Co jeść przy Hashimoto? Jak komponować jadłospis?

Co jeść przy Hashimoto? Jak komponować jadłospis?

Dodano: 
Samobadanie tarczycy
Samobadanie tarczycy Źródło: Fotolia / RFBSIP

Choroba Hashimoto wymaga zdrowej i zbilansowanej diety. Powinny się w niej znaleźć zarówno przeciwutleniacze, jak i kwasy z grupy Omega, a także żelazo, jod, selen i cynk. Co można jeść przy tej chorobie i dlaczego odżywianie ma ogromne znaczenie?

Czym jest choroba Hashimoto?

Choroba Hashimoto to choroba o podłożu autoimmunologicznym, w której układ odpornościowy atakuje tarczycę, powodując jej stan zapalny i zaburzając syntezę hormonów tarczycy. Choroba Hashimoto atakuje zdrowe tkanki tarczycy i jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy, powoduje też przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy. Wymaga leczenia, by nie doprowadzić do zaburzeń gospodarki hormonalnej i związanych z tym skutków ubocznych takich jak wypadania włosów, uczucie zmęczenia, hipercholesterolemii, wahań nastroju, problemów z koncentracją.

Najczęściej przy chorobie Hashimoto konieczna jest farmakoterapia i przyjmowanie hormonów tarczycy. Hormony te przyjmuje się do końca życia, ale w leczeniu ważne jest również prowadzenie zdrowego trybu życia i stosowanie zbilansowanej i zdrowej diety. Nieleczone Hashimoto może doprowadzić do rozwoju insulinooporności czy trudności z zajściem w ciążę.

Jak rozpoznać Hashimoto?

Aby rozpoznać autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, należy wykonać badania. Przede wszystkim trzeba wykonać badanie TSH, oznaczyć poziom FT3 i FT4, wykonać badanie anty-Tg. Oprócz tego konieczne jest USG tarczycy, niekiedy również biopsja tarczycy.

Po wykonaniu badań, gdy zostaje rozpoznana choroba Hashimoto związana z niedoczynnością tarczycy, konieczne jest rozpoczęcie leczenia, polegającego na przyjmowaniu hormonów tarczycy. Bardzo ważną rolę odgrywa jednak zbilansowana dieta.

Dieta przy chorobie Hashimoto - zasady

Dieta przy chorobie Hashimoto powinna obfitować w produkty bogate w dobrej jakości kwasy tłuszczowe, a także witaminy i minerały, które wspierają prawidłową pracę tarczycy. Należą do nich przede wszystkim jod, ale też selen, żelazo czy cynk. Oprócz tego w diecie powinna znajdować się witamina D czy przeciwutleniacze.

W diecie przy chorobie Hashimoto powinny dużo miejsca zajmować różnokolorowe warzywa i owoce, tłuste ryby morskie, jaja, orzechy czy produkty z pełnego ziarna. W komponowaniu diety warto skorzystać z porad dietetyka lub lekarza, by odpowiednio zrównoważyć zapotrzebowanie na witaminy i minerały.

Dlaczego stosowanie diety przy Hashimoto jest ważne?

Zbilansowana i zdrowa dieta przy chorobie Hashimoto nie tylko sprzyja właściwemu wchłanianiu jodu i korzystnie oddziałuje na pracę tarczycy, ale także zmniejsza reakcje zapalne i ryzyko występowania stanów zapalnych w organizmie. Oprócz tego może uzupełniać niedobory żywieniowe, zaspokajać zapotrzebowanie na witaminy i minerały.

Dieta ma też drugą rolę - przy Hashimoto spowolnieniu ulegają procesy metaboliczne, dlatego jednym z objawów choroby może być przybieranie na wadze. Utrzymanie zdrowej i zbilansowanej diety może pomóc utrzymać prawidłową wagę lub zapobiec tyciu.

