Łupież pstry – przyczyny i objawy. Czy jest zaraźliwy i jak przebiega jego leczenie?

Łupież pstry (pityriasis versicolor) to dermatoza, która rozwija się latami, przez co jest uciążliwa dla chorych. Została potwierdzona osobnicza podatność na zakażenie drobnoustrojami grzybiczymi, które wywołują łupież pstry. Do czynników ryzyka zalicza się m.in. osłabienie odporności – łupież pstry często rozwija się u biorców przeszczepów i osób zakażonych wirusem HIV, jednak nie zawsze ma związek z zaburzeniami odporności.

W przebiegu łupieżu pstrego brak jest objawów podmiotowych. Pojawienie się na skórze zmian charakterystycznych dla łupieżu pstrego jest wskazaniem do wizyty u lekarza. Im szybciej zostanie rozpoczęte leczenie, tym większe są szanse, że uda się w krótkim czasie powstrzymać rozwój choroby.

Czym jest łupież pstry?

Łupież pstry to jedna z wielu dermatoz o podłożu grzybiczym. Chorobę tę wywołują grzyby drożdżopodobne z gatunku Malassezia. Najczęściej powierzchowne zakażenie naskórka wywołują drobnoustroje grzybicze Malassezia furfur (Pityrosporum ovale i Pityrosporum orbiculare).

Czy łupież pstry jest zaraźliwy?

Łupież pstry i inne grzybice skóry należą do grupy chorób zakaźnych. Co ważne – ryzyko rozwoju choroby zwiększa osobnicza podatność na zakażenie skóry, które wywołują grzyby drożdżopodobne z gatunku Malassezia. Grzyby te naturalnie bytują na skórze, jednak tylko u niektórych osób wywołują zakażenie skóry, dlatego łupież pstry jest znacznie mniej zaraźliwy niż np. grzybica stóp.

Łupieżem pstrym mogą zarazić się przede wszystkim osoby, na których skórze nie występują grzyby drożdżopodobne z gatunku Malassezia.

Dlaczego pojawia się łupież pstry? Przyczyny schorzenia

Nie jest znana przyczyna rozwoju łupieżu pstrego. Wiadomo, że wywołujące go grzyby często bytują na zdrowej skórze, ale nie zawsze zaczynają nadmiernie się namnażać, powodując powstawanie łupieżu pstrego.

Wyodrębniono kilka czynników ryzyka rozwoju łupieżu pstrego. To m.in.:

• wrodzone i nabyte niedobory odporności,
• stosowanie leków immunosupresyjnych,
• długotrwała antybiotykoterapia,
• nadmierna potliwość,
• nadmierna aktywność gruczołów łojowych,
• nieprzestrzeganie zasad higieny,
• otyłość.

Ryzyko rozwoju choroby zwiększają także noszenie odzieży ze sztucznych włókien oraz warunki klimatyczne – na rozwój łupieżu pstrego bardziej narażone są osoby zamieszkujące wilgotne, ciepłe strefy klimatyczne i osoby pracujące w warunkach podwyższonej wilgotności i podwyższonej temperatury.

Łupież pstry – objawy, czyli jakie symptomy powinny zaniepokoić chorego?

Objawy łupieżu pstrego to:

• różowe, żółte i brunatne wyraźnie odgraniczone plamy pojawiające się m.in. na klatce piersiowej, plecach, karku oraz w obrębie owłosionej skóry głowy,
• złuszczanie łuskowate,
• jednoczesne występowanie przebarwień i odbarwień skóry.

Zmiany skórne w łupieżu pstrym mają nieregularny kształt. Charakterystycznym objawem łupieżu pstrego jest powstawanie odbarwień skóry – zmienione chorobowo miejsca stają się jaśniejsze na skutek kontaktu z promieniowaniem słonecznym. Te efekt działania wywołujących łupież pstry grzybów, które produkują kwas azelainowy – hamujący syntezę melaniny.

Jak zdiagnozować łupież pstry?

Rozpoznanie łupieżu pstrego wymaga różnicowania z innymi chorobami o podobnym obrazie klinicznym m.in. bielactwem nabytym, bielactwem kiłowym i wypryskiem łojotokowym. Na etapie diagnostyki łupieżu pstrego wykonywane są badania mikrobiologiczne i pobiera się próbkę skóry do badania histopatologicznego.

Jak wygląda leczenie łupieżu pstrego?

Leczeniem łupieżu pstrego zajmuje się lekarz dermatolog. W leczeniu łupieżu pstrego stosowane są przede wszystkim środki o miejscowym działaniu przeciwgrzybiczym. Pacjenci powinni systematycznie stosować szampony przeciwgrzybicze do skóry głowy oraz środki myjące do ciała, które zawierają substancje hamujące rozwój grzybów i niszczące chorobotwórcze drobnoustroje np. siarczek selenu i zapobiegający nawrotom łupieżu pstrego pirokton olaminy. Leczenie ogólnoustrojowe rozpoczynane jest, gdy leczenie miejscowe okaże się nieskuteczne. Wspomagająco u pacjentów, u których zdiagnozowano łupież pstry stosowana jest dieta uboga w węglowodany proste.

Domowe sposoby leczenia łupieżu pstrego uwzględniają stosowanie ziół o właściwościach przeciwgrzybiczych. Wspomagająco można stosować na skórę ocet jabłkowy.

Jak zapobiegać nawrotom łupieżu pstrego?

Warto wiedzieć, że łupież pstry może nawracać. Aby zapobiegać nawrotom choroby, konieczne jest przestrzeganie zasad higieny skóry oraz ograniczenie nadmiernej potliwości. Chorzy muszą szczególnie dbać o utrzymywanie skóry ciała i głowy w odpowiedniej czystości oraz unikać przebywania w wilgotnym i ciepłym środowisku. Niewskazane jest noszenie ubrań wykonanych ze sztucznych włókien, które nie przepuszczają powietrza. Zastosowanie powyższych wskazówek zmniejsza ryzyko, że łupież pstry powróci.

Źródła:

• „Dermatologia Braun-Falco”. Tom I, str. 215-216
• S. Jabłońska, T. Chorzelski: „Choroby skóry. Dla studentów medycyny i lekarzy”. Wydanie V zmienione i uaktualnione; Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2002
• S. Jabłońska, S. Majewski: „Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową”. Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2005
• J. Narbutt: „Zakażenia grzybicze w praktyce lekarza rodzinnego”. Edra Urban & Partner, Wrocław 2021