Niestety, opiekun rodzinny osoby starszej zmagający się z depresją najczęściej nie szuka pomocy! Oto najczęstsze powody, dlaczego tak się dzieje:
- ma on poczucie, że jego stan nie jest chorobą i nie wymaga pomocy ze strony specjalisty;
- ma on przekonanie, że depresji doświadcza każdy opiekun i jest ona naturalną konsekwencją sprawowania opieki (powiązana ze stresem i zmęczeniem);
- wielu opiekunów jest tak silnie skoncentrowanych na opiece nad bliskim seniorem, że zaniedbuje własne zdrowie (fizyczne jak i psychiczne);
- opiekunowie mają poczucie wstydu i związane z nim przekonanie, że objawy depresji definiują go niewystarczająco dobrym opiekunem.
Warto wiedzieć, że depresja opiekuna osoby starszej nie przebiega typowo. Ma ona swoją specyfikę i składa się z kilku etapów:
- Pierwsze objawy: związane są one z emocjami i reakcjami organizmu, to na przykład drażliwość, zanik odczuwania przyjemności, zmiany w apetycie (jego brak lub zajadanie stresu), zaburzenia snu (np. problemy z zaśnięciem, wybudzanie się w nocy, budzenie się bardzo wcześnie rano), poczucie obniżonej aktywności, brak energii, bóle głowy. Opiekun w pierwszej fazie depresji nie mówi, że jest mu smutno, nie ma typowych objawów depresyjnych, dlatego też rzadko kiedy te pierwsze objawy utożsamia z chorobą.
- Etap drugi: to nasilenie objawów związanych z emocjami, ale dodatkowo pojawiają się też objawy związane z zachowaniem i myśleniem. Etap ten charakteryzuje się doświadczaniem typowych dla depresji odczuć smutku, przygnębienia, beznadziejności i bezradności. To także negatywne myślenie o osobie i swojej sytuacji oraz utrata zainteresowania światem. Jest to etap depresji, którego opiekun również może jeszcze nie być świadomy, ale najczęściej zauważają go osoby z najbliższego otoczenia.
- Etap trzeci: tutaj objawy depresji widoczne są we wszystkich jej czterech sferach. Problemy opiekuna z emocjami to nie tylko rozdrażnienie czy odczuwanie smutku, to poczucie braku panowania nad nimi. Negatywne myślenie dotyczy nie tylko siebie i swojego podopiecznego, ale także całej rzeczywistości, otoczenia i przyszłości, może mieć także wyraz w myślach samobójczych. Inne osoby z otoczenia w zachowaniu opiekuna zauważają jawne wycofanie z kontaktów, obojętność, dystans, a nawet wrogość wobec podopiecznego. Jeśli chodzi o zmiany, które zauważa opiekun w swoim ciele, mogą objawiać się one ogólnym wyczerpaniem fizycznym, pogorszeniem stanu zdrowia i osłabieniem fizycznym. Mogą także wystąpić bóle mięśni lub kręgosłupa.
Czytaj też:
Pisarz nie może przyjąć nagrody, bo straci zasiłek na niepełnosprawne dziecko
Co warto wiedzieć na temat depresji opiekuna?
Depresja jest chorobą! Tak samo więc jak inne jednostki chorobowe, wymaga ona leczenia. Nie przyjmuj więc suplementów na własną rękę, nie myśl, że „samo przejdzie”. Depresja będzie skutecznie leczona pod nadzorem specjalisty (najczęściej jest to lekarz psychiatra). Depresja jest uleczalna! Najskuteczniejsze leczenie depresji to połączenie farmakoterapii z psychoterapią. Psychiatra ma możliwość przepisania leków. Psycholog prowadzi terapię psychologiczną.
Nie oczekuj jednak natychmiastowych efektów. Leczenie depresji jest zazwyczaj długotrwałe. Skutki farmakoterapii w przypadku depresji zauważalne są po kilku tygodniach. Najpierw zmniejsza się poczucie lęku, stabilizuje się sen, dopiero potem polepsza się nastrój.
Nie rezygnuj samodzielnie z leczenia, gdy na samym początku nie widzisz poprawy! Nie rezygnuj z niego również, gdy odczujesz już poprawę nastroju. Przedwczesne przerwanie kuracji może spowodować nawrót choroby. Leki przeciwdepresyjne odstawiamy tylko po konsultacji z lekarzem.
Opiekun w kryzysie: kto może pomóc?
- Psycholog – może poprowadzić terapię psychologiczną lub konsultacje indywidualne.
- Lekarz psychiatra – ma możliwość przepisania leków przeciwdepresyjnych.
- Grupy wsparcia – proponuję szczególnie te dedykowane opiekunom osób starszych. Spotkasz tam osoby, które tak jak Ty sprawują opiekę nad seniorami albo ją do niedawna sprawowały. Zobaczysz tam, że nie jesteś sam ze swoimi problemami. I wcale nie musisz przechodzić przez wszystkie trudne emocje samotnie. Będziesz zaskoczony, jak wartościowe przyjaźnie mogą być zawiązane w takich miejscach.
- Twoi bliscy – nie bój się poprosić ich o wsparcie. Nie odmawiaj, gdy chcą Cię wesprzeć choćby w drobnych rzeczach: na przykład pomocy przy Twoim podopiecznym, w zakupach. Nawet jeśli nie opiekują się Twoim bliskim tak dobrze jak Ty, mogą ofiarować Ci cenny czas: na drzemkę, spacer, pójście do lekarza.
- Twoi znajomi, którzy nie mają pojęcia o sprawowaniu opieki nad seniorem i nie wiedzą, z jakimi problemami się borykasz. I nie chodzi tutaj o to, abyś im się zwierzał, być może rzeczywiście nie zrozumieją Twojej sytuacji. Ale dzięki takim znajomościom zobaczysz, że istnieje też świat poza sprawowaniem opieki, a inni ludzie także mają szereg różnorodnych problemów i radości. Takie kontakty pozwalają choć trochę oderwać się od własnej codzienności, pozwolą Ci odświeżyć myślenie na temat Twojej sytuacji.
- Ty sam – spróbuj zadbać o własny sen i dietę. To podstawa regeneracji Twojego organizmu. Pamiętaj o badaniach kontrolnych. Przypomnij sobie, co kiedyś sprawiało Ci przyjemność. Może warto do tego wrócić, gdy odzyskasz siły? Ty, jako opiekun, masz w rzeczywistości dwie osoby, którymi się opiekujesz: swojego podopiecznego oraz… samego siebie. Tylko wtedy, gdy będziesz zdrowy i w dobrym samopoczuciu psychicznym, będziesz w stanie sprawnie i z satysfakcją sprawować opiekę nad swoim bliskim.
Czytaj też:
5 nawyków, które zabijają poczucie własnej wartości