Kiedy brakuje tchu

Jeśli norma zanieczyszczenia powietrza jest przekroczona, lepiej wychodzić z domu w masce z filtrem
Jeśli norma zanieczyszczenia powietrza jest przekroczona, lepiej wychodzić z domu w masce z filtrem Źródło: Materiały prasowe
Sześć milionów Polaków cierpi na przewlekłe choroby płuc, a 23 tys. umiera rocznie z powodu raka tego narządu. Sytuację pogarszają palenie i najgorszy w Europie smog.

Składają się z 30 tys. oskrzelików i od 250 do 300 mln pęcherzyków płucnych. Dzięki swojej budowie mają naprawdę wielką powierzchnię – 100 mkw. Płuca, najważniejszy organ układu oddechowego, okazują się najsłabszym punktem nawet u co czwartego Polaka, który wraz z zanieczyszczonym powietrzem wdycha toksyny, smog i alergeny. – Stan płuc Polaków nie jest dobry – przyznaje dr n. med. Piotr Dąbrowiecki, internista i alergolog z Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie. – Najczęstsze choroby przewlekłe, czyli astma i przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), dotyczą nawet 6 mln osób. Astmę rozpoznaje się u 4 mln Polaków, głównie dzieci i młodzieży, a POChP u 10 proc. osób po 40. roku życia. W dodatku tylko 30 proc. chorych na POChP zna diagnozę, a 70 proc. ma kaszel, duszności podczas wysiłku i nie wie, że u podstaw leży choroba, która skraca życie nawet o 10-15 lat. Zdarza się, że chory przechodzi na emeryturę i zaraz umiera – opowiada dr Dąbrowiecki. Dodaje, że astma tak drastycznie nie skraca życia, chyba że nie zostanie rozpoznana lub zdiagnozuje się ją za późno – wówczas może przejść w POChP. – Późne rozpoznanie astmy zwiększa ryzyko współistnienia POChP aż 15 razy – ostrzega dr Dąbrowiecki.

Grypa i gruźlica

Polska od dziesięcioleci zmaga się z chorobami płuc. Po II wojnie dominowała gruźlica, ale dzięki wysiłkom wielu pokoleń pulmonologów i – jak ich nazywano wcześniej – ftyzjatrów już w latach 70. odsetek zachorowań na gruźlicę zaczął spadać. Teraz jednak choroba wraca w postaciach antybiotykoopornych, przywlekana często przez przybyszów ze Wschodu, gdzie szczepienia przeciwko gruźlicy nie są powszechne. Młodzi lekarze rodzinni rozpoznają chorobę, o której wcześniej uczyli się w książkach. Częściej od gruźlicy płuca atakuje jednak zapalenie, nierzadko będące powikłaniem po grypie, która w ostatnich sezonach zbiera w Polsce śmiertelne żniwo. Tylko w tym roku liczba zgonów przekroczyła 48, około miliona osób z podejrzeniem grypy zgłosiło się do lekarzy, a 4,5 tys. pacjentów odesłano do szpitali. Wśród najgroźniejszych powikłań tej choroby, obok zapalenia mięśnia sercowego, które czasem wymaga nawet transplantacji, wysoko plasują się grypowe zapalenie płuc, wtórne zapalenie płuc i rozlane włóknienie płuc.

Zabójcze palenie

Płuca to także siedlisko najbardziej śmiertelnego spośród nowotworów, którego główną przyczyną jest palenie tytoniu. Kilkanaście typów złośliwego raka płuca kosztuje życie 23 tys. osób rocznie. Blisko 90 proc. z nich umiera przed upływem pięciu lat od momentu zachorowania. Wśród największych problemów polskich chorych wymienia się ograniczony dostęp do diagnostyki i leczenia. Tymczasem badania dowiodły, że wykrycie zmiany wielkości 1 cm i wdrożenie terapii przed upływem miesiąca przynosi całkowite wyleczenie u 93 proc. pacjentów. Jak tłumaczy prof. Tomasz Grodzki, konsultant krajowy w dziedzinie chirurgii klatki piersiowej i transplantolog, choć na raka płuca zapada 20 tys. osób rocznie, to – wciąż najskuteczniejsze – leczenie operacyjne można zaoferować zaledwie 18 proc. z nich. – Wszystko przez zbyt późną diagnozę. Miąższ płucny nie jest w ogóle unerwiony bólowo. Człowiek może mieć guza wielkości pięści i go nie poczuć. A tzw. kardynalne symptomy raka, takie jak kaszel, ból w klatce piersiowej i krwioplucie, zwyczajnie zbagatelizować. Do specjalisty trafia zwykle, gdy na operację jest za późno, a chemioczy radioterapia również nie u każdego mogą być stosowane, m.in. z powodu toksyczności. Pozostaje zatem jedynie leczenie paliatywne – mówi prof. Grodzki.