Dieta w chorobie Hashimoto – najważniejsze założenia

Choroba Hashimoto wymaga zdrowego odżywiania. Aby łatwiej było zapamiętać zasady odżywiania, warto wspomagać się piramidą zdrowego żywienia, która jest polecana wszystkim osobom.

  • powinno się spożywać 5 posiłków dziennie o niedużej objętości
  • wybierać zdrowe kwasy tłuszczowe pochodzenia roślinnego
  • regularnie, minimum 2 razy w tygodniu, jeść ryby czy owoce morza
  • posiłki komponować z warzyw, najlepiej w formie nieprzetworzonej
  • jeść owoce, najlepiej sezonowe
  • wybierać dobrej jakości białko
  • dietę wzbogacać produktami z pełnego ziarna (jeśli nie ma nietolerancji glutenu)

Dieta w chorobie Hashimoto - substancje antyodżywcze

Nie wszystkie rodzaje warzyw krzyżowych są zalecane w diecie na Hashimoto. Niektóre warzywa zawierają substancje zwane goitorgenami, które mogą blokować metabolizm składników odżywczych, a także wchłanianie jodu. Przy leczeniu chorób tarczycy są one nie tylko niewskazane, ale wręcz niedozwolone, ponieważ uważa się je za produkty zawierające substancje antyodżywcze.

Jakie warzywa zawierają goitorgeny? Są to głównie warzywa strączkowe takie jak soja, brukselka, brokuły, kalafior, jarmuż, kapusta i rzodkiewka. Mniejsze ilości goitorgenów znajdują się w: szpinaku, batatach, orzechach ziemnych czy brzoskwiniach.

Produkty dozwolone w diecie przy chorobie Hashimoto – co można jeść?

Dieta w chorobie Hashimoto nie jest restrykcyjna ani ograniczająca. Jest zdrowa i może być pyszna, wystarczy jedynie nauczyć się, jakie produkty są wskazane, a z jakich lepiej zrezygnować. I tak jadłospis osób chorych na Hashimoto powinien zawierać:

  • zdrowe tłuszcze roślinne
  • oleje roślinne
  • awokado
  • tłuste ryby morskie
  • tran
  • jaja
  • kolorowe warzywa (pomarańczowe i czerwone)
  • warzywa strączkowe
  • zielone warzywa liściaste takie jak szpinak
  • nasiona roślin strączkowych
  • orzechy brazylijskie
  • pestki dyni
  • nasiona sezamu
  • produkty mleczne (jeśli nie ma nietolerancji laktozy!)
  • pełnoziarniste produkty zbożowe
  • tłuste ryby morskie
  • mięso

Należy również pić dużo wody oraz herbatek bogatych w przeciwutleniacze, np. czystka.

Produkty zakazane w diecie w chorobie Hashimoto – czego unikać?

W chorobie Hashimoto nie zaleca się stosowania produktów, które zawierają duże ilości cukru, węglowodanów i skrobi. Oprócz tego najlepiej jest zrezygnować z jedzenia produktów wysoko przetworzonych, gotowych dań i sosów, fast foodów i dań bogatych w tłuszcze trans. W diecie nie powinny również występować słodycze i słone przekąski, alkohol i inne używki.

Uważa się, że przy Hashimoto należy także unikać zielonej herbaty, w której znajdują się katechiny, mogące osłabiać wchłanianie jodu.

Tym, na co należy zwrócić szczególną uwagę w leczeniu choroby Hashimoto, są jednak warzywa kapustne i warzywa krzyżowe. Niestety, ale nie są one zalecane osobom, które cierpią na chorobę Hashimoto. Znajdują się w nich substancje, które mogą niekorzystnie wpływać na wchłanianie jodu i w ten sposób zaburzać leczenie choroby. Z jadłospisu zatem lepiej wyeliminować:

  • brokuły
  • kalafiora
  • brukselkę
  • kapustę
  • jarmuż

Choroba Hashimoto a dieta bezglutenowa

Jeszcze do niedawna twierdzono, że w diecie osób z chorobą Hashimoto nie powinno być glutenu. Dziś już wiadomo, że jeśli chory nie cierpi na celiakię lub nietolerancję glutenu, nie musi z niego zupełnie rezygnować. Wykluczenie z diety glutenu nie poprawia funkcjonowania tarczycy.

