Melatonina skutki uboczne, działanie, niedobór, dawkowanie

Melatonina jest popularnym suplementem diety stosowanym w terapii zaburzeń snu. Wiele osób, które stosują melatoninę, polecają ją swoim znajomym jako skuteczny środek do walki z bezsennością i innymi zaburzeniami snu, w tym np. z problemami wynikającymi z pracy zmianowej czy zmianą stref czasowych. Tymczasem melatonina, oprócz regulacji faz snu i czuwania ma także wpływ na inne aspekty życia. Poza tym, stosowana niewłaściwie, może przynieść nieprzyjemne skutki uboczne. Choć jest suplementem diety dostępnym bez recepty, trzeba przyjmować go z rozwagą.

Melatonina – co to jest?

Melatonina jest hormonem snu wytwarzanym przez szyszynkę w mózgu. Odpowiada za regulację rytmu dobowego organizmu w celu zarządzania naturalnym cyklem snu i właśnie dlatego wiele osób uważa melatoninę za skuteczny sposób walki z bezsennością. Jednak oprócz poprawy snu, melatonina jest również zaangażowana w zarządzanie odpowiedzią immunologiczną, odpowiedzialna za regulację ciśnienia krwi i poziomu kortyzolu, dlatego należy zachować ostrożność przy stosowaniu jej na własną rękę.

Niedobór melatoniny może utrudnić zasypianie, obniżyć jakość snu. Z tego względu przyjęło się uważać, że osoby cierpiące na bezsenność mogą sięgnąć po melatoninę, by ułatwić sobie zasypianie. Wpływ melatoniny na organizm jest silny, pomaga uregulować rytm dobowy, może przyczynić się do powrotu do prawidłowego rytmu.

Przyjmowanie melatoniny uznawane jest za bezpieczne, ale warto pamiętać, że nie bez powodu nazywana jest hormonem ciemności lub hormonem snu. Reguluje ona dobowy rytm snu i czuwania, ułatwia organizmowi wyciszenie i zaśnięcie. Dawkowanie melatoniny ma jednak szczególne znaczenie – nie należy przekraczać dozwolonych dobowych dawek melatoniny, bo można wywołać skutki uboczne spowodowane nadmiarem melatoniny w organizmie. Zaliczają się do nich zawroty głowy, nudności, senność.

Największe stężenie melatoniny wydziela się w organizmie pomiędzy godzinami 23 a 3 w nocy. Melatonina jednak wydzielana jest już kilka godzin wcześniej, dlatego zaleca się, by kłaść się do łóżka najpóźniej około godziny 22. To pomaga przygotować organizm do snu, poprawia jakość snu i wywołuje uczucie senności. Melatonina pomaga organizmowi się zregenerować i odpocząć.

Czym są zaburzenia snu?

Coraz więcej osób cierpi na zaburzenia snu. Spowodowane są one przez wiele czynników, np. przez pracę nocną, problemy osobiste, naukę. Do pogorszenia jakości snu i bezsenności mogą przyczynić się nie tylko sytuacje pracy zmianowej, ale nawet stany depresyjne, zaburzenia lękowe czy obniżona kondycja psychiczna.

Jeśli po zapadnięciu zmroku nie czujemy się senni i nie czujemy, że organizm zwalnia i potrzebuje wypoczynku, możemy mieć problem z wydzielaniem melatoniny. Sięgnięcie po środki zawierające ten hormon może chwilowo pomóc wyleczyć zaburzenia snu związane z nadmiernym pobudzeniem, przebodźcowaniem czy zmęczeniem organizmu, a także zmianą stref czasowych czy pracą zmianową. Warto pamiętać, że przemęczony organizm gorzej się regeneruje. Paradoksalnie więc po nieprzespanej nocy możemy mieć problemy, żeby zasnąć i nadrobić zaległy sen.

Melatonina bywa też stosowana w zaburzeniach rytmu dobowego, które mogą być spowodowane nadmiernym napięciem nerwowym. Problemy osobiste i zawodowe mogą przyczyniać się do występowania zaburzeń snu.