Dodaje, że wiele istnień uratowałby rządowy program wczesnego wykrywania raka płuca. Wie, że to możliwe, bo ponad 10 lat temu zainicjował taki w rodzinnym Szczecinie. U 100 spośród 15 tys. szczecinian przebadanych w latach 2008-2011 wykryto wczesnego raka i zoperowano z dobrymi wynikami. Badania powtórzono w Warszawie, Gdańsku i Poznaniu. Teraz resort zdrowia tworzy kolejny program, ale 20 mln zł, które na to przeznacza, wystarczy na przebadanie 60 tys. osób, podczas gdy w grupie podwyższonego ryzyka (palaczy w wieku 55-75 lat) jest ich 1,5 mln.

Mniej papierosów, więcej smogu

Ktoś powie, że statystyki będą lepsze, choćby dlatego że coraz mniej Polaków pali – od lat 80. liczba palaczy spadła o połowę – z ponad 60 do ponad 30 proc. społeczeństwa. Tyle że dziś rak płuca jest nowotworowym zabójcą numer jeden nie tylko mężczyzn, ale również kobiet – dwa lata temu zdeklasował raka piersi. A produkty tytoniozastępcze i podgrzewacze tytoniu, choć stanowią zdrowszą alternatywę dla niemogących rzucić nałogu, kuszą młodzież. – Ale niebezpieczny dla płuc jest też benzo(a) piren – aktualny lider, jeśli chodzi o zanieczyszczenie powietrza.

To węglowodór aromatyczny, produkt spalania np. drewna iglastego, złej jakości węgla i kiepskich paliw. W Polsce jest go pełno – wszędzie normy przekroczone są od jednego do szesnastu razy – mówi dr Piotr Dąbrowiecki. Kolejnym winowajcą jest PM, czyli pył zawieszony. Jesteśmy pierwsi w Europie, jeśli chodzi o PM2,5 i PM10 (liczba oznacza wielkość drobinki pyłu – np. 1/30 średnicy ludzkiego włosa). – Oddychanie tymi zanieczyszczeniami wpływa na rozwój stanu zapalnego błony śluzowej układu oddechowego. Skutek? POChP i alergie. Dziś alergię ma 40 proc. społeczeństwa. Narażeni są też najmłodsi, jeszcze w łonie matek oddychających takim powietrzem. Rodzą się dzieci o niższej masie urodzeniowej, z predyspozycją do częstych infekcji, alergii i astmy oskrzelowej – wylicza dr Piotr Dąbrowiecki. Jak temu zapobiegać? Recepta jest prosta, choć miejscami kontrowersyjna.

Przede wszystkim – nie palić, nawet produktów tytoniozastępczych. Doktor Dąbrowiecki radzi, aby wcześnie diagnozować i leczyć alergię, sprawdzać stan powietrza i jeśli norma jest istotnie przekroczona, wychodzić z domu w masce z filtrem HEPA i węglowym. Kupić do domu oczyszczacz powietrza, bo kiedy na zewnątrz norma przekroczona jest o 100 proc., w mieszkaniu poziom zanieczyszczeń wynosi 70 proc. Dom warto ogrzewać ekologicznie i zainwestować w dobry piec. Najlepiej jednak byłoby przenieść się na północny wschód Polski lub na Wybrzeże, gdzie jest duży przewiew i toksyny długo nie wiszą w powietrzu. Południe Polski najmocniej odczuwa to, że w Polsce możemy palić byle czym, w byle jakich piecach. Bo przemysł generuje tylko 15 proc. zanieczyszczenia powietrza, reszta to niska emisja, a w miastach dodatkowo zanieczyszczenia komunikacyjne. Niestety sami niewiele możemy zrobić w tej sprawie. Na jakość powietrza wpłynęłyby programy rządowe i samorządowe – dotacje do dobrego pieca czy paliwa, programy termomodernizacji – to już się dzieje, ale nadal za wolno – podsumowuje dr Dąbrowiecki.

