Gdzie się leczyć

Pielęgniarka, szpital, służba zdrowia (fot.upixa/Fotolia.pl)
Polska kardiologia trzyma się świetnie, a w leczeniu zawałów nadal utrzymujemy się w ścisłej światowej czołówce. Tegoroczny ranking szpitali „Wprost” zaczynamy od tej głównej dziedziny krajowej medycyny.

Niekwestionowanym liderem tegorocznego rankingu, zarówno w kardiochirurgii, jak i kardioloii, okazało się Śląskie Centrum Chorób serca (SCCS) w Zabrzu. W ośrodku, którego początki uwieczniono w słynnym filmie Łukasza Palkowskiego „Bogowie”, przeprowadzono w ubiegłym roku najwięcej przeszczepów serca (ex aequo Instytutem Kardiologii w Aninie – po 5). SCCS może się również pochwalić eczeniem na najwyższym światowym poziomie: – Nie ma operacji kardiochiruricznej dzieci i dorosłych, która nie byłaby wykonywana w SCCS w Zabrzu – mówi zef zabrzańskiego ośrodka, prof. Marian embala.

Profesor Zembala, legenda polskiej edycyny i pierwszy Polak w historii a stanowisku prezydenta Europejskiego owarzystwa Kardiochirurgów i Torakohirurgów, twierdzi, że tak wysoka pozycja rankingu to sukces całego zespołu – kariochirurgów, kardiologów, anestezjologów raz chirurgów naczyniowych. Uważa, że jeśli hodzi o kardiochirurgię, nie bez znaczenia est spuścizna, jaką pozostawili po sobie jej ionierzy, z których najgłośniejsze nazwiska o prof. Zbigniew Religa, autor pierwszego danego przeszczepu serca w Polsce, oraz rof. Jan Moll, który po raz pierwszy podjął róbę takiej transplantacji w 1960 r.

Polska kardiochirurgia nieodmiennie kojarzy się ze Śląskiem. Nic dziwnego więc, że w pierwszej piątce naszego rankingu, prócz Zabrza, znalazł się kolejny tamtejszy ośrodek. Czwarte miejsce (spadek o dwa oczka w porównaniu z rokiem ubiegłym) przypadło bowiem szpitalowi w Katowicach- -Ochojcu, czyli Górnośląskiemu Centrum Medycznemu. Czarnym koniem tegorocznego rankingu okazała się sklasyfikowana na drugim miejscu Klinika Kardiochirurgii i Chirurgii Naczyniowej Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego (UCK) w Gdańsku. Na trzecim miejscu niezmiennie utrzymuje się Instytut Kardiologii w Aninie.

Bez rozcinania

W dobie zaawansowanych technologii kardiochirurgia coraz częściej korzysta z metod przezskórnych, otwieranie klatki piersiowej rezerwując dla przeszczepów serca czy operacji wszczepiania by-passów, czyli pomostów tworzących nową drogę przepływu krwi do serca. Przy zwężeniu zastawki aortalnej (utrudniającym wypływ krwi z lewej komory do aorty – największej tętnicy człowieka), podobnie jak przy zwężeniu tętnic po zawale, lekarze coraz częściej dostają się do wnętrza ciała przez skórę. Cewnik, poprowadzony od tętnicy na przedramieniu, wiedzie aż do serca. Tam dzięki obrazowi rentgenowskiemu specjaliści wszczepiają stent lub – w przypadku zabiegów TAVI (Transcatheter Aortic Valve Implantation) – zastawkę aortalną.

