Jakie choroby wywołują pneumokoki? Objawy zakażenia i leczenie
Pneumokoki (dwoinka zapalenia płuc) to bakterie z grupy gram-dodatnich paciorkowców. Nazwa „dwoinka zapalenia płuc” wzięła się od charakterystycznego układu tych bakterii, jaki można zaobserwować pod mikroskopem – pneumokoki łączą się w pary. Bakterie te są niebezpieczne w szczególności dla niemowląt i małych dzieci, seniorów, a także osób z obniżoną odpornością organizmu.
Pneumokoki – co to jest?
Pneumokoki to jedne z wielu chorobotwórczych bakterii. Choć mogą one naturalnie występować w jamie nosowo-gardłowej każdego z nas, tworząc indywidualną florę bakteryjną, to czasami prowadzą do poważnych zakażeń. Nosiciel pneumokoków sam nie musi chorować, jednak może zakażać inne osoby. Źródłem zakażenia są także osoby, u których bakterie te spowodowały infekcję. Pneumokoki wywołują choroby zakaźne i przenoszą się drogą kropelkową, czyli wraz z naszymi wydzielinami z ust oraz nosa np. podczas kichania i kaszlu. Najczęściej zakażenia pneumokokami dotyczą niemowląt i małych dzieci – w tej grupie najczęściej także obserwowane są powikłania po zakażeniu.
Wyróżniamy aż 90 typów pneumokoków, a niektóre z nich zaliczane są już do grupy bakterii opornych na działanie antybiotyków. Budowa dwoinki zapalenia płuc uwzględnia polisacharydową otoczkę, która w pewnym stopniu chroni pneumokoki przed zwalczaniem przez ludzki układ immunologiczny. To sprzyja szybkiemu postępowi choroby oraz stwarza poważne zagrożenie nie tylko w przypadku osób z obniżoną odpornością, ale także osób w pełni zdrowych, u których zakażenie także może przybierać ostrą postać.
Czym skutkuje zakażenie pneumokokami?
Zakażenie pneumokokami jest jedną z przyczyn zapalenia płuc. Bakterie te wywołują także inne schorzenia m.in.:
- zapalenie ucha środkowego,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- zapalenie spojówek,
- zapalenie zatok.
Zakażenie pneumokokami może przebiegać w różny sposób, przybierając postać łagodną, umiarkowaną lub piorunującą. Przykładem ciężkiego zakażenia pneumokokami jest pojawiająca się na krótko po zakażeniu posocznica (sepsa pneumokokowa). Równie niebezpieczne jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz pneumokokowe zapalenie płuc. Trudności diagnostyczne podczas rozpoznawania zakażenia pneumokokami sprawia brak rutynowych badań, które mają na celu określenie rodzaju patogenu, jaki zaatakował organizm. Z tego względu wdrożone leczenie objawowe często okazuje się nieskuteczne, co prowadzi do powikłań.
Zakażeniu pneumokokami sprzyja przebywanie w dużych skupiskach dzieci (najczęściej chorują dzieci uczęszczające do żłobków i przedszkoli), częste stosowanie antybiotyków, a także podatność na infekcje układu oddechowego. Do grupy szczególnie narażonej na zakażenia zalicza się dzieci w wieku od 2 miesięcy do 4 lat, a także osoby starsze i przewlekle chore.
Objawy zakażenia pneumokokami
Pierwsze objawy zakażenia pneumokokami przypominają objawy grypy i przeziębienia. Mogą pojawić się m.in. wysoka lub umiarkowana gorączka, stan podgorączkowy, osłabienie, ból mięśni i stawów, ból głowy, ropny katar, ból gardła, kaszel. Do wyjątkowo niepokojących objawów, które mogą wskazywać na zajęcie przez bakterie opon mózgowo-rdzeniowych zaliczamy silny ból głowy, zawroty głowy, sztywność karku, wysoką gorączkę. Na pneumokokowe zapalenie płuc mogą wskazywać m.in. wysoka gorączka, mokry kaszel, ból w klatce piersiowej, duszności, a także apatia i brak apetytu.
Sepsa to stan zagrożenia zdrowia i życia, który ma związek z uogólnioną infekcją bakteryjną oraz cechuje się nagłym i piorunującym przebiegiem. Objawy sepsy to m.in. wysoka gorączka, dreszcze, drgawki, zaburzenia świadomości, wymioty, biegunka, a także wysypka krwotoczna.
Dla kogo szczepienia przeciw pneumokokom?
Od dłuższego czasu dostępne są skuteczne szczepionki przeciw pneumokokom. Jeszcze nie tak dawno temu nie były one refundowane, jednak obecnie dostępne są za darmo dla m.in. dzieci chorujących na niektóre choroby przewlekłe. W niektórych województwach z darmowych szczepień przeciwko pneumokokom mogą także skorzystać seniorzy.