Prawdą natomiast jest, że nietolerancja na gluten może występować równocześnie z chorobą Hashimoto i w takiej sytuacji bezwzględnie zalecana jest dieta bezglutenowa. Jak wynika z danych, około 9 procent osób może cierpieć jednocześnie na celiakię i chorobę Hashimoto. Istnieją również przypadki, w których część ludzi nie chorują na celiakię, ale na nieceliakalną nadwrażliwość na gluten. W takiej sytuacji trzeba również wprowadzić dietę bezglutenową.

Jaki chleb przy Hashimoto?

Przy Hashimoto, jeśli nie ma celiakii, nietolerancji laktozy, można jeść każde pieczywo. Warto jednak dokonywać mądrych wyborów i zrezygnować ze spożywania pszennego, białego chleba, który może powodować dolegliwości trawienne, a także przyczyniać się do przybierania na wadze. Dobrze sprawdza się pieczywo razowe, a także wszelkiego rodzaju chleby bezglutenowe, które dziś coraz częściej dostaniemy w piekarniach.

Dobrym wyborem jest również chleb gryczany, który można samodzielnie upiec w domu. Tego rodzaju chleb możemy upiec w domu z kaszy gryczanej w bardzo prosty sposób. Zaletą chleba gryczanego jest niski indeks glikemiczny, dzięki czemu można uniknąć nagłych skoków cukru w organizmie. Przy chorobie Hashimoto istnieje ryzyko występowania zaburzeń w zakresie glukozy.

Nabiał i produkty mleczne a choroba Hashimoto

Choroba Hashimoto może współwystępować z chorobą Hashimoto. Z badań wynika, że przy Hashimoto ryzyko nietolerancji laktozy jest trzykrotnie wyższe niż u osób zdrowych. Nietolerancja ta może wpływać na podwyższenie TSH i przez to negatywnie wpłynąć na leczenie. Osoby, które przyjmują syntetyczne hormony tarczycy, tym bardziej powinny uważać na produkty mleczne w diecie, ponieważ mogą one zaburzać działanie leków.

Aby sprawdzić, czy nie cierpimy na nietolerancję laktozy, najlepiej jest wykonać test. Osoby, które źle reagują na produkty mleczne (po ich spożyciu cierpią na bóle brzucha, wzdęcia, gazy czy biegunki) najprawdopodobniej nie trawią dobrze laktozy. W takiej sytuacji najlepiej jest wyeliminować z diety produkty mleczne lub sprawdzić, czy dolegliwości pojawią się także po kefirach i jogurtach, czyli produktach poddanych fermentacji.

Pamiętajmy jednak, że nie wszyscy chorzy na Hashimoto cierpią na nietolerancję laktozy. Warto najpierw wykonać badania (np. wodorowy test oddechowy czy badanie genu laktazy LCT), które wskażą, jaka jest sytuacja i czy konieczne jest wykluczenie z diety produktów mlecznych. Nawet jeśli badania wyjdą pozytywne, nie należy się martwić ani załamywać. Obecnie na rynku występuje wiele produktów mlecznych bez laktozy, można również sięgać po alternatywne produkty pochodzenia roślinnego.

Co jeść na śniadanie przy Hashimoto?

Osoby chore na Hashimoto mogą spożywać pyszne i zdrowe posiłki. Co można jeść na śniadanie? Dobrym wyborem są jajka na miękko czy na twardo podane na bezglutenowym pieczywie i w towarzystwie kolorowych warzyw (np. pomidora, marchwii, szpinaku czy sałaty). Chorzy na Hashimoto mogą także jeść omlety czy placki (np. jaglane lub owsiane).

