Zespół Lyncha – przyczyny, objawy i leczenie

Zespół Lyncha – przyczyny, objawy i leczenie

Dodano: 
Jelito grube
Jelito grube Źródło: Shutterstock
Zespół Lyncha (Hereditary non-polyposis colorectal cancer) to poważne schorzenie, które występuje rodzinnie. Zespół Lyncha, czyli dziedziczny rak jelita grubego, został po raz pierwszy opisany w 1966 roku. Schorzenie to występuje w dwóch typach. Jego przebieg nieco różni się od przebiegu raka jelita grubego sporadycznego i jest niezwiązany z polipowatością. Jakie są objawy tego nowotworu? Wyjaśniamy.

Najczęściej do rozwoju nowotworu prowadzi przypadkowo powstająca w komórce mutacja, jednak niektóre choroby nowotworowe zaliczamy do chorób dziedzicznych. O dziedziczności danej choroby możemy mówić, gdy konkretny nowotwór u osób danej w rodzinie występuje szczególnie często, a jego związek z mutacją genetyczną został potwierdzony badaniami.

W przypadku zespołu Lyncha mamy do czynienia z powstawaniem zmian w obrębie jelita grubego oraz m.in. macicy i żołądka. Obecnie wiadomo, że zespół Lyncha najczęściej związany jest z mutacją w obrębie genu MSH2 – gen odpowiadający za rozwój zespołu Lyncha został odkryty dopiero w 2000 roku. Choć początkowo nazwą tą określano zmiany jedynie w obrębie jelita grubego, to dowiedziono, że zespół Lyncha może obejmować również inne choroby nowotworowe. Zespół Lyncha to zespół konkretnych predyspozycji do zachorowania na nowotwory. W szczególności dotyczy raka jelita grubego i raka trzonu macicy.

Zespół Lyncha – dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością (HNPCC)

Rodzinne występowanie niektórych nowotworów wskazuje na ich genetyczne podłoże. Zespół Lyncha to choroba, która najczęściej związana jest z rakiem jelita grubego, ale może również dotyczyć np. trzonu macicy, narządów układu moczowego, jelita cienkiego oraz żołądka. Rzadziej zespół Lyncha prowadzi do rodzinnego występowania nowotworów skóry oraz centralnego układu nerwowego.

Na podstawie spektrum objawów choroby wyodrębnione jej dwa typy:

  1. Zespół Lyncha I, w którym zmiany nowotworowe dotyczą jedynie jelita grubego,
  2. Zespół Lyncha II, w którym oprócz raka jelita grubego o podłożu genetycznym często rozwijają się także inne nowotwory złośliwe.

Zespół Lyncha często wywołuje niecharakterystyczne objawy kliniczne, co może utrudniać diagnostykę. Występowanie raka jelita grubego u kilku członków bliskiej rodziny zawsze powinno wiązać się z określeniem podłoża schorzenia, za które może odpowiadać gen MSH 2.

Przyczyny zespołu Lyncha

Przyczyną wystąpienia zespołu Lyncha jest mutacja genetyczna w obrębie kilku genów kodujących naprawę DNA. Do najczęściej stwierdzanych u chorych z rodzinną historią występowania raka jelita grubego mutacji genów, zaliczamy mutacje hMSH2 i hMLH1. Choroba dziedziczona jest w sposób autosomalny dominujący. Zespół Lyncha charakteryzuje się niewielkim stopniem zróżnicowania zmian, szybkim wzrostem w pierwotnym miejscu nowotworu, a także rzadko daje przerzuty odległe.

Objawy kliniczne zespołu Lyncha

Sporadyczny rak jelita grubego jest związany z polipowatością, która w zespole Lyncha nie występuje. Pomiędzy sporadycznym i dziedzicznym rakiem jelita grubego widoczne są także inne różnice.

Większość przypadków raka jelita grubego dotyczy dystalnej części jelit. W tym przypadku mamy do czynienia z dość charakterystyczną grupą objawów, do której zaliczamy m.in. widoczne krwawienie podczas oddawania stolca, przewlekłe zaparcia, długo utrzymujące się zaburzenia rytmu wypróżnień, oddawanie stolca z domieszką śluzu, a także tzw. stolce ołówkowate.

