Uzależnienie ciężko rozpoznać nawet u bliskiej osoby. Podpowiadamy, jak to zrobić

Uzależnienie ciężko rozpoznać nawet u bliskiej osoby. Podpowiadamy, jak to zrobić

Dodano: 
Alkoholizm
Alkoholizm Źródło: Shutterstock
Rozpoznanie problemu uzależnienia u kogoś, kogo znasz, może być trudniejsze niż się wydaje. Jak to zrobić i jak pomóc bliskiej osobie?

American Society of Addiction Medicine (ASAM) definiuje uzależnienie jako chorobę przewlekłą, która wpływa na ośrodki nagrody i motywacji w mózgu, a także pamięć. Osoba uzależniona permanentnie pragnie jakiejś substancji lub realizowania innych nawyków behawioralnych. Często ignoruje inne dziedziny życia, aby spełnić swoje pragnienia.

Objawy uzależnienia

Ogólne oznaki uzależnienia to:

  • brak kontroli lub niezdolność do powstrzymania się od jakiejś substancji lub zachowania
  • problemy socjalizacyjne, tj. porzucanie zobowiązań lub ignorowanie związków
  • ignorowanie czynników ryzyka, takich jak używanie wspólnych igieł pomimo potencjalnych konsekwencji
  • skutki fizyczne, takie jak objawy odstawienia lub konieczność zastosowania większej dawki w celu uzyskania efektu.

Te znaki są zwykle połączone. Stopień nasilenia każdego znaku może zależeć od tego, jak długo trwa uzależnienie.

Zdrowa osoba zazwyczaj potrafi zidentyfikować negatywne zachowanie i się go pozbyć. Nie dotyczy to osoby z uzależnieniem. Zamiast przyznać, że problem istnieje, znajduje sposoby na usprawiedliwienie i kontynuowanie takiego zachowania.

Rodzaje uzależnień

Uzależnienie jest powszechnie kojarzone z nadużywaniem substancji, ale uzależnienia behawioralne, takie jak hazard, są równie poważne. Według ASAM uzależnienie występuje wtedy, gdy dana osoba nie jest w stanie konsekwentnie powstrzymać się od zachowania lub zażywania jakiejś substancji. Zwykle odbywa się to kosztem jej zdrowia psychicznego i fizycznego.

Badania sugerują, że uzależnienia behawioralne są tak samo poważne jak uzależnienia od substancji, w tym alkoholu, narkotyków i leków. Oba typy powodują uzależnienie i dają takie same lub podobne negatywne konsekwencje. Uzależnienie behawioralne może obejmować hazard, pracę, seks, zakupy, gry wideo, korzystanie z internetu lub mediów.

Bez względu na rodzaj uzależnienia ważne jest, aby rozpoznawać znaki ostrzegawcze i szukać pomocy w razie potrzeby.

Identyfikacja początkowych znaków

Na wczesnych etapach dana osoba może nie wykazywać charakterystycznych oznak pełnego uzależnienia. Niektóre wskazówki na wczesnym etapie to:

  • eksperymentowanie
  • rodzinna historia uzależnienia
  • szczególny pociąg do jakiejś czynności lub substancji
  • szukanie sytuacji, w których występuje substancja lub czynność
  • epizody utraty kontroli z niewielkim lub zerowym poczuciem wyrzutów sumienia.

Jeśli chodzi o typowe zachowania społeczne, takie jak picie lub palenie, ustalenie, czy istnieje problem z uzależnieniem, może być trudne. To, co wygląda na uzależnienie, może być fazą eksperymentalną lub formą radzenia sobie ze stresem. Ale prawdziwe uzależnienie, jeśli nie jest leczone, może przekształcić się w wyniszczający nawyk lub skutkować zwiększonym ryzykiem choroby.

Wskazówka: szukaj zmian w osobowości

Gdy dana osoba przejdzie przez fazę eksperymentowania lub wczesną fazę uzależnienia, prawdopodobnie wykaże poważne zmiany osobowości lub zachowania. Na początku zmiany te mogą pojawiać się nieczęsto. Znaki ostrzegawcze obejmują:

  • brak zainteresowania hobby lub czynnościami, które kiedyś były ważne
  • zaniedbanie relacji lub negatywne reagowanie na najbliższych
  • brak wypełniania ważnych obowiązków, takich jak praca
  • skłonności do podejmowania ryzyka, zwłaszcza do przyjmowania narkotyków lub kontynuowania pewnych zachowań
  • ignorowanie negatywnych konsekwencji swoich działań
  • wyraźna zmiana wzorców snu, która prowadzi do chronicznego zmęczenia
  • kłamstwa na temat ilości używanej substancji lub spędzonego czasu na danej czynności.