Chorzy na Hashimoto mogą jeść również płatki owsiane góskie, na bazie których można z sezonowymi owocami (np. malinami czy jagodami) stworzyć pyszną i pożywnąowsiankę.

Dieta w chorobie Hashimoto - co można pić?

Chorzy na Hashimoto bezwzględnie powinni przestrzegać picia przynajmniej 2 litrów wody niegazowanej dziennie. Odpowiednia podaż płynów jest ważna dla funkcjonowania całego organizmu, a także dla zachowania prawidłowej masy ciała.

Chorzy na Hashimoto mogą też sięgać po herbatki ziołowe, które mają działanie moczopędne i świetnie oczyszczają organizm z toksyn. Warto szczególnie wybierać pokrzywę, czystek, skrzyp polny, poziewnik.

Przy chorobie Hashimoto można pić kawę, ale najlepiej, by była to klasyczna czarna kawa bez dodatku mleka czy syropów smakowych. Można wzbogacić ją mlekiem roślinnym, np. owsianym czy sojowym. Kawę najlepiej pić w ciągu dnia, byle nie na czczo czy bezpośrednio po zażyciu leków.

Przy chorobie Hashimoto należy unikać picia słodkich soków, napojów gazowanych, a także napojów alkoholowych.

Dieta w chorobie Hashimoto - kluczowe witaminy i minerały

Choroba Hashimoto wymaga dostarczania do diety witamin i minerałów, które będą wspomagały pracę tarczycy. Zaliczają się do nich przede wszystkim:

  • jod (tłuste ryby morskie)
  • selen (ryby, orzechy brazylijskie, jaja)
  • cynk (produkty pełnoziarniste, sery, jaja, pestki dyni, słonecznika)
  • żelazo (wątróbka, szpinak, natka pietruszki)
  • witamina D (ryby)
  • kwasy Omega (ryby, awokado)
  • przeciwutleniacze (kolorowe warzywa, czerwone owoce, awokado, zioła np. czystek)

Niedobory witamin a Hashimoto

Przy chorobie Hashimoto mogą wystąpić niedobory witamin i składników mineralnych. Najczęściej występują niedobory witaminy D, witaminy B12, żelaza, cynku czy selenu. Zanim zaczniemy suplementację, należy wykonać badania, które pomocą ocenić, czy występuje zwiększone zapotrzebowanie na substancje odżywcze i jakie są to substancje. Samodzielna suplementacja nie jest zalecana, by nie doprowadzić do hiperwitaminozy.

Jak wynika z danych, prawie 90 procent dorosłych Polaków może cierpieć na niedobór witaminy D, dlatego suplementacja tej witaminy jest zalecana wszystkim. Warto również pamiętać o tym, jak dużą rolę w zakresie profilaktyki niedoborów ma właściwa dieta. Zdrowe odżywianie może znacznie poprawić nasz stan zdrowia i wspomóc leczenie tarczycy.

Czy przy Hashimoto można schudnąć?

Przy dobrze dobranym leczeniu i stosowaniu odpowiednio skomponowanej diety przy chorobie Hashimoto można schudnąć, choć nie jest to tak łatwe jak u osób, które nie cierpią na choroby tarczycy. Zasady redukcji tkanki tłuszczowej są jednak takie same jak w przypadku innych osób, lecz wymagają większego samozaparcia i restrykcyjnego przestrzegania diety. Zaleca się przede wszystkim spożywanie 5 niewielkich posiłków dziennie, picie dużej ilości wody oraz wyeliminowanie produktów wysoko przetworzonych, bogatych w skrobię, węglowodany i cukier.

Ważną rolę odgrywa również aktywność fizyczna, pozwalająca wzmocnić procesy metaboliczne i usprawnić perystaltykę jelit. Regularne spacery czy uprawianie ulubionego sportu, mogą wzmocnić mięśnie, poprawić sylwetkę i ją wysmuklić. Dodadzą również energii, na której brak często uskarżają się osoby chorujące na Hashimoto.

