Nowotwory na świecie: krótka statystyka
Rak jest drugą co do częstości przyczyną zgonów na całym świecie, z czego aż 70 proc. ma miejsce w krajach o niskim i średnim dochodzie. Jednak ponad jednej trzeciej przypadków raka można zapobiec. Tyle samo przypadków można z powodzeniam wyleczyć, jeśli zostaną wcześnie wykryte, a terapia zostanie dobrana w oparciu o szereg indywidualnych czynników.
Całkowity roczny koszt ekonomiczny raka szacuje się na 1,16 biliona dolarów amerykańskich (1 bln = 1 000 000 000 000).
Co to jest rak?
Rak to choroba, w której zmiany w grupie prawidłowych komórek w organizmie prowadzą do niekontrolowanego, nieprawidłowego wzrostu, z czego powstaje guzek. Dotyczy to wszystkich rodzajów raka z wyjątkiem białaczki (rak krwi). Nieleczone guzy mogą rosnąć i rozprzestrzeniać się na otaczające je prawidłowe tkanki lub do innych części ciała poprzez układ krwionośny i limfatyczny. Mogą też wpływać na układ pokarmowy, nerwowy i krążeniowy lub uwalniać hormony, które mogą zaburzać funkcjonowanie organizmu.
Rodzaje guzów
Guzy nowotworowe można podzielić na trzy grupy: łagodne, złośliwe lub przedrakowe.
Guzy łagodne nie mają charakteru nowotworowego i rzadko zagrażają życiu. Mają dość wolny wzrost, nie rozprzestrzeniają się na inne części ciała i zwykle składają się z komórek bardzo podobnych do normalnych lub zdrowych komórek. Powodują problem tylko wtedy, gdy urosną do bardzo dużych rozmiarów i będą naciskać na inne narządy – przykładem takiego guza jest guz mózgu.
Nowotwory złośliwe mają szybszy wzrost niż guzy łagodne i mają zdolność rozprzestrzeniania się i niszczenia sąsiednich tkanek. Komórki guzów złośliwych mogą oderwać się od głównego (pierwotnego) guza i rozprzestrzenić do innych części ciała – wówczas następują tzw. przerzuty. Po zaatakowaniu zdrowej tkanki w nowym miejscu guzy nadal dzielą się i rosną.
Stan przedrakowy (lub przednowotworowy) to stan obejmujący nieprawidłowe komórki, które prawdopodobnie rozwiną się do postaci raka.
Rodzaje nowotworów
Nowotwory można sklasyfikować według typu komórki, od której zaczynają się rowijać. Istnieje pięć głównych typów nowotworów:
Nowotwór: rak, który powstaje z komórek nabłonka (wyściółki komórek, która pomaga chronić lub otaczać narządy). Nowotwory mogą atakować otaczające tkanki i narządy oraz powodować przerzuty do węzłów chłonnych i innych obszarów ciała. Najczęstszymi postaciami raka z tej grupy są rak piersi, prostaty, płuc i okrężnicy
Mięsak: rodzaj złośliwego guza kości lub tkanki miękkiej (tłuszcz, mięśnie, naczynia krwionośne, nerwy i inne tkanki łączne, które podtrzymują i otaczają narządy). Najczęstszymi postaciami mięsaka są mięsak gładkokomórkowy, tłuszczakomięsak i kostniakomięsak.
Chłoniak i szpiczak. Są to nowotwory, które powstają w komórkach układu odpornościowego. Chłoniak to rak układu limfatycznego, który przebiega przez całe ciało i dlatego może wystąpić wszędzie. Szpiczak (lub szpiczak mnogi) zaczyna się w komórkach plazmatycznych, rodzaju białych krwinek wytwarzających przeciwciała pomagające zwalczać infekcje. Ten rak może wpływać na zdolność komórki do skutecznego wytwarzania przeciwciał.
Białaczka. Jest to rak białych krwinek i szpiku kostnego, tkanki tworzącej krwinki. Istnieje kilka podtypów białaczki. Często występujące to białaczka limfocytowa i przewlekła białaczka limfocytowa.
Raki mózgu i rdzenia kręgowego. Dotyczą ośrodkowego układu nerwowego. Niektóre są łagodne, inne mogą rosnąć i rozprzestrzeniać się.
Objawy raka
Przy tak wielu różnych typach raka objawy są zróżnicowane i zależą od umiejscowienia choroby. Istnieje jednak kilka kluczowych oznak i objawów, na które należy zwrócić uwagę, w tym:
- Nietypowe guzki lub obrzęk: guzki nowotworowe są często bezbolesne i mogą powiększać się wraz ze wzrostem raka
- Kaszel, duszność lub trudności w połykaniu: należy wziąć pod uwagę też epizody uporczywego kaszlu, duszności lub trudności w połykaniu
- Zmiany w wypróżnianiu: takie jak zaparcia i biegunka i / lub krew w stolcu
- Niespodziewane krwawienie: obejmuje krwawienie z pochwy, kanału odbytu lub krew znalezioną w stolcu, moczu lub podczas kaszlu
- Niewyjaśniona utrata masy ciała: duża ilość niewyjaśnionej i niezamierzonej utraty wagi w krótkim okresie (kilka miesięcy)
- Zmęczenie: objawia się skrajnym zmęczeniem i poważnym brakiem energii. Jeśli zmęczenie jest spowodowane rakiem, osoby zwykle mają również inne objawy
- Bóle: niewyjaśniony lub przewlekły ból, który pojawia się i znika
- Nowy pieprzyk lub zmiany w pieprzykach: poszukaj zmian w rozmiarze, kształcie lub kolorze i czy stanie się twardy, krwawi lub następuje z niego wyciek
- Powikłania związane z oddawaniem moczu: obejmują potrzebę pilnego oddawania moczu, częstsze oddawanie moczu lub niemożność pójścia do toalety w razie potrzeby lub odczuwanie bólu podczas oddawania moczu
- Zmiany w piersiach: szukaj zmian w rozmiarze, kształcie lub dotyku, zmianach skórnych, mogą też nastąpić dolegliwości bólowe
- Utrata apetytu: uczucie mniejszego głodu niż zwykle przez dłuższy czas
- Ból lub wrzód, który się nie zagoi: w tym plamka, bolesna rana lub owrzodzenie jamy ustnej
- Zgaga lub niestrawność: utrzymująca się lub bolesna
- Obfite poty nocne.
Zapobieganie rakowi
Ponad jednej trzeciej wszystkich nowotworów można zapobiec, zmniejszając narażenie na czynniki ryzyka, takie jak palenie tytoniu, otyłość, brak aktywności fizycznej, infekcje, alkohol, zanieczyszczenie środowiska, czynniki rakotwórcze w miejscu pracy i promieniowanie.
Zapobieganie niektórym nowotworom może być również skuteczne poprzez szczepienia, w tym przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B (HBV) i wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV). Te szczepienia pomagają ci chronić się odpowiednio przed rakiem wątroby i szyjki macicy.
Zmniejszenie narażenia na inne czynniki rakotwórcze, takie jak zanieczyszczenie środowiska, czynniki rakotwórcze w miejscu pracy i promieniowanie, również może pomóc w zapobieganiu nowotworom.
Czytaj też:
Dzieci chore na raka skazane na publiczne zbiórki? Prof. Szczepański „To terapia ratująca życie”Czytaj też:
Jesteś kobietą i pracujesz na powietrzu? Masz mniejsze ryzyko tego nowotworuCzytaj też:
Smutne statystyki: Rak w Polsce zabija szybko i często