To między innymi nowatorskim zabiegom TAVI wysokie miejsce zawdzięcza ośrodek w Gdańsku. Klinika Kardiochirurgii i Chirurgii Naczyniowej Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego (UCK) wykonała ich 107, czyli niemal 10 proc. wszystkich (1,1 tys.) przeprowadzonych w ubiegłym roku w Polsce. Gdańską kardiochirurgię wyróżnia krótki czas hospitalizacji po TAVI – zaledwie cztery dni, oraz bardzo niska śmiertelność– poniżej 1 proc. Zespół wykonuje też zabiegi valve-in- -valve – przezskórne wszczepienie nowej zastawki w miejsce poprzedniej. W rankingu procedur zastawkowych klinika z Pomorza uplasowała się na czwartym miejscu. Gdańska kardiochirurgia znalazła się również na czwartym miejscu, jeśli chodzi o liczbę przeprowadzonych w 2017 r. przeszczepów serca – było ich dwa. Od 2006 r., kiedy w UCK przeprowadzono pierwszy przeszczep serca, odbyło się ich tam 52. W tym roku gdańska klinika odnotowała spory sukces, przeprowadzając udany łączony przeszczep serca i nerek. W planach ma natomiast połączone przeszczepy nerek i płuc.

Transplantacje i tętniaki

Choć pierwsze miejsce w rankingu przeszczepów zajmują ex aequo SCCS i Instytut Kardiologii w Aninie, to ten drugi ośrodek jest nieoficjalnym liderem podrankingu. Gdyby bowiem do 45 przeszczepów przeprowadzonych w 2017 r. dodać ten przeprowadzony przez szefa anińskiej Kliniki Kardiochirurgii i Transplantologii prof. Mariusza Kuśmierczyka w Centrum Zdrowia Dziecka, instytut znalazłby się na pierwszym miejscu.

Klinika należy do najaktywniejszych w Polsce, jeśli chodzi o ratowanie pacjentów wymagających transplantacji. Dzięki lokalizacji w samym centrum kraju po przeszczepiany narząd tutejsi lekarze mogą szybko dotrzeć do najodleglejszych miejsc w Polsce. Dlatego latają nawet do Szczecina czy Lublina, często wykorzystując lotniczy transport wojskowy, a gdy ten jest niedostępny – przewoźników prywatnych, którzy za lot każą sobie płacić 15-20 tys. zł.

Obok ośrodka w Zabrzu Instytut Kardiologii jest najczęściej wybierany przez pacjentów ze skrajną niewydolnością serca – ma pełne zaplecze logistyczne dla przeszczepów, a niewydolność serca leczy każda z dziewięciu klinik. Profesor Mariusz Kuśmierczyk przyznaje jednak, że transplantacji serca powinien przeprowadzać co najmniej dwa razy tyle, ile dziś – minimum 90. Problemem jest brak dawców i samych organów, które i tak pobiera się tylko od co piątego dawcy. Serce do przeszczepu musi być bowiem zdrowe, pozbawione wad wrodzonych i stłuczeń, o które łatwo u ofiar wypadków czy po intensywnej reanimacji. Ze względu na brak serc pacjenci oczekują na transplantację miesiącami. Niektórzy bezskutecznie. Ci ze skrajną postacią niewydolności serca muszą korzystać ze stacjonarnego mechanicznego wspomagania krążenia. Dziś takich pacjentów, przykutych do łóżka szpitalnego, jest w Aninie czterech. Pięciu kolejnych czeka na przeszczep, przyjmując katecholaminy, dożylne leki wspomagające krążenie.

Klinika Kardiochirurgii i Transplantologii w Aninie ratuje jednak coraz więcej chorych, podejmując się leczenia przypadków, które dla innych okazują się za trudne. W ubiegłym roku po raz drugi w Polsce wykonała przeszczep serca z nerką (pierwszy odbył się w 2002 r. w Zabrzu). Uruchomiła również program operacji tętniaków aorty piersiowo-brzusznej, w której wymienia się całą aortę od tętnicy podobojczykowej do spojenia łonowego. Takie zabiegi to szansa dla pacjentów z chorobami tkanki łącznej, np. zespołem Marfana. W 2018 r. zespół prof. Kuśmierczyka przygotowuje się do pierwszego w Polsce łączonego przeszczepu serca z wątrobą. – Jeszcze w maju chcielibyśmy przeprowadzić taką operację. Mekka kardiologii Klinika Mayo przeprowadziła ich już 44. My też czujemy się gotowi – mówi prof. Mariusz Kuśmierczyk. Nic dziwnego, że Instytut Kardiologii znalazł się wśród 47 jednostek naukowych w kraju (na 993), którym Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyznało najwyższą kategorię naukową A+.