Jak pozbyć się brzucha przy Hashimoto?

Aby stracić kilka kilogramów i pozbyć się tkanki tłuszczowej zgromadzonej wokół brzucha, należy przede wszystkim stosować zdrową i zbilansowaną dietę. Warto nie dopuszczać do odkładania wody w organizmie i pić duże ilości płynów, minimum 2 litry wody niegazowanej dziennie.

Oprócz tego dobrze jest sięgać po produkty zawierające duże ilości błonnika pokarmowego. Są to przede wszystkim pełnoziarniste produkty zbożowe, ale też warzywa strączkowe (fasola, groch) czy choćby nasza rodzima marchew. Oprócz tego dobrze jest sięgać też po owoce zawierające duże ilości błonnika, m.in. jabłka, gruszki, śliwki czy morele.

Wywiad na temat odżywiania przy Hashimoto

Ewelina Celejewska: Osoby z chorobą Hashimoto często zmagają się też z nadwagą lub otyłością. Dlaczego?

Michał Wrzosek: Jednym ze skutków Hashimoto jest niedoczynność tarczycy, a ta predysponuje do wzrostu masy ciała. Nieleczona niedoczynność prowadzi do obniżenia tempa metabolizmu i zmniejszenia podstawowej przemiany materii. Oznacza to, że kaloryczność diety, którą stosowałaś do tej pory i przy której twoja masa ciała się nie zmieniała, może okazać się za wysoka, kiedy występuje niedoczynność. Dodatkowo częste przy Hashimoto obrzęki mogą dawać efekt tycia, choć zawartość tkanki tłuszczowej się nie zmienia, w takim wypadku warto sprawdzić, czy nadmiernej masie ciała towarzyszy także nadmiar tkanki tłuszczowej.

Nie da się schudnąć, chorując na Hashimoto – prawda czy mit?

Mit. Jeśli tylko zachowasz ujemny bilans kaloryczny to będziesz w stanie schudnąć, także w przypadku Hashimoto. Ujemny bilans kaloryczny oznacza, że zjadasz mniej kalorii niż spalasz każdego dnia. Pamiętaj jednak, że jeśli Hashimoto przebiega z niedoczynnością to twoja podstawowa przemiana materii może się obniżyć nawet o 37%, dlatego nieprawidłowo dobrana dieta odchudzająca może nie dawać pożądanych efektów. W takim przypadku kluczowe jest ustabilizowanie poziomu hormonów tarczycy oraz wprowadzenie odpowiedniej diety i aktywności fizycznej.

Podobno w leczeniu Hashimoto bardzo ważny jest sposób odżywiania. Wielu dietoterapeutów wyszczególnia produkty, które przy Hashimoto należy wykluczyć z diety, a które obowiązkowo włączyć. Jakie zalecenia ty dajesz swoim podopiecznym na start?

Hashimoto jest chorobą, która może występować razem z innymi przypadłościami, np. celiakią czy nietolerancją laktozy. Jeśli występuje u ciebie któryś z tych problemów to oczywiście należy prowadzić odpowiednią dietę: bez glutenu lub bez laktozy. Nie należy jednak nigdy wyłączać tych produktów z diety „na własną rękę”. Przede wszystkim zmniejszamy w ten sposób niepotrzebnie pulę produktów w diecie, co tylko utrudnia prowadzenie zdrowego stylu życia nie przynosząc żadnych korzyści u osób zdrowych. Dodatkowo wyeliminowanie np. glutenu z diety utrudnia diagnostykę celiakii, co może wydłużyć czas stawiania diagnozy i przysporzyć dodatkowych problemów zdrowotnych. Kłopotliwe bywają też warzywa kapustne oraz strączki, które przez zawartość goitrogenów, wpływają na zaburzenie pracy tarczycy. Często jednak przewartościowujemy ten mechanizm, całkowicie eliminując je z diety, podczas, gdy niewielka ilość soi czy fasoli (np. do 100 g na dobę) nie wpływa negatywnie na pracę tarczycy i może znaleźć się w diecie osób z Hashimoto.