Melatonina a zaburzenia snu

Melatonina to hormon, który może powodować zaburzenia snu. Wbrew pozorom nie pomaga uregulować snu, ale rozregulowuje organizm. Melatonina reguluje rytm snu i czuwania w organizmie, może zatem wprowadzić go w błąd. Przyjmowanie melatoniny np. rano, po całonocnej pracy zmianowej czy imprezie, nie pomoże w zaśnięciu, a wprowadzi organizm w błąd, zmieniając mu naturalny rytm dobowy. Dodatkowo, zbyt długie stosowanie melatoniny może sprawić, że organizm się na nią uwrażliwi i nie będzie odpowiednio reagował.

Nie zapominajmy też, że melatonina może nieść skutki uboczne, do których zalicza się nie tylko rozregulowanie układu sercowo-naczyniowego, ale również zaburzenia funkcjonowania wątroby, układu immunologicznego czy układu nerwowego.

Melatonina obniża temperaturę ciała, stosowana w nadmiarze może doprowadzić do hipotermii. Warto pamiętać, że umiarkowane pocenie w nocy jest naturalnym zjawiskiem występującym w organizmie, spowodowanym pracą hormonów i wydzielaniem melatoniny. Nadmierne pocenie jednak jest wskazaniem do przyjrzenia się uważniej swojemu zdrowiu, ponieważ może być spowodowane zaburzeniami hormonalnymi, chorobami autoimmunologicznymi i innymi schorzeniami.

Jak melatonina wpływa na organizm?

Melatonina pomaga uregulować rytm dobowy snu i czuwania. Jest produkowana przez organizm (przez szyszynkę) głównie w nocy, dlatego nazywa się ją hormonem ciemności. Ułatwia zaśnięcie, wyciszenie i wypoczynek organizmu. Nad ranem, gdy budzi się słońce, organizm hamuje produkcję melatoniny i przygotowuje organizm do wybudzenia.

Melatonina to hormon, który nazywa się naturalnym zegarem dobowym organizmu człowieka. Pomaga odróżnić dzień od nocy, unormować pracę organizmu człowieka i przygotować go zarówno do pracy, jak i do snu.

Melatonina na sen

Liczne badania wykazały, że:

• przyjmowanie melatoniny na dwie godziny przed snem pomaga wywołać uczucia senności, dzięki czemu ułatwia zasypianie i poprawia ogólną jakość snu,
• skraca czas zasypiania, wydłuża całkowity czas snu i poprawia jakość snu.

Dr Peter J. Breus, psycholog kliniczny, w rozmowie z portalem Bustle podkreśla jednak, że melatonina nie sprawia, że zasypiamy, ale melatonina mówi ciału, że jest pora snu, a są to dwa całkowicie różne procesy w mózgu, które muszą być zsynchronizowane, abyśmy mogli zasnąć. Działanie melatoniny jest najskuteczniejsze, gdy przyjmuje się ją godzinę przed zaśnięciem. W ten sposób powoli przygotowuje organizm do wydzielania melatoniny i pomaga zmniejszyć zaburzenia rytmu dobowego.

Należy więc pamiętać, że melatonina może być nieskuteczna, jeśli nasze problemy ze snem mają inną przyczynę, np. depresja, lęk, zastoinowa niewydolność serca, bezdech senny, refluks żołądkowy, zmiany hormonalne i wiele innych. Znalezienie rzeczywistej przyczyny problemów ze snem jest kluczowe.

Melatonina - wskazania

Kiedy więc można bezpiecznie sięgnąć po melatoninę? Stosuje się u osób cierpiących z powodu zaburzeń snu czy bezsenności wywołanej wieloma czynnikami – nie tylko pracą zmianową, ale również nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego. Choroby autoimmunologiczne, pobudzenie psychoruchowe to niektóre z mniej oczywistych przyczyn zaburzeń snu. Melatonina bywa stosowana również u osób cierpiących na ADHD.

Po melatoninę można też sięgnąć, gdy mamy do czynienia z zespołem opóźnionej fazy snu. To popularne u osób nazywanych sowami, które bardzo późno zasypiają, a następnie śpią do południa. Osoby, które kładą się spać pomiędzy 2 w nocy a świtem mogą mieć naturalne zaburzenia melatoniny w organizmie. To właśnie wtedy występuje najwyższe stężenie melatoniny, które w czasie świtu zaczyna stopniowo się zmniejszać, przygotowując organizm do pobudki. Zasypianie wtedy, gdy organizm powinien już pracować, powoduje zaburzenia rytmu dobowego. W takiej sytuacji z dodatkowego stosowania melatoniny mogą wyniknąć szkody powodujące kumulację jej w organizmie. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest podjęcie próby zmiany swoich nawyków zamiast sięgania po kolejne leki.