Epidemia niewydolności serca

W kardiologii zachowawczej, na którą mocno stawia specjalista w tej dziedzinie, obecny minister zdrowia Łukasz Szumowski, również nie było niespodzianek. Tym razem dwa pierwsze miejsca przypadły Śląskowi: na pierwszym uplasowała się Klinika Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii SCCS w Zabrzu, a na drugim oddziały kardiologii i elektrokardiologii szpitala w Katowicach-Ochojcu. Trzecie miejsce zajęły kliniki Instytutu Kardiologii, które mogą się pochwalić osiągnięciami w dziedzinie badań i innowacji, w tym w obszarze zaburzeń rytmu serca, m.in. w zakresie badania korzyści klinicznych, które nowe technologie (np. podskórny defibrylator) mogą przynieść pacjentom kardiologicznym. Wyróżnia się także Klinika Zaburzeń Rytmu Serca, którą kierował obecny minister zdrowia prof. Łukasz Szumowski. W dobie epidemii niewydolności serca i związanej z nią rosnącej zapadalności na arytmię nowoczesne rozwiązania stosowane w terapii zaburzeń rytmu są szczególnie potrzebne, a instytut na bieżąco je bada, wdraża do praktyki klinicznej i opiniuje. W pierwszej dwudziestce rankingu kardiologicznego warto wspomnieć także o Klinicznym Centrum Kardiologii w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego (GUMed). Od lipca ubiegłego roku działa tam pierwszy w Polsce ośrodek zajmujący się kompleksowo hipercholesterolemią rodzinną, schorzeniem genetycznym powodującym bardzo wysokie ryzyko udarów, zawałów i zgonów z tego powodu. Działające od lipca 2017 r., a oficjalnie otwarte w październiku Krajowe Centrum Hipercholesterolemii Rodzinnej to modelowy ośrodek diagnostyki i leczenia pacjentów z tą chorobą. – Choć połowa pacjentów z hipercholesterolemią rodzinną odnotowuje udar lub zawał jeszcze przed 50. rokiem życia, dotychczas nie byli leczeni systemowo – mówi dr Krzysztof Chlebus, lider projektu. – Krajowe Centrum Hipercholesterolemii Rodzinnej w Gdańsku jest pierwszym, na razie jedynym, modelowym przykładem opieki nad pacjentami najwyższego ryzyka.

W Polsce na hipercholesterolemię rodzinną cierpi ok. 190 tys. osób, z czego,zdiagnozowanych jest ok. 2 tys. Blisko milion Polaków ma z kolei niewydolność serca, czyli zespół objawów spowodowany uszkodzeniem mięśnia sercowego w stopniu uniemożliwiającym normalną pracę narządu. Stanowi ona końcowy etap większości schorzeń sercowo-naczyniowych, dotyka także osoby młodsze. Jak przyznaje prof. Piotr Ponikowski, prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, to dziś najczęstsza przyczyna przyjęć do szpitali. Co roku stwierdza się ok. 220 tys. nowych przypadków niewydolności serca, liczba hospitalizacji sięga 180 tys. rocznie, a z powodu tego schorzenia każdego roku umiera ponad 60 tys. Polaków. – Niewydolność serca staje się więc prawdziwą epidemią XXI w. – zauważa prof. Piotr Ponikowski. Polska kardiologia ma więc przed sobą nie lada zadanie. Na początku marca podczas spotkania kardiologów z ministrem zdrowia Łukaszem Szumowskim zadecydowano o niezwłocznym wdrożeniu pilotażowej edycji programu Kompleksowej Opieki nad Pacjentami z Niewydolnością Serca (KONS). W planach kardiologów i ministra zdrowia na najbliższe miesiące jest także program wczesnej identyfikacji osób zagrożonych udarem mózgu, szczególnie spowodowanym niemym migotaniem przedsionków. Projekty będą koordynowane w ramach eksperckich centrów doskonałości i są ważnym elementem rządowego Narodowego Programu Zdrowego Serca. Po latach intensywnego rozwoju kardiologii inwazyjnej, który zapewnił Polsce miejsce w europejskiej czołówce pod względem leczenia zawałów, przyszedł czas na objęcie opieką chorych, którzy – również po zawale – cierpią na niewydolność serca. Z kardiologiem w fotelu ministra zdrowia będzie to znacznie łatwiejsze.

