Jakie choroby pomaga wykryć regularne samobadanie?

Samobadanie piersi – jak wykonać i co powinno zaniepokoić?

Pierwszym, podstawowym krokiem w profilaktyce raka piersi jest regularne samobadanie. Jeśli jest wykonywane raz w miesiącu, istnieje duża szansa, że ewentualne zmiany zostaną wykryte na wczesnym etapie rozwoju choroby i tym samym dadzą dużą szansę na całkowite wyleczenie. Dlatego też warto wykonać samobadanie piersi – najlepiej tydzień po miesiączce, między 6. a 9. dniem cyklu miesiączkowego. Najpierw zaleca się obejrzeć piersi i sprawdzić czy ich kształt, kolor, wielkość, symetria i położenie nie są zmienione. Warto robić to zarówno przy opuszczonych rękach, jak i wyciągniętych do góry. Następnie należy sprawdzić je poprzez dotyk – trzeba zaobserwować, czy po ściśnięciu brodawki nic z niej nie wycieka, a także ruchami okrężnymi uciskać kolejno cały obszar piersi aż po pachy (trzeba zrobić to zarówno z opuszczoną ręką, jak i uniesioną i trzymaną do góry, zgiętą w łokciu). Wykonując samobadanie piersi co miesiąc, kobieta poznaje swoje ciało i dzięki temu jest w stanie wykryć nawet niewielkie zmiany. Jeśli w piersi zostaną one wykryte, zawsze należy skonsultować je z lekarzem, przy czym warto pamiętać, że według statystyk aż 75 proc. z nich to zmiany łagodne.

WAŻNE! Nowotwór piersi jest najczęściej występującym nowotworem wśród kobiet. Według Krajowego Rejestru Nowotworów w 2017 roku zachorowało na niego 18529 kobiet (najwięcej w wieku 55-69 lat), a zmarło aż 6670 kobiet.

Samobadanie jąder – dlaczego jest ważne i jak je wykonać?

Z kolei mężczyźni powinni regularnie wykonywać samobadanie jąder. Jest to ważne, bo chociaż nowotwory złośliwe jądra stanowią tylko blisko 2 proc. zachorowań na nowotwory złośliwe wśród mężczyzn, to już u mężczyzn między 22 a 44 rokiem życia są najczęściej występującym nowotworem. Aby zminimalizować ryzyko choroby, warto badać jądra np. podczas kąpieli, zwykle raz w miesiącu. I tak na początku należy objąć jądra i zapamiętać ich masę, co będzie istotne przy kolejnych badaniach i pozwoli ocenić, czy się zwiększyła (np. przez obecność guzka). Podczas samobadania trzeba pamiętać, że u zdrowego mężczyzny jedno jądro jest zawsze większe od drugiego, a także jedno zwisa niżej. Następnie sprawdza się każde z jąder, próbując obracać je w palcach i w trakcie tej czynności szukać ewentualnych zgrubień i guzków.

Kiedy warto wykonać samobadanie skóry?

Kolejnym badaniem, które warto wykonywać w domu, jest samobadanie skóry. Przede wszystkim warto skupić się na znamionach, a także indywidualnych zmianach skórnych, które obserwowane raz w miesiącu, umożliwią szybsze zauważenie różnic i dzięki temu zminimalizują ryzyko zachorowania np. na czerniaka, czyli nowotwór skóry. Warto wiedzieć, że na rozwój tej choroby narażone są szczególnie osoby o jasnej karnacji, włosach i oczach, z piegami/znamionami i które łatwo ulegają poparzeniom słonecznym. I tak podczas samobadania skóry należy zwrócić uwagę na to, czy zmiana jest asymetryczna, ma nieregularne, poszarpane brzegi, ma zmieniony kolor oraz średnicę powyżej 5 mm. Jeśli tak, koniecznie należy skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

Co jeszcze można badać samodzielnie, aby uniknąć choroby?

Samobadanie własnego ciała jest istotne nie tylko w profilaktyce chorób nowotworowych. Sygnały wysyłane z ciała są istotne także w wielu innych chorobach. I tak np. jeśli u kobiet występuje bujne owłosienie nie tylko w okolicy bikini, ale także na rękach, nogach, plecach i klatce piersiowej, może to wskazywać np. na PCOS, czyli zespół policystycznych jajników, insulinooporność lub zespół Cushinga. Kolejnym niepokojącym objawem, który można zauważyć poprzez samoobserwację, jest wypadanie włosów wywołane np. chorobami tarczycy lub grzybicą skóry. Z kolei, jeśli skóra jest zażółcona i towarzyszy jej świąd, może być to związane ze schorzeniami wątroby np. marskością wątroby. Natomiast jeśli skóra jest zasiniona, może to świadczyć o chorobach układu krążenia, a jeśli jest blada, zimna i doszło do przyrostu masy ciała, możliwy jest niedobór hormonów tarczycy skutkujący jej niedoczynnością. Kolejną chorobą, która objawia się zmianami skórnymi takimi jak nadmierne rogowacenie skóry na dłoniach i stopach, jest choroba Hashimoto. Ponadto oprócz stanu skóry i masy ciała, podczas samodzielnej kontroli warto ocenić tętno, stan jamy ustnej oraz oddech. Jeśli zostaną zauważone jakieś niepokojące zmiany, warto skonsultować je ze specjalistą.