Błona śluzowa – bariera ochronna w organizmie. Przed czym chroni?

Błona śluzowa występuje m.in. w układzie oddechowym czy pokarmowym. Odgrywa ważną rolę, chroniąc organizm przed nadmiernym namnażaniem się patogennych bakterii i drobnoustrojów. Co warto o niej wiedzieć?

Czym jest błona śluzowa?

Błona śluzowa to inaczej śluzówka. Jest to wyściółka, która występuje w narządach układu pokarmowego, układu rozrodczego, oddechowego czy moczowego. W zależności od narządu, w jakim jest zlokalizowana, może pełnić inne dodatkowe funkcje. W każdym jednak układzie w śluzówce znajdują się naczynia krwionośne, mięśnie gładkie, gruczoły i nerwy.

Budowa

Błona śluzowa zbudowana jest z dwóch warstw: nabłonka, tworzącego warstwę zewnętrzną oraz blaszki właściwej błony śluzowej, tworzącą warstwę wewnętrzną.

Blaszka właściwa łączy błonę śluzową z podłożem, stabilizując ją. To w niej znajdują się naczynia krwionośne i limfatyczne, mięśnie gładkie, gruczoły i nerwy. Nabłonek z kolei pełni funkcje ochronne, ale też bierze udział w procesach zachodzących w poszczególnych układach np. we wchłanianiu witamin.

Błona śluzowa w górnych drogach oddechowych

Błona śluzowa znajdująca się w gardle pełni też role smakowe oraz czuciowe – znajdują się w niej kubki smakowe i receptory, dzięki którym czujemy ciepło czy zimno. W krtani z kolei bierze udział w szeregu procesów, pod wpływem których dochodzi do powstawania mowy.

Śluzówka w układzie oddechowym

Błona śluzowa w układzie oddechowym odgrywa głównie rolę w ochronie dróg oddechowych przed wchłanianiem szkodliwych substancji z powietrza. Produkuje też śluz, który wyłapuje różne szkodliwe związki i substancje i wypycha je do gardła, by pozbyć się ich z organizmu.

Błona śluzowa w układzie pokarmowym

Śluzówka znajdująca się w układzie pokarmowym pełni funkcje ochronne, zapobiegając przedostawaniu się patogennych bakterii w głąb organizmu.

Błona śluzowa zlokalizowana w żołądku pozwala z kolei rozdrobnić pokarm i umożliwić wchłonięcie z niego witamin i składników odżywczych. Błona śluzowa w jelitach z kolei odpowiada za stymulowanie układu immunologicznego oraz wchłanianie składników odżywczych z pożywienia.

Śluzówka w układzie rozrodczym

U kobiet błona śluzowa występuje przede wszystkim w jajowodach i w macicy. Śluzówka w układzie rozrodczym pomaga w zapłodnieniu, przesuwając komórkę jajową czy plemniki oraz odpowiadając za ich żywotność.

Szyjka macicy

Śluzówka występuje w szyjce macicy, wpływając na produkcję śluzu, który odgrywa istotną rolę w cyklu miesiączkowym. Od gęstości i jakości śluzu szyjkowego zależy zapłodnienie – to on ułatwia przemieszczanie się plemników w pochwie. Dodatkowo śluz chroni narządy rodne przed infekcjami.

Endometrium

W macicy buduje endometrium, wyściółkę, której grubość jest istotna dla prawidłowego zagnieżdżenia zarodka w czasie zapłodnienia. Składa się ono z dwóch warstw: podstawowej i czynnościowej, zmieniając swoją grubość w czasie naturalnego cyklu miesiączkowego kobiety.

W pierwszej fazie cyklu endometrium staje się rozpulchnione, przygotowując się w ten sposób na ewentualne przyjęcie komórki jajowej. Jeśli w cyklu menstruacyjnym nie dojdzie do zapłodnienia, endometrium zaczyna się złuszczać, by ostatecznie wywołać krwawienie miesiączkowe.

Śluzówka w układzie moczowym

Błona śluzowa w układzie moczowym pełni funkcje zamykające porównywane do zastawek. Jeśli pęcherz jest wypełniony moczem, fałdy błony śluzowej zamykają ujścia moczowodów, dzięki czemu mocz nie może cofnąć się do moczowodów. Warto podkreślić, że infekcje pęcherza i dróg moczowych osłabiają śluzówkę.