Hospicjum domowe – co je różni od hospicjum w szpitalu, warunki i jak uzyskać skierowanie

Hospicjum lub oddział medycyny paliatywnej w szpitalu to miejsca, w których przebywają osoby nieuleczalnie chore m.in. pacjenci onkologiczni. Opieką hospicyjną i opieką paliatywną mogą zostać również objęci pacjenci z innymi schorzeniami np. układu nerwowego i układu oddechowego, a także osoby z wrodzonymi wadami rozwojowymi. W Polsce zakres opieki hospicyjnej i opieki paliatywnej na oddziale szpitalnym reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej (Dz.U. 2013 poz. 1347 z późn. zm.).

Opieka hospicyjna i paliatywna – co trzeba wiedzieć?

Opieka hospicyjna i opieka paliatywna uwzględniają nie tylko potrzeby chorych, ale także ich bliskich, którzy również potrzebują wsparcia. Uwzględnia ono opiekę psychologiczną, a także możliwość skorzystania z opieki wyręczającej, która znacząco ułatwia normalne funkcjonowanie rodziny na co dzień troszczącej się o osobę ciężko chorą.

Pacjenci nieuleczalnie chorzy mogą w ramach świadczeń gwarantowanych, które zapewnia Narodowy Fundusz Zdrowia, korzystać z różnych form opieki hospicyjnej i opieki paliatywnej na oddziale medycyny paliatywnej w szpitalu. Dzięki temu możliwe jest dopasowanie formy opieki nad chorym do zmieniającego się stanu jego zdrowia.

Na czym polega opieka hospicyjna i opieka paliatywna?

Opieka hospicyjna i opieka paliatywna mają na celu farmakologiczne leczenie bólu zgodnie z wytycznymi WHO, a także leczenie innych objawów somatycznych oraz zapewnienie pacjentowi godnych warunków w ostatnich miesiącach lub tygodniach życia.

Trzeba pamiętać, że podstawą opieki paliatywnej i hospicyjnej są działania ukierunkowane na redukcję odczuwanych przez chorych dolegliwości. Nie zawsze możliwe jest np. całkowite uśmierzenie bólu, czego rodzina chorego powinna być świadoma. Lekarz hospicjum określa potrzeby chorego w zakresie opieki paliatywnej i hospicyjnej, a pacjent lub jego prawny opiekun (w przypadku osób niezdolnych do samodzielnego decydowania) wyraża zgodę na objęcie opieką na piśmie.

Zespół hospicyjny

Opiekę nad nieuleczalnie chorym pacjentem w hospicjum domowym sprawuje zespół hospicyjny składający się z lekarza hospicjum domowego, pielęgniarki, fizjoterapeuty i psychologa. Opiekę nad pacjentem hospicjum domowego sprawuje również lekarz rodzinny, z którym w stałym kontakcie jest zespół hospicyjny. W niektórych przypadkach w opiekę nad pacjentem hospicjum domowego angażowani są również konsultanci zewnętrzni.

Skierowanie do hospicjum domowego

Objęcie opieką hospicyjną w ramach hospicjum domowego i innych form opieki paliatywnej i hospicyjnej możliwe jest po otrzymaniu skierowania. Skierowanie wystawiane jest przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Skierowanie może wystawić zarówno lekarz rodzinny, jak i np. lekarz specjalista oraz lekarz wypisujący pacjenta z oddziału szpitalnego po zakończeniu leczenia przyczynowego. W zależności od potrzeb pacjenta lekarz ubezpieczenia zdrowotnego może również wystawić skierowanie do hospicjum stacjonarnego.

Oprócz skierowania niezbędne jest również przedstawienie dokumentacji medycznej i innych dokumentów do wglądu. Wizyty personelu hospicjum domowego u pacjenta odbywają się po uzgodnieniu terminu z rodziną i osobą chorą.

Dla kogo hospicjum domowe?

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej z hospicjum domowego oraz innych form opieki hospicyjnej i opieki paliatywnej mogą korzystać osoby dorosłe, a także dzieci do ukończenia 18. roku życia.

Hospicjum domowe to jedna z kilku form opieki hospicyjnej i opieki paliatywnej, dzięki której nieuleczalnie chora osoba może przebywać w gronie rodziny. Co ważne – hospicjum domowe to nie tylko opieka i wsparcie zespołu hospicyjnego, które są udzielane choremu, ale także opieka członków rodziny nad osobą chorą. Aby pacjent mógł przebywać w godnych warunkach, często niezbędne jest dostosowanie domu lub mieszkania do jego indywidualnych potrzeb oraz ograniczeń. Ułatwieniem dla rodzin osób objętych opieką w hospicjum domowym jest np. możliwość wypożyczenia specjalistycznego sprzętu medycznego i aparatury służącej w celu wspomagania funkcjonowania chorego w terminalnej fazie choroby. Do takiego sprzętu zalicza się m.in. koncentratory tlenu, respiratory, pompy infuzyjne do dozowania leków i sprzęt stosowany podczas żywienia pozajelitowego. Członkowie rodziny sprawujący opiekę nad chorym w domu zostają przeszkoleni przez zespół hospicyjny w zakresie korzystania z aparatury medycznej.

Choć wiele osób chce zapewnić swoim bliskim opiekę w hospicjum domowym, to nie zawsze jest to możliwe. Trzeba pamiętać, że stan zdrowia osoby chorej, warunki mieszkaniowe, a także możliwości domowników powinny pozwalać na opiekę hospicyjną w warunkach domowych. Jeżeli brak jest możliwości sprawowania opieki nad bliską osobą w warunkach domowych, to można skorzystać z innych form opieki hospicyjnej i opieki paliatywnej w szpitalu.

W kryzysowych sytuacjach np. wyczerpania psychicznego i wyczerpania fizycznego, a także w przypadku nagłych zdarzeń losowych i innych sytuacji, które uniemożliwiają sprawowanie opieki nad osobą chorą, możliwe jest skorzystanie z tzw. opieki wyręczającej, która umożliwia umieszczenie chorego na maksimum 10 dni w hospicjum stacjonarnym. Jest to ogromne ułatwienie dla bliskich pacjenta, którzy potrzebują odpoczynku oraz muszą mierzyć się także z różnymi problemami życia codziennego.

Jaka opieka jest zapewniana choremu w ramach hospicjum domowego?

Opieka hospicjum domowego uwzględnia:

• pomoc lekarza oraz innych członków zespołu hospicyjnego,
• niezbędne leczenie farmakologiczne m.in. leczenie bólu i innych objawów somatycznych,
• łagodzenie cierpień psychicznych,
• zapobieganie powikłaniom związanym z procesem chorobowym,
• nieodpłatne wypożyczenie sprzętu medycznego i rehabilitacyjnego,
• badania zlecone przez lekarza zatrudnionego w hospicjum domowym.

Wizyty pielęgniarskie odbywają się co najmniej 2 razy w tygodniu, a wizyty lekarskie co najmniej 2 razy w miesiącu. W zależności od potrzeb wizyty pielęgniarskie i wizyty lekarskie mogą odbywać się częściej. Co więcej, pacjent ma zapewniony dostęp do pomocy lekarza i pielęgniarki całodobowo, 7 dni w tygodniu – w nagłych sytuacjach można również kontaktować się z poradnią, której numer otrzymuje rodzina chorego.
Terminy wizyt fizjoterapeuty i psychologa ustala indywidualnie lekarz hospicjum domowego w porozumieniu z chorym i jego opiekunami.

Źródła:

• pacjent.gov.pl
• pacjent.gov.pl
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej (Dz.U. 2013 poz. 1347 z późn. zm.)