Małgorzata Kwiatkowska
Artykuł został opublikowany w 9/2019 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 9/2019 (1875)

  • My, obywatele24 lut 2019, 20:00Podobno po rozstaniu każdy rok związku odchorowuje się przez miesiąc, zanim dojdzie się do siebie. Z czasem spędzonym w socjalizmie jest gorzej. Bo jeśli rozmawiamy w 2019 r., to albo mówimy o dzieciństwie, zatem trauma, albo o młodości, często...3
  • Niedyskrecje parlamentarne24 lut 2019, 20:00BRAK DEMENTI ZE STRONY DONALDA TUSKA w sprawie inicjatywy 4 czerwca mocno zdenerwował Grzegorza Schetynę. Zresztą nie ma co się dziwić szefowi Platformy Obywatelskiej, bo na spotkaniu w Kijowie szef Rady Europejskiej miał obiecać politykowi, że...6
  • Obraz tygodnia24 lut 2019, 20:00500 tys. zł to podobno najniższa stawka, za jaką Cezary Żak gotów jest wystąpić w nowym sezonie serialu „Ranczo” Przegrany Kazimierz Marcinkiewicz – jeśli były premier w ciągu 30 dni nie spłaci zaległych alimentów (wg byłej żony to 114 tys. zł),...10
  • Info radar24 lut 2019, 20:00Kwieciński wiceprezesem EBI? Minister inwestycji i rozwoju może za kilka miesięcy zostać wiceprezesem Europejskiego Banku Inwestycyjnego – dowiedział się „Wprost”. Jerzy Kwieciński może być kolejnym ministrem, który po eurowyborach odejdzie z...12
  • Randka w ciemno na deskach teatru24 lut 2019, 20:00Rozmowa z Antonim Pawlickim, aktorem14
  • Mój przyjaciel geniusz24 lut 2019, 20:00Rozmowa z Joanną Przetakiewicz, projektantką mody, przyjaciółką zmarłego Karla Lagerfelda15
  • Niech stoi24 lut 2019, 20:00Lewo PERFEKCYJNA ROBOTA! TRZECH MĘŻCZYZN SPRAWNIE, BEZ SZKÓD, A DO TEGO Z PEŁNĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ ZA SKUTKI, troskliwie położyło na ziemię pomnik ks. Jankowskiego. Cel był społeczny, motywacje moralne. Żadnego chuligaństwa, żadnej osobistej...16
  • Pokochałam niewłaściwego faceta24 lut 2019, 20:00Film Patryka Vegi godzi w moje dobre imię i jest zagrożeniem dla mojego bezpieczeństwa finansowego – mówi Monika Banasiak, była żona „Słowika”, autorka książek o kobietach mafii.19
  • Imperium Zbigniewa Ziobry24 lut 2019, 20:00Ma swoich sędziów, prokuratorów, radnych, ludzi w spółkach Skarbu Państwa. Minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro, lider Solidarnej Polski, przez trzy lata rządów Zjednoczonej Prawicy zbudował polityczne imperium.24
  • Wojna europejska24 lut 2019, 20:00PiS jako pierwszy pokazał swoje lokomotywy do Brukseli. Znane nazwiska, z Beatą Szydło i Joachimem Brudzińskim na czele, mają zmobilizować elektorat i nie dopuścić do zwycięstwa kandydatów Koalicji Europejskiej.28
  • Czy aktorom wolno rządzić?24 lut 2019, 20:00Na pięć tygodni przed wyborami prezydenckimi na Ukrainie, w tych względnie wiarygodnych sondażach prowadzi Włodzimierz Żeleński (czy raczej Wołodymyr Zełenski). Nieznacznie wyprzedził on ostatnio dwójkę dobrze znanych protagonistów ukraińskiej...31
  • Ruch wokół Tuska to za mało24 lut 2019, 20:00Potrzebna jest odnowa wartości prodemokratycznych w naszym kraju. Będę kibicował każdej tego typu inicjatywie – zapowiada Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia.32
  • Starość24 lut 2019, 20:00Za chwilę obudzimy się z ręką w nocniku. Nie ma w Polsce żadnej polityki państwa wobec starych ludzi, nie ma systemu wsparcia rodzin opiekujących się staruszkami, nie ma oddziałów geriatrycznych, nie ma asystentów rodzinnych, nie ma domów...35
  • Szkoła na polu minowym24 lut 2019, 20:00Gdy edukacja wkracza w sprawy światopoglądowe, zaczynają się protesty rodziców. A uczyć trzeba.37