Czy konieczne jest wdrożenie suplementacji? Chory może na własną rękę po nie sięgać?

Suplementacja jest kwestią bardzo indywidualną, powinna być jedynie uzupełnieniem tego, czego nie udało nam się dostarczyć wraz z dietą i nie może być przyjmowana „odgórnie” przez wszystkie osoby z Hashimoto. Pamiętaj też, że każdą suplementację warto skonsultować ze specjalistą przed zastosowaniem, aby wykluczyć interakcje z innymi przyjmowanymi lekami. Możliwe jest też, że twoja dieta obfituje w pierwiastki lub witaminy, które chcesz suplementować, co mogłoby doprowadzić do ich nadmiaru, dlatego zawsze suplementacja powinna być poprzedzona badaniami.

Hashimoto często towarzyszy nieustanne uczucie zimna, problemy z cerą. Czy dieta może temu zaradzić?

Uczucie zimna, suchość skóry oraz trądzik są bardzo częste w Hashimoto. Dwa pierwsze wynikają zazwyczaj z samej niedoczynności tarczycy. Spowolnienie tempa metabolizmu oznacza też gorsze ukrwienie ciała, szczególnie oddalonych jego części, jak stopy czy dłonie, a to odczuwamy jako ciągłe zimno i gorsze odżywienie skóry objawiające się suchością. Gdy dołożymy do tego ciągły stan zapalny towarzyszący Hashimoto nie trudno o problemy skórne tj. egzema czy trądzik. O ile w przypadku samej niedoczynności kluczowe jest dostarczenie hormonów tarczycy (czyli popularnego euthyroxu lub letroxu) oraz aktywność fizyczna, zwiększająca prawidłowe ukrwienie całego ciała, tak w przypadku stanu zapalnego pomocne może być działanie antyoksydantów zawartych w żywności. Aby wzbogacić dietę w przeciwzapalne właściwości unikaj żywności wysoko przetworzonej, a do jadłospisu dodaj tłuste ryby (1-2 x w tyg), pestki dyni, siemie lniane, orzechy oraz świeże warzywa i owoce bogate w witaminę C.

Czy popularne, restrykcyjne diety, powodujące efekt jo-jo i często też nierównowagę hormonalną mogą jeszcze bardziej pogłębić chorobę?

Wyżej wspominam, że aby schudnąć w Hashimoto trzeba jeść mniej, niż się spala, jednak nie należy też przesadzać w drugą stronę. Kaloryczność powinna być przemyślana i dostosowana indywidualnie do aktywności i trybu dnia danej osoby. Zbyt duży deficyt lub stosowany przewlekle może być czynnikiem wyzwalającym Hashimoto, a u osób już zdiagnozowanych pogarszającym stan choroby. W praktyce nie zalecam odejmować więcej niż 400 kcal na dobę. Zapomnij więc o popularnych dietach 1000 kcal i szybkich efektach, a postaw na powolną, ale stabilną utratę masy ciała.

Michał Wrzosek – dyplomowany dietetyk i wykładowca akademicki. W odróżnieniu od wielu „doradców żywieniowych” ukończył specjalistyczne studia na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, gdzie uzyskał tytuł dietetyka klinicznego. Jego autorska dieta pomogła już ponad 1100 osobom. Wykorzystuje sposoby, dzięki którym możliwe jest osiągnięcie wymarzonej sylwetki i dobrego samopoczucia.

Czytaj też:
Protokół autoimmunologiczny – sposób żywienia pomocny nie tylko przy Hashimoto

Michał Wrzosek – trener osobisty i dietetyk kliniczny