W przypadku raka jelita grubego o podłożu genetycznym zmiany nowotworowe zlokalizowane są najczęściej w prawej połowie okrężnicy, co powoduje, że objawy zespołu Lyncha nie zawsze są charakterystyczne. Objawy zespołu Lyncha, które występowały u pacjentów z potwierdzonym dziedzicznym nowotworem jelita grubego to m.in. niecharakterystyczny ból brzucha, utajone krwawienie, które wywołało niedokrwistość z niedoboru żelaza, a także utrata masy ciała.

Jak często diagnozowany jest zespół Lyncha?

Zespół Lyncha odpowiada za kilka procent przypadków raka jelita grubego. Można go podejrzewać, gdy rak zaczyna rozwijać się u osoby około 40. roku życia, w której rodzinie występowały inne przypadki nowotworu. Na zespół Lyncha wskazują także charakterystyczne cechy kliniczne, które ujawniane są na etapie diagnozowania schorzenia.

Typowa dla zespołu Lyncha jest m.in. obecność komórek, które produkują śluz, obecność nacieków limfocytarnych, występowanie kilku ognisk choroby oraz lokalizacja prawostronna.

Występowanie w jednej rodzinie wielu przypadków chorób nowotworowych jest zawsze wskazaniem do częstszego wykonywania badań kontrolnych, które pozwalają monitorować stan zdrowia. Wykonywanie badań przesiewowych umożliwia wczesne rozpoznanie choroby, co powoduje lepsze rokowania pacjentów.

Dziedziczny rak jelita grubego

Dziedziczny rak jelita grubego odpowiada za około 4% przypadków jelita grubego, jednak może także dotyczyć innych narządów. Jak już zostało wspomniane, zespół Lyncha II może także powodować m.in. dziedzicznego raka trzonu szyjki macicy, raka dróg żółciowych, raka narządów układu moczowego np. nerek i moczowodu, raka żołądka, a także raka jajnika.

U kobiet częste rodzinne występowanie raka trzonu macicy i raka jajnika zwiększa ryzyko genetycznego podłoża schorzenia – aby je potwierdzić, niezbędne jest wykonanie badań genetycznych. Krewnym pierwszego stopnia z rodzin, w których możliwe jest genetyczne uwarunkowanie raka, zaleca się wykonanie badań, które pozwolą stwierdzić obecność w organizmie zmutowanego genu. Warto pamiętać, że objawy zespołu Lyncha są raczej niecharakterystyczne, dlatego osoby z grupy ryzyka, powinny systematycznie wykonywać badania kontrolne.

Na jakiej podstawie stawiana jest diagnoza?

Zespół Lyncha rozpoznawany jest na podstawie kilku kryteriów diagnostycznych, do których zaliczamy:

  • minimum trzy przypadki raka jelita grubego u krewnych pierwszego lub drugiego stopnia,
  • minimum dwupokoleniową historię raka jelita grubego w rodzinie,
  • co najmniej jeden przypadek raka jelita grubego w rodzinie, który rozwinął się u osoby około 40-50. roku życia,
  • niewystępujący zespół polipowatości rodzinnej,
  • zdiagnozowane przed 40. rokiem życia gruczolaki jelita grubego.

Na etapie diagnostyki zespołu Lyncha wykorzystywane są tzw. kryteria amsterdamskie. U około 50% rodzin, które spełniają kryteria amsterdamskie, udaje się potwierdzić molekularnie zespół Lyncha.

Jak leczyć zespół Lyncha?

Leczenie zespołu Lyncha nie wymaga stosowania specjalnych procedur i przebiega w taki sam sposób jak leczenie raka jelita grubego lub innych nowotworów, które nie mają podłoża genetycznego. Bardzo ważne po zdiagnozowaniu zespołu Lyncha jest objęcie specjalistyczną profilaktyką krewnych chorego z pierwszej i drugiej linii.

Czytaj też:
Te trzy nowotwory najczęściej atakują kobiety. Który jest największym zabójcą?
Czytaj też:
Zaburzenia trawienne – przyczyny, objawy i sposoby ich łagodzenia