Uzależnienie ciężko rozpoznać nawet u bliskiej osoby. Podpowiadamy, jak to zrobić

American Society of Addiction Medicine (ASAM) definiuje uzależnienie jako chorobę przewlekłą, która wpływa na ośrodki nagrody i motywacji w mózgu, a także pamięć. Osoba uzależniona permanentnie pragnie jakiejś substancji lub realizowania innych nawyków behawioralnych. Często ignoruje inne dziedziny życia, aby spełnić swoje pragnienia.

Objawy uzależnienia

Ogólne oznaki uzależnienia to:

• brak kontroli lub niezdolność do powstrzymania się od jakiejś substancji lub zachowania
• problemy socjalizacyjne, tj. porzucanie zobowiązań lub ignorowanie związków
• ignorowanie czynników ryzyka, takich jak używanie wspólnych igieł pomimo potencjalnych konsekwencji
• skutki fizyczne, takie jak objawy odstawienia lub konieczność zastosowania większej dawki w celu uzyskania efektu.

Te znaki są zwykle połączone. Stopień nasilenia każdego znaku może zależeć od tego, jak długo trwa uzależnienie.

Zdrowa osoba zazwyczaj potrafi zidentyfikować negatywne zachowanie i się go pozbyć. Nie dotyczy to osoby z uzależnieniem. Zamiast przyznać, że problem istnieje, znajduje sposoby na usprawiedliwienie i kontynuowanie takiego zachowania.

Rodzaje uzależnień

Uzależnienie jest powszechnie kojarzone z nadużywaniem substancji, ale uzależnienia behawioralne, takie jak hazard, są równie poważne. Według ASAM uzależnienie występuje wtedy, gdy dana osoba nie jest w stanie konsekwentnie powstrzymać się od zachowania lub zażywania jakiejś substancji. Zwykle odbywa się to kosztem jej zdrowia psychicznego i fizycznego.

Badania sugerują, że uzależnienia behawioralne są tak samo poważne jak uzależnienia od substancji, w tym alkoholu, narkotyków i leków. Oba typy powodują uzależnienie i dają takie same lub podobne negatywne konsekwencje. Uzależnienie behawioralne może obejmować hazard, pracę, seks, zakupy, gry wideo, korzystanie z internetu lub mediów.

Bez względu na rodzaj uzależnienia ważne jest, aby rozpoznawać znaki ostrzegawcze i szukać pomocy w razie potrzeby.

Identyfikacja początkowych znaków

Na wczesnych etapach dana osoba może nie wykazywać charakterystycznych oznak pełnego uzależnienia. Niektóre wskazówki na wczesnym etapie to:

• eksperymentowanie
• rodzinna historia uzależnienia
• szczególny pociąg do jakiejś czynności lub substancji
• szukanie sytuacji, w których występuje substancja lub czynność
• epizody utraty kontroli z niewielkim lub zerowym poczuciem wyrzutów sumienia.

Jeśli chodzi o typowe zachowania społeczne, takie jak picie lub palenie, ustalenie, czy istnieje problem z uzależnieniem, może być trudne. To, co wygląda na uzależnienie, może być fazą eksperymentalną lub formą radzenia sobie ze stresem. Ale prawdziwe uzależnienie, jeśli nie jest leczone, może przekształcić się w wyniszczający nawyk lub skutkować zwiększonym ryzykiem choroby.

Wskazówka: szukaj zmian w osobowości

Gdy dana osoba przejdzie przez fazę eksperymentowania lub wczesną fazę uzależnienia, prawdopodobnie wykaże poważne zmiany osobowości lub zachowania. Na początku zmiany te mogą pojawiać się nieczęsto. Znaki ostrzegawcze obejmują:

• brak zainteresowania hobby lub czynnościami, które kiedyś były ważne
• zaniedbanie relacji lub negatywne reagowanie na najbliższych
• brak wypełniania ważnych obowiązków, takich jak praca
• skłonności do podejmowania ryzyka, zwłaszcza do przyjmowania narkotyków lub kontynuowania pewnych zachowań
• ignorowanie negatywnych konsekwencji swoich działań
• wyraźna zmiana wzorców snu, która prowadzi do chronicznego zmęczenia
• kłamstwa na temat ilości używanej substancji lub spędzonego czasu na danej czynności.