  • Wakacje z campami24 lut 2019, 20:00Małżeństwo z Piaseczna stworzyło ogólnopolską sieć campów – ośrodków wypoczynkowych dla dzieci i młodzieży. Mają swoją receptę na biznes.40
  • Hossa Bessa24 lut 2019, 20:00Przekop niezgody 10 tys. drzew wyciętych w pięć dni. W zeszłym tygodniu ruszył przekop Mierzei Wiślanej i już wywołał skrajne emocje u lokalnych władz. Cieszy się Robert Zieliński, wójt gminy Sztutowo, który już zamierza postawić na działkach...44
  • Przeciąć pętlę zadłużenia24 lut 2019, 20:00Minister Ziobro przyszykował bat na lichwiarzy. Może zaboleć.45
  • Piekło po izraelsku24 lut 2019, 20:00Izraelska polityka jest podobna do polskiej, z tą różnicą, że tam jest wszystko bardziej. W toczącej się właśnie kampanii wyborczej wymachiwanie cepem polskiego antysemityzmu każdemu się tam przydaje.47
  • Narody wybrane24 lut 2019, 20:00KS. MICHAŁ ZALEWSKI SJ Na co się jeszcze obrażać w ojczyźnie przeobrażonych i poobrażanych?” – śpiewał kiedyś Jacek Kaczmarski. Problem to nie byle jaki, bo choć lista wzajemnych krzywd i uraz w narodzie długa, to jednak skończona. Czasem...51
  • Wartości, które są jak powietrze24 lut 2019, 20:00Wielu z was może się zastanawiać, co tutaj robię, ale wydaje mi się, że najlepsze odpowiedzi są proste. Tygodnik „Wprost” jest miejscem, w którym od zawsze powinienem być i tutaj pisać.52
  • Liczy się nie tylko zysk24 lut 2019, 20:00Duże polskie przedsiębiorstwa już zrozumiały, że społeczna odpowiedzialność biznesu to nie wizerunkowa fanaberia, ale biznesowa konieczność. Teraz dołączają do nich mniejsze firmy.54
  • Tylko najlepsi są wystarczająco dobrzy24 lut 2019, 20:00Kąpiel w płatkach róży, postacie z kreskówek namawiające do zdrowej diety, klocki z trzciny cukrowej. To przykłady praktyk społecznej odpowiedzialności biznesu firm, które są w tym najlepsze.58
  • PKP Intercity inwestuje w ekologię24 lut 2019, 20:00Pociągi stanowią jeden z najbardziej ekologicznych środków komunikacji, dlatego są transportem przyszłości. PKP Intercity deklaruje kolejne inwestycje w proekologiczne rozwiązania.63
  • Prospołeczna Enea24 lut 2019, 20:00Stypendia dla młodzieży, zajęcia sportowe, nauka udzielania pierwszej pomocy – to tylko mała część działań Grupy Enea w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu.64
  • Energetyczny gigant bliżej lokalnych społeczności24 lut 2019, 20:00Tysiąc młodych piłkarzy rywalizujących o energetyczny puchar, energetycy czytający bajki chorym dzieciom, pracownicy malujący dziecięce sale w szpitalach – to tylko wybrane inicjatywy TAURONU w ostatnich miesiącach.66
  • Kiedy brakuje tchu24 lut 2019, 20:00Sześć milionów Polaków cierpi na przewlekłe choroby płuc, a 23 tys. umiera rocznie z powodu raka tego narządu. Sytuację pogarszają palenie i najgorszy w Europie smog.68
  • Płuca jak plastry miodu24 lut 2019, 20:00Przy tej chorobie płuca przypominają plastry miodu. Tylko szybka diagnoza i podjęcie leczenia mogą sprawić, że proces włóknienia zostanie spowolniony, a chory będzie żył dłużej.70
  • Zniweluj stres24 lut 2019, 20:00Żyjemy w permanentnym stresie, który negatywnie wpływa na nasze zdrowie. Podpowiadamy, jak sobie z nim radzić.72
  • Białko do zadań specjalnych24 lut 2019, 20:00W ciele każdego z nas znajduje się kolagen. Problem w tym, że z wiekiem jest go coraz mniej. Efekt? Zmarszczki, bóle stawów, osłabienie kości. A można temu zapobiec.74
  • Od akcji do źrebięcia, czyli alfabet jeździecki24 lut 2019, 20:00Jak odróżnić konie kare, gniade, kasztanowate od srokatych? Aby spotkać źrebaka, należy pojechać do stadniny czy stada? Żeby nie zginąć w gąszczu jeździeckiej nomenklatury, najlepiej rozpocząć od małego słowniczka pojęć hippicznych.76
