Chlorek sodu (NaCl), znany również jako sól kuchenna, jest niezbędnym związkiem, którego nasz organizm używa do:
- wchłaniania i transportu składników odżywczych
- utrzymania ciśnienia krwi
- utrzymywania właściwej równowagi płynów
- przekazywania sygnałów nerwowych
- skurczania i rozkurczania mięśni.
Sól jest związkiem nieorganicznym, co oznacza, że nie pochodzi z żywej materii. Powstaje, gdy Na (sód) i Cl (chlor) łączą się, tworząc białe, krystaliczne kostki.
Sód jest ważnym elektrolitem i głównym składnikiem soli kuchennej. Zbyt wysokie stężenie sodu jest związane z podwyższonym ciśnieniem krwi, a organizacje zdrowia zalecają ograniczenie spożycia tego pierwiastka – a, jako że jego głównym źródłem w codziennej diecie jest właśnie sól kuchenna, mówi się najczęściej o konieczności ograniczenia spożycia soli.
Większość aktualnych wytycznych podaje, aby spożywać mniej niż 2300 mg sodu dziennie. Niektóre podają górną granicę nawet jako 1500 mg na dzień. Jednak nawet jeśli zbyt duża ilość sodu w codziennej diecie powoduje problemy, zbyt niskie spożycie tego pierwiastka może być równie niezdrowym rozwiązaniem.
Czytaj też:
Czy jem za dużo soli? 8 sygnałów, które wysyła ci organizm
Dlaczego odstawienie soli może zaszkodzić?
Może zwiększyć oporność na insulinę
Kilka badań połączyło diety o niskiej zawartości sodu ze zwiększoną opornością na insulinę.
Insulinooporność występuje wtedy, gdy komórki organizmu nie reagują dobrze na sygnały z hormonu insuliny, co prowadzi do wyższych poziomów insuliny i cukru we krwi.
Uważa się, że oporność na insulinę jest główną przyczyną wielu poważnych chorób, w tym cukrzycy typu 2 i chorób serca.
W jednym badaniu z udziałem 152 zdrowych osób stwierdzono, że oporność na insulinę wzrosła po zaledwie 7 dniach na diecie niskosodowej.
Jednak nie wszystkie badania są zgodne. Niektóre nie wykazały żadnego efektu, a nawet obniżenia oporności na insulinę.
Badania te różniły się długością, populacją badaną i stopniem ograniczenia soli, co może wyjaśniać niespójne wyniki.
Brak wyraźnych korzyści dla chorób serca
Prawdą jest, że zmniejszenie spożycia sodu może obniżyć ciśnienie krwi.
Jednak ciśnienie krwi jest tylko czynnikiem ryzyka choroby. To, co naprawdę znaczące, to trudne punkty końcowe, takie jak zawał serca lub śmierć.
W kilku badaniach obserwacyjnych przeanalizowano wpływ diety o niskiej zawartości sodu na zawały serca, udary mózgu i ryzyko śmierci.
Jedno z badań wykazało, że mniej niż 3000 mg sodu dziennie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem śmierci z powodu chorób serca, w tym zawałów serca i udarów mózgu.
Niepokojące jest to, że w innym badaniu stwierdzono wyższe ryzyko śmierci z powodu chorób serca przy niższych poziomach sodu, które obecnie zaleca wiele wytycznych.
Jednak inne badania wykazały sprzeczne wyniki, więc kwestia ta jest daleka od rozwiązania.
W przeglądzie z 2011 r. zmniejszenie spożycia sodu nie zmniejszyło ryzyka śmierci z powodu zawału serca lub udaru mózgu, a także zwiększyło ryzyko śmierci z powodu niewydolności serca.
Zwiększone ryzyko śmierci z powodu niewydolności serca
Niewydolność serca występuje wtedy, gdy serce nie jest w stanie pompować wystarczającej ilości krwi przez ciało, aby zaspokoić zapotrzebowanie na krew i tlen.
Nie oznacza to, że twoje serce przestaje działać całkowicie, ale nadal jest to bardzo poważny problem zdrowotny.
Co ciekawe, diety o niskiej zawartości sodu są związane ze zwiększonym ryzykiem śmierci u osób z niewydolnością serca.
W jednym z przeglądów stwierdzono, że u osób z niewydolnością serca ograniczenie spożycia sodu zwiększa ryzyko śmierci.
W rzeczywistości efekt był silny: osoby, które ograniczyły spożycie sodu, miały o 160% wyższe ryzyko śmierci. Jest to niepokojące, ponieważ osobom z niewydolnością serca często mówi się o ograniczeniu spożycia sodu.
Jednak na wyniki silny wpływ miało tylko jedno badanie, dlatego potrzebne są dalsze badania.
Może podnosić poziom cholesterolu LDL (złego) i trójglicerydów
Wiele czynników może zwiększać ryzyko chorób serca, w tym podwyższony poziom cholesterolu LDL (złego) i trójglicerydów.
Niektóre badania wykazały, że diety o niskiej zawartości sodu mogą zwiększać zarówno poziomu LDL, jak i trójglicerydów.
W przeglądzie badań przeprowadzonych na zdrowych ludziach w 2003 r. diety o niskiej zawartości sodu spowodowały wzrost o 4,6% LDL i wzrost o 5,9% trójglicerydów.
W nowszym przeglądzie stwierdzono wzrost poziomu cholesterolu o 2,5% i trójglicerydów o 7%.
Co więcej, badania te wykazały, że ograniczenie soli powodowało jedynie niewielkie obniżenie ciśnienia krwi, średnio z nieco silniejszym działaniem u osób z wysokim ciśnieniem krwi.
Zwiększone ryzyko śmierci osób chorych na cukrzycę
Osoby z cukrzycą mają zwiększone ryzyko zawału serca i udaru mózgu.
Dlatego wiele wytycznych dla osób z cukrzycą zaleca ograniczenie spożycia soli.
Jednak niektóre badania wykazały związek między niskim spożyciem sodu a zwiększonym ryzykiem śmierci wśród osób z cukrzycą zarówno typu 1, jak i typu 2.
Były to jednak badania obserwacyjne, a ich wyniki należy interpretować ostrożnie.
Wyższe ryzyko hiponatremii (niski poziom sodu we krwi)
Hiponatremia jest stanem charakteryzującym się niskim poziomem sodu we krwi.
Objawy są podobne do tych spowodowanych odwodnieniem. W ciężkich przypadkach mózg może zwiększać objętość, co może prowadzić do bólów głowy, drgawek, śpiączki, a nawet śmierci.
Niektóre populacje, takie jak osoby starsze, mają wyższe ryzyko hiponatremii. Wynika to z faktu, że starsi dorośli częściej chorują lub przyjmują leki, które mogą obniżyć poziom sodu we krwi.
Sportowcy, zwłaszcza ci, którzy biorą udział w zawodach wytrzymałościowych na duże odległości, są również narażeni na wysokie ryzyko wystąpienia hiponatremii związanej z ćwiczeniami. W ich przypadku zwykle jest to spowodowane piciem zbyt dużej ilości wody i niemożnością zastąpienia sodu utraconego przez pot.Czytaj też:
Nie tylko nadciśnienie. Dlaczego lepiej jest jeść mniej soli?Czytaj też:
Czarna sól – czy jest lepsza niż zwykła sól kuchenna?