Jak ocenialiśmy

Wysłano ponad 2 tys. zaproszeń do udziału w rankingu. Ankiety, o których wypełnienie poproszono szpitale, zostały opracowane przez zespół ekspertów w poszczególnych dziedzinach. Eksperci (pracownicy NFZ, profesorowie, konsultanci wojewódzcy i krajowi) stworzyli system wag i algorytmów, na podstawie których oceniono oddziały. Brano pod uwagę m.in. zakres diagnostyki dostępnej w szpitalu, liczbę wykonywanych procedur leczniczych, współczynnik zakażeń pooperacyjnych, a także liczbę lekarzy ze specjalizacją z danej dziedziny medycyny zatrudnionych w oddziale. Na pozycję na liście wpłynęła również liczba łóżek i sal operacyjnych na oddziale. Nadsyłane odpowiedzi były weryfikowane przez współpracujących z wydawnictwem Termedia i „Menedżerem Zdrowia” ekspertów, a dane przekazane przez szpitale selektywnie porównano z danymi NFZ. Na podstawie otrzymanych odpowiedzi stworzono listę najlepszych oddziałów w kraju.


Małgorzata Kwiatkowska

Artykuł został opublikowany w 19/2018 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 19/2018 (1834)

  • PO i PiS grają na PO-PiS6 maj 2018, 20:00Z przytupem rozpoczęli polityczne harce kandydaci Prawa i Sprawiedliwości oraz Platformy Obywatelskiej (i Nowoczesnej) na prezydenta Warszawy, czyli Patryk Jaki i Rafał Trzaskowski. Napisałbym, że zaczęli „kampanię wyborczą”, ale szef Państwowej...3
  • Niedyskrecje parlamentarne6 maj 2018, 20:00Wyjątkowo apolitycznie wyglądało w tym roku przyjęcie u prezydenta z okazji święta Konstytucji 3 maja. Zaproszono 1000 gości, ale polityków przybyło jak na lekarstwo.6
  • Obraz tygodnia6 maj 2018, 20:00126 mln euro Tyle zainkasował w mijającym sezonie Lionel Messi, co czyni go najlepiej zarabiającym piłkarzem na świecie. Na najwyższym podium zastąpił Cristiano Ronaldo, który w tym roku musiał się zadowolić drugim miejscem, z zaledwie 94 mln...10
  • Info radar6 maj 2018, 20:00Pierwsza dama wkracza do gry? Czy wizyta u protestujących w Sejmie niepełnosprawnych to przełom, czy jedynie incydent w podejściu Agaty Dudy do pełnienia roli prezydentowej? Pierwsza dama w odpowiedzi na list rodziców niepełnosprawnych dorosłych,...11
  • Pierwsza dama i jej różdżka6 maj 2018, 20:00Pierwsza dama rzadko wychodzi z ukrycia. Ostatni raz widziano ją w Teatrze im. Słowackiego, gdy odbierała medal św. Alberta za pomoc osobom niepełnosprawnym. Jak pomaga, komu pomaga i czy rzeczywiście pomaga, tego publiczność nie wie, bo pierwsza...12
  • Patriotyzm ma się dobrze6 maj 2018, 20:00Polski patriotyzm – chociaż mówi się inaczej – poddawany był nieustannej krytyce... przez patriotów.12
  • O co walczą Polacy6 maj 2018, 20:00W 2016 r. Polki walczyły, by nie zaostrzać prawa antyaborcyjnego, zaś poseł Liroy toczył bój w obronie marihuany. „Wprost” jak zawsze trzymał rękę na pulsie i nie bał się zadawać trudnych pytań.14
