Dieta ketogeniczna – na czym polega, wady i zalety, ketoza

Dieta ketogeniczna – na czym polega, wady i zalety, ketoza

Dodano: 1
Dieta ketogeniczna
Dieta ketogeniczna Źródło: Shutterstock
Dieta ketogeniczna to jedna z najbardziej popularnych diet odchudzających. Na czym polega?

Dieta ketogeniczna (dieta DK, dieta ketogenna) to nie tylko dieta odchudzająca. Jest ona także stosowana w celach leczniczych m.in. u dzieci, które chorują na padaczkę lekooporną. Wyjaśniamy, na czym polega dieta ketogeniczna oraz kiedy warto rozważyć jej stosowanie.

Dieta ketogeniczna (dieta keto) to jedna z bardziej popularnych diet odchudzających. Jej stosowanie polecają m.in. celebryci, prezentując spektakularne rezultaty, jakie osiągnęli dzięki wprowadzeniu organizmu w stan ketozy. Dieta DK stosowana jest także w celach leczniczych m.in. w przypadku epilepsji i chorób neurodegeneracyjnych mózgu. Jak działa dieta keto? Czy każdy może ją stosować?

Czym jest dieta ketogeniczna?

Dieta ketogeniczna to jedna z diet wysokotłuszczowych niskowęglowodanowych. Oznacza to, że rezultaty jej stosowania są skutkiem zwiększenia spożycia tłuszczów oraz rezygnacji z dostarczania do organizmu węglowodanów. Jak to możliwe, że dieta wysokotłuszczowa może odchudzać? Wbrew pozorom, jest to możliwe. Wysoka podaż tłuszczów, przy jednoczesnej rezygnacji ze spożycia węglowodanów, pozwala na wprowadzenie organizmu w stan ketozy, dzięki czemu niezbędna do życia energia czerpana jest ze zmagazynowanego w organizmie tłuszczu.

Brzmi to bardzo obiecująco, jednak diety ketogeniczne, np. dieta Kwaśniewskiego, dieta South Beach i dieta Atkinsa, mogą poważnie zaszkodzić naszemu zdrowiu. Szczególnie niebezpieczne jest ich długotrwałe stosowanie, przed którym przestrzega m.in. Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych.

Warto wiedzieć, że nie każda dieta odchudzająca, choć skuteczna, musi być dobra dla naszego zdrowia. Aby uniknąć różnych zagrożeń, powinniśmy skonsultować wybór diety z lekarzem i dietetykiem. W wielu przypadkach, w celu skutecznej redukcji zbędnych kilogramów, niezbędne jest stosowanie diety indywidualnie dobranej do naszego wieku, stanu zdrowia i poziomu aktywności fizycznej.

Czym jest ketoza?

Ludzki organizm czerpie niezbędną do życia energię z dostarczanych mu wraz z pożywieniem węglowodanów. Cukry proste i złożone są źródłem glukozy, która transportowana jest do wszystkich komórek przez insulinę. Ketoza to stan, w którym organizm nie pobiera energii z glukozy, ale zgromadzonego w organizmie tłuszczu.

Aby było to możliwe, musimy ograniczyć spożycie węglowodanów i zwiększyć ilość tłuszczów w diecie. Ryzykiem związanym z nieumiejętnym stosowaniem diety ketogenicznej jest kwasica ketonowa. Prowadzi ona do wystąpienia silnego stresu oksydacyjnego, nasilonego metabolizmu białek i powstawania w organizmie szkodliwych związków np. acetonu.

Ketoza wywołana ograniczeniem spożycia węglowodanów i zwiększeniem spożycia hamuje procesy utleniania kwasów tłuszczowych. Skutkuje to powstawaniem ciał ketonowych, które są wykorzystywane w procesach metabolicznych jako źródło energii. W znacznym uproszczeniu – zastępują one cząsteczki brakującej w organizmie glukozy, co skutkuje spalaniem zmagazynowanej tkanki tłuszczowej oraz tłuszczów dostarczanych do organizmu podczas stosowania diety DK.