Melatonina – działanie, o którym niektórzy nie wiedzą

Badania wykazały, że melatonina może poprawiać zdrowie oczu (dzięki zawartości przeciwutleniaczy), zmniejszać objawy sezonowej depresji (konieczne są jednak dalsze badania), a nawet łagodzić refluks żołądkowy (ma blokować wydzielanie kwasów żołądkowych i syntezę tlenku azotu). Niektóre badania wykazały, że przyjmowanie melatoniny może zwiększać poziom HGH (hormonu wzrostu) u mężczyzn.

Nie należy jednak sięgać po melatoninę na własną rękę, ponieważ można łatwo wywołać przedawkowanie melatoniny.

Jaka melatonina będzie najlepsza?

W aptekach znajdziemy wiele różnych rodzajów leków ułatwiających zasypianie, w których składzie znajduje się melatonina. Są to zarówno środki ziołowe, które łagodnie stymulują organizm do snu, jak i mocniejsze leki.

Dobranie leku na sen powinno się skonsultować z lekarzem. Pomoże on tak dobrać środek, który ułatwi nam zaśnięcie i nie obciąży mocno organizmu.

Leki na sen mają różną postać: tabletki, kapsułki, spraye. Ich stosowanie jest szczegółowo opisane w ulotkach – należy ich przestrzegać, by doprowadzić do stopniowego uwalniania melatoniny w organizmie, co ułatwi skuteczny sen.

Czy melatonina wpływa na tycie?

Melatonina to hormon, który jest produkowany przez szyszynkę, a to oznacza, że nie jest powiązany z metabolizmem. Niedobór snu jednak może już powodować zaburzenia w odczuwaniu głodu i sytości, ponieważ przyczynia się do wzrostu poziomu kortyzolu. To sprawia, że nie tylko jesteśmy poddenerwowani i zmęczeni, ale również mamy większą chęć na słodycze i na produkty zawierające dużo tłuszczu. Niedobór melatoniny może zatem przyczynić się do wzrostu wagi, ale nie jest to związane bezpośrednio z nieodpowiednią ilością hormonu tylko z naszym postępowaniem.

Melatonina – dawkowanie

Melatonina może być przyjmowana w dawkach 0,5-10 mg na dobę. W celu poprawy snu najlepiej zażyć ją około 30 minut przed snem. Jeśli natomiast zależy nam na regulacji dobowego rytmu, powinniśmy sięgnąć po melatoninę 2-3 godziny przed snem. Ważne, aby melatoninę przyjmować przed planowanym pójściem spać, a nie dopiero w chwili, gdy nie możemy zasnąć i od 2 godzin kręcimy się w łóżku.

W celu określenia odpowiedniej dawki należy jednak przeczytać ulotkę lub skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Badania pokazują, że melatonina jest bezpieczna i wiąże się z minimalnymi skutkami ubocznymi u dorosłych.

Czy można wziąć 10 mg melatoniny?

10 mg melatoniny to maksymalna dawka dobowa, o wiele za duża dla osób, które mają problemy z zasypianiem spowodowane pracą zmianową, nocną nauką czy bezsennością o innym podłożu. W takim wypadku wystarczy przyjąć od 1 do 5 mg melatoniny, by ułatwić sobie wypoczynek i regenerację. Lek z melatoniną należy przyjąć godzinę przed snem.

Melatonina – działanie niepożądane

Do najczęściej zgłaszanych działań niepożądanych związanych z melatoniną należą: nudności, bóle głowy, zawroty głowy i senność. Melatonina może również wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, w tym antydepresantami, lekami rozrzedzającymi krew i lekami na ciśnienie krwi. Przyjmując takie leki, należy najpierw porozmawiać z lekarzem.

Mimo wielu przeprowadzonych badań, wciąż nie wiadomo, jak bezpieczne jest przyjmowanie melatoniny dłużej niż przez trzy miesiące.