  • Pracowałem u Trumpa6 maj 2018, 20:00W 2016 r. wybory prezydenckie w USA budziły emocje, nie tylko w Ameryce, ale też na Podkarpaciu. „Wprost” dotarł do byłego pracownika Trumpów, dziś przedsiębiorcę, szefa sieci placówek „Medyk” z Rzeszowa. Stanisław Mazur przyznawał, że Trumpowie...15
  • Bezkarna jak sutenerka6 maj 2018, 20:00Resort sprawiedliwości powinien skontrolować śledztwo w sprawie sutenerek wysyłających polskie prostytutki do krajów arabskich – mówi Piotr Krysiak, autor książki „Dziewczyny z Dubaju”.16
  • Morawiecki kontra Ziobro6 maj 2018, 20:00Czy ugrupowanie Wolni i Solidarni Kornela Morawieckiego zastąpi w koalicji rządowej Solidarną Polskę? Jak nieoficjalnie dowiedział się „Wprost”, taki wariant jest ostatnio rozpatrywany w kręgach Zjednoczonej Prawicy.22
  • Pójdziemy razem z PiS6 maj 2018, 20:00Polityka zagraniczna rządu w ogóle mi się nie podoba – mówi Kornel Morawiecki, lider ugrupowania Wolni i Solidarni, ojciec premiera.26
  • Szantaż współczucia6 maj 2018, 20:00Ksiądz Stanisław Jurczuk mówi, że tzw. protest matek ma „formę niewłaściwą” i polega na „męczeniu osób niepełnosprawnych i zmuszaniu ich do koczowania na podłodze w Sejmie”. – Nie zgadzam się z taką formą protestu – dodaje. Ale Jurczuk mówi...29
  • Ludzie z przepaści6 maj 2018, 20:00Dzięki garstce ludzi koczujących od trzech tygodni w Sejmie, ale także dzięki niechęci władzy do spełnienia ich postulatów, mieliśmy w mediach prawdziwy festiwal wiedzy o ludziach z niepełnosprawnościami.30
  • Wyścigi konstytucyjne6 maj 2018, 20:00Szykuje się spór między prezydentem a PiS o ustawę zasadniczą. Oba ośrodki władzy mają własne pomysły i nie zamierzają ustąpić.32
  • Prawo do godnej śmierci powinno należeć do praw człowieka6 maj 2018, 20:00Znajoma dziennikarka radiowa zachorowała na raka. Kiedy widziałam ją ostatni raz, już bardzo umęczona powiedziała: „Nie wyobrażam sobie, żeby rozmawiać jeszcze o polityce czy gospodarce. Tylko jeden temat wydaje mi się wart rozmowy – eutanazja”....34
  • Gdzie się leczyć6 maj 2018, 20:00Polska kardiologia trzyma się świetnie, a w leczeniu zawałów nadal utrzymujemy się w ścisłej światowej czołówce. Tegoroczny ranking szpitali „Wprost” zaczynamy od tej głównej dziedziny krajowej medycyny.37
  • Serce dziecka6 maj 2018, 20:00Nasi pacjenci to dzieci – mówi dr hab. n. med. Ireneusz Haponiuk.43
  • Na końcu internetu6 maj 2018, 20:00Biją matkę, grożą śmiercią, nakłaniają nieletnie dziewczyny do obnażania się. Piją alkohol i prowokują bójki. Na to wszystko w internecie patrzą dzieci. I płacą jak za bilet do zoo.44
  • Nie chcę płacić składki na Ryanaira6 maj 2018, 20:00Lotnisko w Modlinie działa dziś jako przepompownia środków publicznych do firmy prywatnej, jaką jest Ryanair – mówi Mariusz Szpikowski, prezes PPL.48
  • Na pierwszej linii6 maj 2018, 20:00Wykonujemy ponad 800 koronaroplastyk rocznie – mówi lek. med. Włodzimierz Krasowski.49