Z czasem możesz zauważyć większe wyobcowanie. Osoby uzależnione zwykle otaczają się innymi, którzy zachęcają je do kontynuowania złych nawyków. W obliczu konfrontacji mogą szukać wymówek i próbować usprawiedliwić zachowanie.

Zmiany na poziomie zdrowotnym

Innym sposobem rozpoznania uzależnienia jest zwrócenie uwagi na zdrowie psychiczne i fizyczne przyjaciela lub członka rodziny. Niezależnie od tego, czy uzależnienie dotyczy narkotyku, czy zachowania, zdrowie prawie zawsze się pogarsza.

Oznaki wskazujące na zmiany w zdrowiu to m.in.:

• przekrwione lub szkliste oczy
• ciągłe chorowanie
• niewyjaśnione obrażenia
• nagła zmiana wagi
• pogorszona kondycja skóry, włosów, zębów i paznokci
• zwiększona tolerancja na leki
• fizyczne objawy odstawienia, takie jak pocenie się, drżenie lub wymioty
• utrata pamięci lub problemy z przypominaniem
• zmiana mowy, np. niewyraźne słowa.

Następujące zmiany psychiczne i emocjonalne mogą również wskazywać na problem z uzależnieniem:

• nagłe zmiany nastroju
• agresywne zachowanie
• drażliwość
• depresja
• apatia
• myśli samobójcze.

Ważne jest, aby wyeliminować wszelkie potencjalne medyczne przyczyny pogorszenia się stanu zdrowia. Pamiętaj, że ktoś z uzależnieniem prawie zawsze zaniża powagę swojego stanu. Jeśli nie ma innego wyjaśnienia, istnieje zwiększone ryzyko problemu z uzależnieniem.

Długoterminowe konsekwencje życiowe

W środkowej lub późniejszej fazie uzależnienia negatywne skutki będą trwalsze lub będą miały długofalowe konsekwencje. Ktoś z poważnym problemem uzależnienia może ignorować lub trywializować te skutki na rzecz kontynuowania swoich nawyków.

Potencjalne długoterminowe konsekwencje to:

• choroby zakaźne, zwłaszcza przez używanie wspólnych igieł
• porzucanie szkoły lub uzyskiwanie słabych ocen
• zniszczone relacje z przyjaciółmi i rodziną
• utrata dobrej reputacji lub nadszarpnięta reputacja
• problemy z prawem
• eksmisja z domu lub nieudane spłaty kredytu hipotecznego
• utrata pracy
• utrata praw rodzicielskich.

Podobne zdarzenia mogą mieć miejsce w życiu osób bez problemu z nałogiem. Ale mogą stać się bardziej powszechne, gdy występuje uzależnienie.

Kolejne kroki w kierunku wyzdrowienia

Ważne jest, aby mieć szybki dostęp do leczenia. Jeśli ty lub ktoś, kogo znasz, jest uzależniony, warto zwrócić się o pomoc do swojego lekarza, lokalnego ośrodka leczenia lub grupy wsparcia. Lekarz rodzinny może wystawić skierowanie do psychologa. Jeśli chcesz spróbować skorzystać z pomocy psychiatry, nie potrzebujesz skierowania.

Uzależnienia często wpływają na wiele dziedzin życia człowieka. Najskuteczniejsze zabiegi są kompleksowe. Często mają kilka kroków, które różnią się w zależności od osoby. Kroki te mogą obejmować detoksykację, poradnictwo behawioralne i długoterminową obserwację.

Oto kilka sposobów, w jakie możesz wesprzeć proces zdrowienia przyjaciela lub członka rodziny:

• Dowiedz się więcej o uzależnieniu od substancji lub zachowania oraz o leczeniu.
• Pozostań zaangażowany, na przykład oferując chodzenie na spotkania z bliskim.
• Mów o swoich obawach i wyrażaj zaniepokojenie w przypadku nawrotu choroby.

Chociaż możliwe jest leczenie uzależnienia, w większości przypadków to osoba z uzależnieniem musi chcieć się zmienić, aby powrót do zdrowia był skuteczny.