Potworniak – zagadkowy nowotwór, który w pełni zasłużył na swoją nazwę. Jakie daje objawy?

Guzy nowotworowe budzą lęk, jednak jeden z nich jest szczególny pod względem swojego wyglądu. Potworniaki to guzy o wielu postaciach, w których obrębie mogą znajdować się np. twory kostne, włosy i tkanka chrzęstna. Guzy te najczęściej zlokalizowane są w jajnikach oraz w jądrach, jednak mogą powstawać także w narządach oraz jamach ciała.

Co to jest potworniak?

Nazwa tego nowotworu jest związana z wyglądem guzów, które wywodzą się z komórek germinalnych. To z nich na etapie embriogenezy powstaje zarodek, a następnie rozwija się płód. Błędy na etapie podziałów komórkowych prowadzą zarówno do rozwoju wad wrodzonych, jak i potworniaków. Guzy te przez długi czas mogą rozwijać się w ukryciu, nie powodując żadnych objawów. Często diagnozowane są np. z powodu nagłego wzrostu obwodu brzucha lub dolegliwości związanych z układem rozrodczym. Powstają z „zabłąkanych” komórek oraz są efektem mutacji w obrębie listków zarodkowych.

Potworniaki mogą przybierać różną postać. Czasami to jedynie torbiele lub guzy lite z dość nietypową zawartością tkanki kostnej, chrzęstnej i włosami, jednak w niektórych przypadkach mogą one przeobrazić się w guzy nowotworowe, które wytwarzają hormony, zaburzając przebieg podstawowych procesów biologicznych.

Skąd biorą się potworniaki?

Prowadzone badania nie pozwoliły określić dokładnej przyczyny rozwoju potworniaków. Zgodnie z przyjętą hipotezą, guzy te są spowodowane błędami na etapie pierwszego lub drugiego podziału mejotycznego. Uważa się także, że potworniaki mogą być spowodowane duplikacją dojrzałej komórki jajowej – w mniej niż 10% przypadków obserwuje się rozwój zarodka w ciele poczętego dziecka. Następuje on do pewnego momentu.

Rodzaje potworniaków

Wyróżniamy dwa rodzaje potworniaków, które różnią się m.in. szybkością wzrostu, rozpoznaniem i rokowaniami.

Potworniak dojrzały

Potworniak dojrzały to najczęściej guz o budowie litej lub torbielowatej, który rozwija się w jajniku bądź jądrach. Cechuje się on wolnym tempem wzrostu i jest najczęściej diagnozowany u noworodków, jednak występuje także u osób dorosłych. Zdiagnozowanie potworniaka u osób dorosłych nie należy do rzadkości, co ma związek z jego powolnym wzrostem. Guz ten może rozwijać się przez wiele lat, nie powodując objawów chorobowych. Powstaje on z trzech listków zarodkowych i jest guzem łagodnym. W przypadku potworniaków dojrzałych rokowania są bardzo pomyślne – w niemal 100% zdiagnozowanych przypadków mamy do czynienia z powrotem do pełni zdrowia i normalnego funkcjonowania.

Potworniak niedojrzały

Potworniak niedojrzały także jest guzem litym lub torbielowatym. I w tym przypadku najczęściej zmiany powstają w jądrach lub w jajnikach. Od potworniaka dojrzałego różni go jednak szybkie tempo wzrostu oraz występowanie przede wszystkim u osób młodych – nowotwór ten najczęściej diagnozowany jest u młodzieży i młodych dorosłych. Potworniak niedojrzały rozwija się z trzech listków zarodkowych oraz trofoblastu. W tym przypadku mamy do czynienia z guzem złośliwym, który cechują niezbyt dobre rokowania. W przypadku 50% zdiagnozowanych pacjentów dochodzi do zgonu w ciągu 5 lat od wykrycia choroby. Potworniak niedojrzały stanowi 1% wszystkich potworniaków. Guz ten zwiększa ryzyko występowania przerzutów oraz bardzo szybko powoduje objawy chorobowe, które mogą pojawić się już po kilku tygodniach od jego rozwoju.

Potworniaki to nadal zagadkowe guzy, które wymagają wykonania zabiegu chirurgicznego oraz przejścia kuracji antynowotworowej. Podczas leczenia stosowane są radioterapia i chemioterapia.

Potworniak – objawy

Objawy potworniaka bywają niespecyficzne. Wiele zależy od jego lokalizacji oraz rodzaju komórek, z których powstał. Najczęściej o potworniaku świadczą:

• powiększenie jądra,
• powiększenie jajnika,
• ból w okolicy podbrzusza.

U kobiet potworniak często powoduje zaburzenia miesiączkowania, uczucie rozpierania w okolicy brzucha, a także wpływa na zwiększenie się obwodu brzucha. Zdarza się, że potworniak jest doskonale widoczny i łatwy do wykrycia np. tuż po porodzie, jednak nie brakuje także dość nietypowych przypadków, które związane są z tym guzem. Jednym z nich jest historia pacjenta, u którego guz zlokalizowany był w płucach, co powodowało m.in. odkrztuszanie włosów.

Jak wygląda potworniak?

Potworniak może mieć różny wygląd oraz osiąga odmienne rozmiary. W przypadku guzów zlokalizowanych w jajnikach jest to często torbiel wypełniona łojem, jednak zdarza się też, że w obrębie guza znajdują się w pełni wykształcone zęby, chrząstki i fragmenty kości. Z jamy brzusznej pacjentów niejednokrotnie usuwano potworniaki, których wygląd przypominał małe płody lub ludzkie głowy z włosami i zębami. To, w jaki sposób ukształtuje się potworniak, jest zależne od jego rodzaju oraz tkanki, z której powstaje.