  • Legalny bandyta6 maj 2018, 20:00Po nowelizacji ustawy hazardowej wzrosły wpływy do budżetu z branży bukmacherskiej. Wkrótce na rynek wrócą automaty do gry.52
  • Dym bez ognia6 maj 2018, 20:00Eksperci alarmują – zakaz informowania o nowych produktach dostarczających nikotynę w praktyce ogranicza konsumentom dostęp do mniej szkodliwych alternatyw palenia tytoniu.54
  • Ustawa o zniewoleniu6 maj 2018, 20:00Zakaz handlu na razie pozostawił nam dwie handlowe niedziele w miesiącu, w 2019 r. – jedną, w 2020 r. zaś sklepy i hipermarkety stracą możliwość funkcjonowania w tym dniu. Rafał Trzeciakowski i Maciej Orczyk z Forum Obywatelskiego Rozwoju...56
  • PCC od zakupu kryptowalut6 maj 2018, 20:00Pod koniec marca 2018 r. środowisko inwestorów obiegła informacja o działaniach fiskusa zmierzających do pozyskania anych klientów giełd, które pośredniczą w handlu wirtualnymi walutami opartymi na technologii blockchain.57
  • Hossa Bessa6 maj 2018, 20:00Na co idą nasze podatki? Aż 21 491 zł wyniósł w zeszłym roku „Rachunek od Państwa” – wynika z dorocznego raportu Forum Obywatelskiego Rozwoju. Fundacja Leszka Balcerowicza po raz siódmy przeanalizowała, jak rozkładają się wydatki państwa w...58
  • Polskie ciepło6 maj 2018, 20:00PGE Energia Ciepła, realizująca strategię ciepłowniczą Polskiej Grupy Energetycznej, ma duży wpływ na bezpieczeństwo energetyczne kraju.59
  • Samorząd na rozdrożu6 maj 2018, 20:00Co dalej z Polską lokalną? Nie uciekniemy od odpowiedzi na to pytanie, jeśli chcemy skutecznie rozwiązywać problemy małych ojczyzn oraz rozmawiać o przyszłości kraju.60
  • Pomorskie Orły nagrodzone6 maj 2018, 20:00Podczas gali w Gdańsku uhonorowani zostali nie tylko przedsiębiorcy.64
  • Plusy S9+6 maj 2018, 20:00Poprzeczka oczekiwań w stosunku do nowych flagowców Samsunga była postawiona tak wysoko, że trudno było nie przeżyć lekkiego zawodu. Co lepszego ma bowiem ten smartfon od poprzednika, czyli od S8+, by warto go było wymienić już po roku używania.66
  • Powrót Kratosa6 maj 2018, 20:00Kratos, największy twardziel Sparty, wraca.66
  • T-ROChę mniejszy6 maj 2018, 20:00T-Roc to kolejny SUV Volkswagena. Nieco mniejszy od innych SUV-ów tej marki, wygodny i bardzo bezpieczny.67
  • Skorumpowani6 maj 2018, 20:00Wielu czołowych polityków świata trafiło ostatnio za kraty. Trwa też spór, czy krucjata przeciwko korupcji to triumf sprawiedliwości, czy polityczna nagonka.69
  • Miły jak Kim6 maj 2018, 20:00Północnokoreański dyktator postanowił pokazać, że w gruncie rzeczy jest sympatycznym gościem. Tylko czy świat kupi tę słodką bajeczkę?72
  • Polskie korzenie Izraela6 maj 2018, 20:0070 lat temu ONZ proklamowała powstanie Izraela. Żydzi tę państwowość wywalczyli sobie sami, głównie rękami imigrantów z Polski, a także przy tajnej pomocy II RP.74
