Szantaż emocjonalny to styl manipulacji, w którym jednostka grozi i zastrasza inną osobę, aby uzyskać to, czego chce. Może to robić w bardzo wyrafinowany sposób, udając troskę o wzajemną relację. Jednak w uproszczeniu wysyła następujący komunikat: „Jeśli nie zrobisz tego, co ja chcę i kiedy tego chcę – będziesz cierpieć”.
Skąd wziął się ten termin?
Termin został zapoczątkowany w książce „Emocjonalny szantaż: kiedy ludzie w twoim życiu używają strachu, obowiązku i poczucia winy, aby manipulować tobą” z 1997 r. autorstwa terapeutki Dr Susan Forward. Wykorzystując studia przypadków, wyjaśniła ona koncepcję szantażu emocjonalnego, aby pomóc ludziom lepiej zrozumieć tego typu manipulacje i przezwyciężyć je.
Taktyka szantażu emocjonalnego
Jest to forma znęcania się psychicznego, wyrządzająca krzywdę ofiarom. Szantażyści emocjonalni stosują schemat: strach – emocja – poczucie winy, aby dostać to, czego chcą. Żądania mają na celu kontrolowanie zachowania ofiary za pomocą niszczących, przykrych sposobów. Ponieważ taktyka bywa ukryta, szantaż emocjonalny może być trudny do wykrycia. Dzieje się tak szczególnie gdy ktoś ma większą podatność na manipulacje.
Czytaj też:
Narcystyczne zaburzenie osobowości – jak się objawia?
Ofiara szantażu emocjonalnego
Ofiara szantażu emocjonalnego może mieć skłonność do przepraszania, błagania, zmiany planów w celu zaspokojenia potrzeb innych lub poddawania się. Zazwyczaj jest jej trudno stanąć w obronie siebie, ponieważ zaczyna kwestionować swoje przekonania i odczucia. Z biegiem czasu proces szantażu emocjonalnego ofiara uczy się, że łatwiej jest zastosować się do próśb, niż stawiać czoła ciągłej presji i groźbom. Zaczyna akceptować fakt, że miłość/przyjaźń/relacja jest warunkowa i może ją stracić, jeśli nie spełni oczekiwań.
Szantaż emocjonalny w związku
Szantaż emocjonalny występuje często w bliskich relacjach. Manipulator wykorzystuje wiedzę na temat lęków partnera, aby nim manipulować. Zna jego czułe punkty dzięki bliskiej relacji z nim i używa zdobytych informacji, aby osiągnąć swój cel. Toksyczny partner stosuje groźby na tle emocjonalnym, aby wymusić uległość ofiary. Na przykład: „Jeśli nie zrobisz tego, czego chcę, ja… zostawię cię/opowiem twoje sekrety/nie będę cię kochać…” Może również uderzać w poczucie odpowiedzialności i zobowiązania. Tym samym wywołuje poczucie winy ofiary, aby obniżyć jej poczucie wartości i skłonić do poddania się jego żądaniom.
Czytaj też:
Socjopata to nie zawsze krwawy złoczyńca. Co kryje to zaburzenie osobowości?
Jak radzić sobie z szantażem emocjonalnym?
Jeśli podejrzewasz, że jesteś obiektem szantażu emocjonalnego, jest kilka rzeczy, które możesz zrobić. Po pierwsze zastanów się, co nie jest szantażem emocjonalnym. Szantaż emocjonalny występuje tylko wtedy, gdy wiąże się z presją, groźbami i próbami nad tobą kontroli.
Zachowaj spokój i rozważ, co odpowiedzieć. Gdy ktoś próbuje tobą manipulować, może zmuszać cię do natychmiastowej odpowiedzi na jego żądanie. Zamiast tego zachowaj spokój i poinformuj, że potrzebujesz czasu: „Nie mogę teraz zdecydować. Pomyślę o tym i udzielę odpowiedzi później”. Jeśli będzie naciskać spokojnie powtórz, że potrzebujesz czasu.
Podejmij rozmowę. Zacznij od stwierdzenia, które potwierdza jego uczucia, a następnie otwórz drzwi do wspólnego rozwiązania problemu. Możesz powiedzieć: „Czuję, że złościsz się, ponieważ spędzam weekend z moimi przyjaciółmi. Czy możesz mi wytłumaczyć, dlaczego czujesz się tak sfrustrowany?” To pokazuje drugiej osobie, że chcesz z nią współpracować.
A jeśli ktoś grozi, że zrobi sobie krzywdę?
Jeśli ktoś grozi, że zrobi sobie krzywdę, możesz poczuć się jeszcze bardziej skłonny do poddania się. Pamiętaj: możesz kontrolować tylko swoje działania. Bez względu na to, jak bardzo ci zależy na kimś, nie możesz za niego dokonywać wyborów. Połączenie go z pomocą i wsparciem, takim jak telefon zaufania jest zdrowszą i bezpieczniejszą opcją dla was obojga.
Czytaj też:
Psychoterapia online – rozwiązanie nie tylko na czas pandemiiCzytaj też:
Szybki test: Czy cierpisz na zaburzenia lękowe?