybierać tylko najlepsze okazy. Po przejściu przez jego przewód pokarmowy kawa traci gorzki smak i nabiera wyjątkowo łagodnego smaku. 1 kg kopi luwak kosztuje przez to nawet 1 tys. zł, a cena jednej filiżanki często przekracza 80 zł.

Ile filiżanek kawy można wypić w ciągu dnia?

Od 3 do 5 filiżanek dziennie – taka ilość kawy może mieć najlepszy wpływ na nasze zdrowie. Wypijanie około 3-4 filiżanek kawy – bez względu na to, czy wybieramy bezkofeinową, rozpuszczalną czy mieloną z pełnych ziaren – ma zbawienny wpływ na naszą wątrobę. Wcale też nie przyspiesza tempa bicia serca, a wręcz przeciwnie – zmniejsza ryzyko arytmii. 
Okazuje się jednak, że jeśli tylko przesadzimy ze spożywaniem tego popularnego napoju, ucierpi na tym nasz... mózg. I to dosłownie. Nadmierna konsumpcja tego napoju sprawia, że o ponad 50 proc. wzrasta ryzyko demencji i udaru mózgu – ostrzegają naukowcy z University of South Australia na łamach „Nutritional Neuroscience”. 

Który rodzaj kawy jest najzdrowszy?

Kawa mielona jest trochę lepsza dla zdrowia niż rozpuszczalna, ale różnice są niewielkie – wykazały trwające 10 lat badania, które objęły pół miliona ludzi. Ich wyniki opublikowano niedawno na łamach prestiżowego „BMC Public Health”.
Według naukowców z Southampton University oraz University of Edinburg najlepsze efekty uzyskały osoby, które wybierały kawę z mielonych ziaren, ale różnica pomiędzy najsłabszą w tym zestawieniu kawą rozpuszczalną nie były zbyt wielkie.
Miłośnicy kawy z fusami byli o 61 proc. mniej narażeni na zgon z powodu chorób wątroby, ryzyko stłuszczenia tego organu zmniejszyło się u nich o 35 proc., a możliwość zachorowania na raka wątrobowokomórkowego była u nich o 34 proc. niższa w porównaniu do grupy kontrolnej niespożywającej kawy. 

Jaki wpływ na organizm może mieć picie kawy?

Naukowcy przekonują, że umiarkowane spożywanie kawy przynosi nam więcej korzyści zdrowotnych niż szkód. Może też zmniejszać ryzyko zachorowania na wiele chorób cywilizacyjnych, w tym:
nowotworów (zwłaszcza raka wątroby i raka wątrobowokomórkowego)cukrzycy typu IIchorób układu sercowo-naczyniowegochorób neurodegeneracyjnych tj. choroba Parkinsonaa także przyczynia się do ograniczenia ryzyka przedwczesnej śmierci z powodu tych czynników.

Która kawa podnosi poziom cholesterolu?

Tzw. diterpeny (a zwłaszcza kafeol i kafestol) zawarte w ziarnach kawy mielonej mogą zarówno działać przeciwnowotworowo, jak i wpływać na gospodarkę lipidową, podnosząc poziom cholesterolu nawet o 2 proc. Zatrzymują je jednak... papierowe filtry do kawy, a na dodatek wcale nie ma ich w kawie rozpuszczalnej. 
Źle na poziom cholesterolu mogą też wpływać kawy z bitą śmietaną lub innymi słodkimi składnikami – lepiej więc z nimi nie przesadzać i ograniczyć ich spożywanie.

Kawa w nadmiarze może mieć zły wpływ na mózg

Po 6 filiżance kawy twój mózg zaczyna się... kurczyć – ostrzegają naukowcy z University of South Australia na łamach prestiżowego „Nutritional Neuroscience”.
Okazuje się, że nadmiar kawy może osłabiać pamięć i ma szkodliwy wpływ na nasz mózg. Jeśli regularnie nadużywamy tego napoju, ryzyko demencji i udaru mózgu może wzrastać nawet o ponad 50 procent – do takich wniosków doszli uczeni po przebadaniu ponad 17 tys. osób w wieku od 37 do 73 lat w ramach projektu UK BioBank.

Czy kawa... odchudza?

Badania zamieszczone w „The Journal of Nutrition” wykazały, że kobiety, które piją dwie lub trzy filiżanki kawy dziennie (zarówno tej z kofeiną, jak i bezkofeinowej), mają niższą zawartość całkowitej tkanki tłuszczowej w organizmie, a zwłaszcza pokrywającego narządy wewnętrzne tzw. tłuszczu trzewnego, niż te, które piją mniej kawy.
Dzięki kawie można zmniejszyć ilość tłuszczu w komórkach wątroby i przyspieszyć tempo przemiany materii, co dodatkowo chroni nas przed tzw. niealkoholowym stłuszczeniem wątroby, które występuje przy cukrzycy typu 2 lub otyłości. 
Warto zdawać sobie sprawę z tego, że tylko czarna kawa ma 0 kcal, ale jeśli tylko dodamy do niej kilka popularnych (słodkich i tłustych) dodatków, to każda filiżanka tego aromatycznego napoju może utrudnić nam walkę z nadmiarem kilogramów (wyjątkiem może być jednak tzw. kawa proteinowa lub popularna bulletproof coffee, czyli „kawa kuloodporna”).

Czy picie kawy w ciąży może być szkodliwe?

Wokół spożywania kawy przez kobiety spodziewające się dziecka przez lata narosło wiele mitów. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, by ciężarne piły nie więcej niż około 2 filiżanki kawy dziennie.  
Choć nie ma przeciwwskazań, by zabraniać ciężarnym picia kawy, to jednak warto zachować zdrowy rozsądek i nie przesadzać ze spożywaniem tego napoju. Część badań (m.in. zamieszczonych w „JAMA Network Open”) wskazuje bowiem na to, że nadmierna ilość kofeiny na dobę (ponad 300 mg) może zwiększać ryzyko niższej masy urodzeniowej dziecka lub przedwczesnego porodu.

Co można zrobić z kawy?

Kawę można wykorzystać nie tylko do peelingu, który znakomicie działa na naszą skórę. Świetnie sprawdzi się także jako... nawóz do roślin, środek czyszczący, barwnik, którym można malować na papierze jak farbą, a nawet odświeżacz powietrza.Ziarna kawy doskonale wchłaniają nieprzyjemne zapachy – zwłaszcza z lodówki. Wystarczy wyłożyć na mały talerzyk kilka garści mielonej kawy, by szybko zauważyć wyraźną różnicę. 
Czytaj też:
Która kawa jest najzdrowsza? Wyniki 10-letnich badań, które objęły pół miliona ludzi
Czytaj też:
Kawa wcale nie przyspiesza tempa bicia serca, tylko je... obniża! Obalono popularny mit
Czytaj też:
Kawa proteinowa to hit TikToka. Jak zrobić jej zdrowszą wersję bez chemii?