Dieta ketogeniczna „przestawia” organizm z naturalnego spalania węglowodanów na niepełne spalanie kwasów tłuszczowych. Stan fizjologicznej ketozy, w który wprowadzani są m.in. pacjenci leczeni dietą ketogeniczna, nie jest tym samym, co zagrażająca zdrowiu i życiu kwasica ketonowa. Trzeba jednak wiedzieć, że przed tym zagrożeniem chroni nas przede wszystkim stosowanie diety ketogenicznej pod nadzorem lekarza i dietetyka.

Zasady diety ketogenicznej

Zasady diety ketogenicznej są stosunkowo proste. Nie musimy w tym przypadku restrykcyjnie przestrzegać liczby spożywanych kalorii, możemy jeść do syta oraz cieszyć się smakiem ulubionych potraw, jeżeli króluje w nich tłuszcz pod różną postacią. „Jedz tłuszcz, by spalać tłuszcz” – to podstawowa zasada diet pozwalających na wprowadzenie organizmu w stan ketozy. Zgodnie z założeniami diety ketogenicznej, około 80-90 procent składników odżywczych w każdym posiłku, powinien stanowić tłuszcz. Pozostałe 20% to białko oraz węglowodany.

Stosunek tłuszczu do węglowodanów i białek powinien wynosić 4 g tłuszczu na 1 g węglowodanów i białek lub 3 g tłuszczu na 1 g węglowodanów i białek. Dzienne proporcje składników odżywczych w typowej, zdrowej diecie uwzględniają jedynie około 35 procent tłuszczu, 25 procent białka i 50 procent węglowodanów. Jak widać, w przypadku diety ketogenicznej, mamy do czynienia ze znaczną dysproporcją pomiędzy dostarczanymi do organizmu składnikami odżywczymi, co sprawia, że jest to dieta niedoborowa.

Założenia diety ketogenicznej uwzględniają także:

  • spożywanie 5 posiłków dziennie,
  • dobór wysokiej jakości tłuszczów nasyconych i nienasyconych,
  • stopniowe przestawianie organizmu na nowy sposób odżywiania.
  • Stosowanie diety ketogenicznej wymusza całkowitą rezygnację ze spożycia niektórych produktów. Podstawę codziennego jadłospisu powinny stanowić:
  • mięsa oraz ryby morskie i słodkowodne,
  • wysokiej jakości tłuszcze zwierzęce i roślinne,
  • niektóre warzywa m.in. warzywa zielone,
  • pełnotłusty nabiał i jajka.

Dieta ta niemal całkowicie wyklucza z codziennego jadłospisu owoce. Wyjątek stanowią owoce jagodowe, czyli m.in. truskawki, maliny i jeżyny, które można spożywać w niewielkiej ilości oraz cytryny i limonki, których sok można dodawać do wody. Zakazane jest spożywanie słodyczy, słonych przekąsek, napojów z dodatkiem cukru i słodzików, większości owoców, większości alkoholi oraz zbóż i produktów mącznych. Podstawowym napojem na diecie ketogenicznej jest woda. Można także pić gorzką kawę i herbatę.

Wady diety ketogenicznej

Dieta ketogeniczna zaliczana jest do grupy potencjalnie niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia diet. Jak i inne diety niedoborowe, może doprowadzić do pojawienia się poważnych problemów zdrowotnych. Z tego względu, zawsze należy skonsultować chęć jej stosowania z lekarzem i dietetykiem, który powinien ułożyć optymalnie dostosowany do potrzeb naszego organizmu jadłospis. Dieta ketogeniczna jest dietą ciężkostrawną, obciążającą nerki, wątrobę i trzustkę. Może doprowadzić do wzrostu poziomu złego cholesterolu i trójglicerydów we krwi, a także do zagrażającej zdrowiu i życiu kwasicy ketonowej.

Wadą diety ketogenicznej jest także monotonny jadłospis, co skutkuje pogłębiającymi się niedoborami żywieniowymi. Stosowanie diety ketogenicznej na własną rękę, może wiązać się z wystąpieniem licznych skutków ubocznych m.in. przewlekłego bólu głowy, zawrotów głowy, bólu brzucha, problemów trawiennych, a także znacznego osłabienia i pogorszenia zdolności wysiłkowych.