Melatonina – przeciwwskazania

Melatoniny nie powinny stosować niektóre osoby. Zalicza się do nich nie tylko kobiety w ciąży i mamy karmiące piersią, ale również osoby, które muszą przyjmować różnego rodzaju leki. Przed sięgnięciem do środki zawierające melatoninę warto skonsultować się z lekarzem i zapytać, czy środki ziołowe z melatoniną nie wejdą w interakcję z przyjmowanymi na stałe lekami.

Przeciwskazaniem do stosowania melatoniny są również choroby sercowo-naczyniowe czy zapalenia wątroby. Nie zaleca się, by po lek sięgały osoby uzależnione od alkoholu, ponieważ może dodatkowo obciążać wątrobę.

Melatonina w ciąży

Kobiety w ciąży nie powinny sięgać po środki zawierające melatoninę. Nie zaleca się ich również mamom karmiącym piersią. W tym szczególnym okresie ciąży i laktacji organizm pracuje w zwolnionym tempie, ale wykonuje ogromną pracę, dbając nie tylko o zaspokojenie potrzeb mamy, ale i dziecka. Stosowanie każdego leku należy uzgodnić z lekarzem, który oceni, czy przyjmowanie go jest bezpieczne i czy nie niesie ze sobą ryzyka wystąpienia działań niepożądanych dla rozwoju płodu.

Melatonina dla dzieci

Dzieciom nie powinno się podawać preparatów z melatoniną. Ma to kluczowe znaczenie, ponieważ mogą one doprowadzić do zaburzeń wzrostu.

U dzieci w spektrum autyzmu oraz tych, które cierpią na nadpobudliwość psychoruchową niekiedy pediatrzy zezwalają na sięgnięcie po leki zawierające melatoninę. Są to jednak sytuacje indywidualne, uzależnione od danego przypadku. W takiej sytuacji melatoninę można podać dzieciom w wieku 3-15 lat, które cierpią na zaburzenia neurorozwojowe czy też zaburzenia snu. Niekiedy wprowadza się lek, gdy dziecko w nocy wiele razy się wybudza i ma problem z zapadnięciem w głębszą fazę snu. Nie należy jednak sięgać po melatoninę na własną rękę.

Melatonina – nadmiar

Przyjmowanie na stałe leków może doprowadzić do skumulowania melatoniny w organizmie. Nadmiar hormonu jest szkodliwy i może doprowadzić do wielu działań niepożądanych. Przede wszystkim wpływa na pracę układu nerwowego, powodując problemy z koncentracją i pamięcią.

Nadmiar melatoniny w organizmie może mieć wiele negatywnych skutków. Zalicza się do nich również problemy z termoregulacją ciała - melatonina produkowana w zbyt dużych ilościach może doprowadzić do obniżenia temperatury ciała.

Dodatkowo, nadmiar melatoniny może doprowadzić do zaburzeń funkcjonowania gospodarki hormonalnej. Zaburzenia hormonalne są wywołane zbyt dużą ilością melatoniny w organizmie. U kobiet może wpłynąć na cykl miesiączkowy, doprowadzić do nadmiernej produkcji prolaktyny. U mężczyzn z kolei obniża płodność, może także przyczynić się do wystąpienia ginekomastii.

Nadmierne przyjęcie melatoniny może zadziałać toksycznie na organizm i doprowadzić nawet do zgonu. Przy podejrzeniu zatruciu melatoniną stosuje się płukanie żołądka, niekiedy także podaje węgiel aktywny, którego zadaniem jest absorpcja leku.

Czy przyjmowanie melatoniny uzależnia?

Przyjmowanie melatoniny nie powoduje uzależnienia i jest określane jako bezpieczne. Warto jednak pamiętać, że wywołuje zmiany w organizmie spowodowane rozregulowaniem dobowego rytmu snu i czuwania.

Aby sobie nie zaszkodzić, nie należy jednak mieszać melatoniny z innymi lekami, np. ze środkami antykoncepcyjnymi, preparatami zawierającymi estrogeny. Może to zwiększyć jej poziom w organizmie.

Czytaj też:
Czy zamiana dużego talerza na mały faktycznie ułatwia odchudzanie?