  • Snom należy się szacunek6 maj 2018, 20:00Dbałość o sen leży nie tylko w interesie jednostki, lecz także społeczeństwa, ludzkości – mówi Zenon Waldemar Dudek, psychiatra, psychoterapeuta, twórca autorskiej metody analizy marzeń sennych.76
  • Zastaw się, a zaśpiewaj6 maj 2018, 20:00Od kilku lat Eurowizja przeżywa drugą młodość: lansuje prawdziwe gwiazdy i dociera do większej liczby widzów. Tylko co się bardziej liczy na festiwalu – muzyka czy polityka?80
  • Małe wielkie filmy6 maj 2018, 20:00Na międzynarodowych festiwalach polskie krótkie metraże zdobyły wiele nagród. Teraz w końcu trafiły do polskich kin.84
  • Uczta dla podniebienia nad Bałtykiem6 maj 2018, 20:00Restauracje w hotelach Zdrojowej, usytuowane tuż przy nadbałtyckich plażach, oferują nie tylko możliwość spędzenia czasu w wyjątkowych, pięknych wnętrzach, ale przede wszystkim wyśmienitą kuchnię.87
  • Trzy szóstki na muzyce6 maj 2018, 20:00Wciąż musi przekonywać, że ma coś więcej do powiedzenia niż to, co przekazuje przez swoje aktorstwo. Arek Jakubik z podziwu godną konsekwencją powtarza mantrę, że tylko muzyka daje pełnię wolności artystycznej.88
  • Film6 maj 2018, 20:00Rosyjski terror Kiedyś Roberto Benigni szokował komedią o Auschwitz. Teraz Armando Iannucci w konwencji pół żartem, pół serio pokazuje sowiecki reżim lat 50. I zatrzymana w Rosji przez ministerstwo kultury „Śmierć Stalina” broni się. Wódz pojawia...90
  • Kalejdoskop6 maj 2018, 20:00W małym dworku Gdy J.M. Rymkiewicz nie chciał jeszcze wieszać komunistów, a nawet żył z komunistami w symbiozie, miał poczucie humoru. Jego przykładem jest sztuka „Ułani”, w której Ciotunia broni cnoty Zosi, no chyba żeby na tę cnotę dybał któryś...92
  • Książka6 maj 2018, 20:00Raperska literatura Dorota Masłowska znów pokazała, na co ją stać. Kilkanaście lat temu, kiedy ukazała się „Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną”, uchodziła za cudowne dziecko polskiej literatury. Potem wydała „Pawia królowej”, który...94
  • Muzyka6 maj 2018, 20:00Jest progresja Któż może im podskoczyć? Któż może mówić, jak trzeba grać, a jak nie? Ponieważ są tacy, którzy próbują, powiedzmy jasno: to Behemoth wyznacza kierunki i granice. A bardziej pokazuje, że jedyne, które są, istnieją w naszych głowach....95
  • Zapalić się do czegoś!6 maj 2018, 20:00Na początku lat 90. świat był młody, my byliśmy młodzi i w ogóle wszystko było świeże jak dopiero co wykiełkowana rzeżucha. Właśnie upadł stary system, w który zresztą nikt od dawna nie wierzył i pojawiła się próżnia. W tej próżni nagle, znikąd,...96
  • Unio! Montenegro ante portas!6 maj 2018, 20:00I znów jestem w Podgoricy. Kiedyś w swojej książce, będącej zapisem podróży po różnych kontynentach, o tym kraju pisałem „Czarna Góra przemytu”. Tak, w powszechnej opinii, przeszło dekadę wstecz, gdy byłem tu pierwszy raz, Montenegro kontrabandą...98