Nieco inaczej jest, gdy stosujemy dietę ketogeniczną pod opieką lekarza. Lecznicza dieta ketogeniczna może mieć więcej zalet niż wad.

Zalety diety ketogenicznej

Wady diety ketogenicznej, w przypadku odchudzania na własną rękę, przewyższają jej zalety. Związane są one przede wszystkim z szybką utratą zbędnych kilogramów i przemijającą poprawą samopoczucia. Przez pierwszych kilka tygodni stosowania diety keto odczuwany jest znaczny przypływ energii i sił witalnych, a kilogramów ubywa w szybkim tempie, niestety, po niedługim czasie, pojawiają się zmęczenie, przygnębienie i osłabienie. Zaletą diety ketogenicznej jest także to, że możemy uniknąć uciążliwego odczuwania głodu, jeść do syta i dodatkowo chudnąć. Rezultaty diety ketogenicznej są widoczne dość szybko, ale równie szybko pojawia się efekt jo-jo po powrocie do normalnego sposobu żywienia.

Dieta ketogeniczna jest modna. Polecają ją sportowcy, celebryci, modelki, jednak kluczowy w tym przypadku, jest stan naszego zdrowia. Diety tej nie powinny stosować osoby ze schorzeniami i zaburzeniami pracy nerek, wątroby, trzustki, woreczka żółciowego oraz żołądka.

Stosowanie diety ketogenicznej jako diety leczniczej np. u osób chorych na epilepsję, chorobę Alzheimera, chorobę Parkinsona i inne schorzenia, powinno odbywać się pod stałą kontrolą lekarza i dietetyka. Coraz częściej mówi się o wpływie diety ketogenicznej na ograniczenie ryzyka rozwoju raka. Wyniki badań tego nie potwierdzają, a związane ze stosowaniem diety ketogenicznej obciążenie ważnych organów oraz osłabienie, mogą zmniejszyć rokowania pacjentów onkologicznych.

Blaski i cienie diety ketogenicznej. Czy jest dla ciebie? Ekspertka wyjaśnia

Kontrowersje dotyczące jednej z najmodniejszych diet komentuje dr Justyna Bylinowska – wykładowca, redaktor naczelna portalu Dietetycy.org.pl. Ekspertka jest również autorką licznych artykułów w prasie branżowej oraz naukowej na temat żywienia.

Monika Witkowska „Wprost”: Dlaczego dieta ketogeniczna jest dziś tak popularna?

Dr Justyna Bylinowska: Dieta ketogeniczna jest jedną z diet alternatywnych. Moim zdaniem zawdzięcza swoją popularność, zmieniającym się sezonowo modom żywieniowym. Większość popularnych medialnie diet przychodzi do nas zza oceanu. Podobnie jak na rynku odzieżowym czy elektroniki konsumenci oczekują nowości.

Tymi samymi prawami rządzi się też rynek diet – były już: dieta kapuściana, Dukana, paleo czy grup krwi. Teraz zaś przyszedł czas na ketogeniczną.

Na czym polegają główne założenia diety ketogenicznej i czy łatwo ją stosować?

To czy łatwo ją stosować, zależy przede wszystkim od determinacji osoby, decydującej się na taki sposób odżywiania, najczęściej po to, żeby schudnąć.

Dieta ketogeniczna zakłada radykalne ograniczenie udziału węglowodanów w codziennym jadłospisie przy jednoczesnym znaczącym zwiększeniu spożycia tłuszczu. Podaż białka zaś zachowana jest właściwie na fizjologicznym poziomie. Głównym źródłem węglowodanów w diecie są przede wszystkim produkty zbożowe (pieczywo, kasze, makarony, mąki), owoce i warzywa oraz produkty takie jak cukier, miód, czy też słodycze.

Wybierając dietę ketogeniczną, większość z wymienionych produktów należy radykalnie ograniczyć. Dopuszczalne są jedynie niektóre warzywa i owoce, spełniające wymóg określonej zawartości węglowodanów.