Z czasem możesz zauważyć większe wyobcowanie. Osoby uzależnione zwykle otaczają się innymi, którzy zachęcają je do kontynuowania złych nawyków. W obliczu konfrontacji mogą szukać wymówek i próbować usprawiedliwić zachowanie.

Zmiany na poziomie zdrowotnym

Innym sposobem rozpoznania uzależnienia jest zwrócenie uwagi na zdrowie psychiczne i fizyczne przyjaciela lub członka rodziny. Niezależnie od tego, czy uzależnienie dotyczy narkotyku, czy zachowania, zdrowie prawie zawsze się pogarsza.

Oznaki wskazujące na zmiany w zdrowiu to m.in.:

  • przekrwione lub szkliste oczy
  • ciągłe chorowanie
  • niewyjaśnione obrażenia
  • nagła zmiana wagi
  • pogorszona kondycja skóry, włosów, zębów i paznokci
  • zwiększona tolerancja na leki
  • fizyczne objawy odstawienia, takie jak pocenie się, drżenie lub wymioty
  • utrata pamięci lub problemy z przypominaniem
  • zmiana mowy, np. niewyraźne słowa.

Następujące zmiany psychiczne i emocjonalne mogą również wskazywać na problem z uzależnieniem:

  • nagłe zmiany nastroju
  • agresywne zachowanie
  • drażliwość
  • depresja
  • apatia
  • myśli samobójcze.

Ważne jest, aby wyeliminować wszelkie potencjalne medyczne przyczyny pogorszenia się stanu zdrowia. Pamiętaj, że ktoś z uzależnieniem prawie zawsze zaniża powagę swojego stanu. Jeśli nie ma innego wyjaśnienia, istnieje zwiększone ryzyko problemu z uzależnieniem.

Długoterminowe konsekwencje życiowe

W środkowej lub późniejszej fazie uzależnienia negatywne skutki będą trwalsze lub będą miały długofalowe konsekwencje. Ktoś z poważnym problemem uzależnienia może ignorować lub trywializować te skutki na rzecz kontynuowania swoich nawyków.

Potencjalne długoterminowe konsekwencje to:

  • choroby zakaźne, zwłaszcza przez używanie wspólnych igieł
  • porzucanie szkoły lub uzyskiwanie słabych ocen
  • zniszczone relacje z przyjaciółmi i rodziną
  • utrata dobrej reputacji lub nadszarpnięta reputacja
  • problemy z prawem
  • eksmisja z domu lub nieudane spłaty kredytu hipotecznego
  • utrata pracy
  • utrata praw rodzicielskich.

Podobne zdarzenia mogą mieć miejsce w życiu osób bez problemu z nałogiem. Ale mogą stać się bardziej powszechne, gdy występuje uzależnienie.

Kolejne kroki w kierunku wyzdrowienia

Ważne jest, aby mieć szybki dostęp do leczenia. Jeśli ty lub ktoś, kogo znasz, jest uzależniony, warto zwrócić się o pomoc do swojego lekarza, lokalnego ośrodka leczenia lub grupy wsparcia. Lekarz rodzinny może wystawić skierowanie do psychologa. Jeśli chcesz spróbować skorzystać z pomocy psychiatry, nie potrzebujesz skierowania.

Uzależnienia często wpływają na wiele dziedzin życia człowieka. Najskuteczniejsze zabiegi są kompleksowe. Często mają kilka kroków, które różnią się w zależności od osoby. Kroki te mogą obejmować detoksykację, poradnictwo behawioralne i długoterminową obserwację.

Oto kilka sposobów, w jakie możesz wesprzeć proces zdrowienia przyjaciela lub członka rodziny:

  • Dowiedz się więcej o uzależnieniu od substancji lub zachowania oraz o leczeniu.
  • Pozostań zaangażowany, na przykład oferując chodzenie na spotkania z bliskim.
  • Mów o swoich obawach i wyrażaj zaniepokojenie w przypadku nawrotu choroby.

Chociaż możliwe jest leczenie uzależnienia, w większości przypadków to osoba z uzależnieniem musi chcieć się zmienić, aby powrót do zdrowia był skuteczny.

Czytaj też:
Miłe złego początki, czyli o tym, jak uzależniamy się od alkoholu
Czytaj też:
O tym, kiedy toast nie jest dobrym pomysłem
Czytaj też:
Prosecco coraz częściej pijemy na imprezach. Ekspert przestrzega: kac po tym trunku jest najgorszy