  • Oscary na miarę nowej generacji24 lut 2019, 20:00W nocy z niedzieli na poniedziałek po raz 91. rozdano Oscary. Niegdyś były one barometrem panujących w Ameryce nastrojów i wskazywały kinu kierunek. Dzisiaj próbują nadążyć za zmieniającym się światem.79
  • Miłość i udręczenie24 lut 2019, 20:00Lena Frankiewicz, reżyserka nowej adaptacji „Jak być kochaną”, odnalazła w prozie Kazimierza Brandysa współczesne dylematy.84
  • Dekoratorzy PRL24 lut 2019, 20:00Wybitne, abstrakcyjne mozaiki Hanny i Gabriela „Gabra” Rechowiczów, socmodernistyczny budynek Cepelii albo warszawski Dworzec Centralny. Wolne od bagażu minionej epoki młode pokolenie odkrywa na nowo zapomniane dzieła polskiej nowoczesności.86
  • Kulturalna trzynastka24 lut 2019, 20:00Agnieszka Grochowska AKTORKA TEATRALNA I FILMOWA. W KWIETNIU NA DUŻYM EKRANIE ZOBACZYMY JĄ W FILMIE „TEEN SPIRIT” 1. Kulturalnie potrafię... Tańczyć, śpiewać. Niekulturalnie też. 2. Którym bohaterem z literatury chciałabyś być i dlaczego?...89
  • Wydarzenie24 lut 2019, 20:00Wiwisekcja wygodnego życia Sztuka współczesna lubuje się w trudnych tematach. Artyści – koniecznie z określeniem „zaangażowani” – często opowiadają o przemocy, wojnach, głodzie, cierpieniu. A przecież to nie są ich problemy. Obywatel pierwszego...90
  • Film24 lut 2019, 20:00Pod przykrywką To fenomenalny dokument. Talal Derki, autor mocnego „Powrotu do Homs”, przez dwa lata obserwował codzienność syryjskich dżihadystów. Wiedząc, że demaskacja grozi mu śmiercią, udawał sympatyka bojowników. Stworzył wstrząsający...91
  • Muzyka24 lut 2019, 20:00Skuteczny trening Patent wydaje się prosty – wyraźnie zaznaczony riff okraszony powtarzalnymi refrenami. Ale wszystko inne już takie oczywiste nie jest: zabawy harmoniami w dwugłosach, instrumentarium kojarzone z folkiem. I niebanalne teksty....92
  • Książka24 lut 2019, 20:00Nie ma się z czego cieszyć José Saramago, „Rozterki śmierci”, Dom Wydawniczy Rebis W „ Rozterkach śmierci”, powieści zmarłego w 2010 r. portugalskiego noblisty José Saramago, w pewnym państwie – nazywając to najkrócej – rozzłoszczona narzekaniami...93
  • Kalejdoskop24 lut 2019, 20:00Czarny humor Jessica Williams i Phoebe Robinson za oceanem zyskały popularność jako autorki kontrowersyjnego podcastu „2 Dope Queens”. Na sukces zapracowały opowieściami o ym, dlaczego czarne nastolatki nie mogą znaleźć stanika w sklepie dla...94
  • Jak chomik został modelem24 lut 2019, 20:00To, że Kim Dzong Un jest uważany w Korei Północnej za bożyszcze, uważam za największe osiągnięcie propagandy tego kraju Kim Dzong Il w swoich najgorszych ujęciach przypominał starą Édith Piaf po wyjściu od fryzjera, gdzie zafundowała sobie...95
  • Na obcasach z ananasa24 lut 2019, 20:00Noszenie wegańskich ubrań ma być czymś więcej niż ukłonem w stronę zwierząt. Staje się manifestem ludzi, którym zależy na ekologii, etycznym przemyśle odzieżowym i przyszłości naszej planety.98
  • Co mnie inspiruje mówi Marta Manowska24 lut 2019, 20:00Grzegorz Miecugow pięknie prowadził rozmowy, chciałabym się zbliżyć do jego mistrzostwa102
  • Polska na talerzu24 lut 2019, 20:00Proziaki i moskole, przewodnik dla cepra. Tymi plackami zajadają się górale.104
  • Jak mówić, by nas słuchano24 lut 2019, 20:00RADZI Sławomir Matczak, trener wystąpień publicznych105
  • Zrób sobie… Kosiniaka-Kamysza24 lut 2019, 20:00Ten prezes PSL to ani krowy nie wydoi, ani gumiaków nie wzuje. I jak tu z Pana zrobić polewkę, Panie Ładny?106