Jakie bajki czytać dzieciom? Relaksacyjne, psychoedukacyjne, psychoterapeutyczne

O tym, że czytanie dzieciom przynosi wiele korzyści, nie trzeba dziś już chyba nikogo przekonywać. Kiedy dziecko słucha czytania na głos, uczy się rozumienia tekstu i skupiania uwagi – to trudna i ważna umiejętność, szczególnie w dzisiejszych czasach, gdzie niemal każde dziecko jest przestymulowane.

Bajki terapeutyczne dla dzieci

Na rynku dostępna jest oferta bajek terapeutycznych, które skonstruowane są w taki sposób, by dziecku pomóc w rozwiązaniu jego problemów. Wyróżniamy trzy ich typy: relaksacyjne, psychoedukacyjne i psychoterapeutyczne. Agnieszka Jaszczyk i Beata Kochaniak, autorki "Czarodziejskiego pyłku, czyli metafory i bajki we wspomaganiu rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym" napisały: “konstrukcja bajki powinna zawierać elementy, które pozwolą dzieciom utożsamiać się z bohaterem opowiadania, a na zakończenie rozładować wszelkie powstałe napięcia, tak żeby się poczuł spokojne i bezpieczne”.

Bajki terapeutyczne przede wszystkim oddziałują na wyobraźnię dziecka. Ich rolą jest eliminowanie lub zmniejszanie lęków dziecka – czytamy mu po to, aby pozbyło się tych lęków. Dzięki takim opowiadaniom dzieci dowiadują się, że mogą kontrolować swoje zachowania i modyfikować te nieadekwatne. Zwiększają przy tym świadomość istnienia i rozumienia różnych uczuć i emocji.

- Przy pomocy opowiadanych historii pokazujemy dziecku pożądane zachowanie bohatera w trudnej sytuacji – historia opowiedziana jest w taki sposób, aby dziecko mogło go naśladować, mogło się z nim utożsamiać i wpływać na zmianę zachowań za pomocą wzmocnień pozytywnych i negatywnych – wyjaśnia Katarzyna Piekarczyk z organizacji Famiga.

Bajki terapeutyczne adresowane są do dzieci w wieku od 4 do 9 lat. Często świat jest w nich pokazany z perspektywy dziecka, czasami występują z nich czarodziejskie postaci, ale ostatecznie to nie one i nie magia pozwalają rozwiązać trudne sytuacje, lecz bohaterowie, czyli dzieci lub zwierzęta, które wcielają się w różne role. Te wymyślone, ale oparte o realne historie opowieści pomagają dzieciom asymilować lek, smutek, zazdrość czy strach i sprawić, aby te uczucia stały się dla dziecka zrozumiałe.

Co czytać dzieciom? Bajki psychoedukacyjne

Celem bajki psychoedukacyjnej jest wprowadzenie zmian w zachowaniu dziecka, rozszerzenie możliwego repertuaru zachowań. Jest w nich mowa o emocjach w taki sposób, aby rozwijały świadomość emocjonalną, uczyły rozpoznawać i nazywać emocje, tak by można sobie było w łagodny i naturalny sposób poradzić. Bohater bajki ma podobne problemy do tych, które przeżywa dziecko: nie chce mu się wstawać do szkoły, nie chce mu się chodzić do szkoły, boi się iść do dentysty, przeżywa rozstanie rodziców. Dziecko zdobywa więc doświadczenie i rozszerza swoją świadomość poprzez świat bajkowy, uczą go one zachowań w trudnej sytuacji.

– W realnym życiu zbyt wiele się dzieje, relacje z innymi są niejasne, mają zbyt wiele uwarunkowań, implikacji, często też towarzyszą im emocje. Inaczej niż w świecie książki, bo tam łatwiej zrozumieć innych, a także odnaleźć siebie, czyli odkryć, zinterpretować i konstruować. Tam bez pośpiechu można znaleźć to, czego od wieków poszukują ludzie, czyli sensu wydarzeń, życia, także – może przede wszystkim – własnego. Inaczej ujmując, postaci świata książkowego pomagają odpowiedzieć na pytania, kim chcę być, dokąd zmierzam, jakim chcę być człowiekiem – wyjaśnia Maria Molicka w książce „Biblioterapia i bajkoterapia”

Książki zawierające techniki relaksacyjne i uważności:

• “ Jesteś kimś wyjątkowym. Relaksacje dla dzieci” M. Broda wyd. Mamania;
• “Jesteś kimś wyjątkowym. Relaksacje dla (nieco) starszych dzieci” M. Broda, wyd. Mamania;
• “Wyobrażanki. Ćwiczenia relaksacyjne dla dzieci” A. Olejnik wyd. Zielona Sowa;
• “Moja supermoc” E.Snel, wyd. CoJaNaTo?;
• „Uważność i spokój żabki” E. Snel, wyd. CoJaNaTo?.

Książki i bajki o emocjach:

• “12 ważnych w emocji. polscy autorzy o tym co czujemy”, praca zbiorowa, wyd. Centrum Edukacji Dziecięcej;
• “ Bajkoterapia czyli bajki-pomagajki dla małych i dużych”, praca zbiorowa, wyd. Nasza księgarnia;
• „Ciekawy świat emocji. Zadania z naklejkami”, wyd. Zielona Sowa;
• “Bajka jak lekarstwo” A. Chamera-Nowak, K. Ippoldt, wyd. SBP
• “ Kolorowy potwór” A. Lleans, wyd. Mamania
• “ Co robią uczucia” T. Oziewicz, A. Zając, wyd. Dwie Siostry
• “Grzeczna” G. Dahle, S. Nyhus, wyd. Ene Due Rabe
• “Uczucia Alicji” E.Woydyłło, M.Mazurek, M. Wierzchowski, wyd. Mando
• “Self-regulation. Szkolne wyzwania” A.Stążka-Gawrysiak Wyd. Znak
• „Kiedy nadchodzi smutek” E. Eland, wyd. Mamania
• “Szym Pansik ma zły humor” S. Lang, wyd. Papilon
• “ Włosy mamy” G. Dahle, S. Nyhus, wyd. EneDueRabe
• “Po co się złościć” E. Zubrzycka, wyd. GWP Elżbieta Zubrzycka

Bajki wzmacniające akceptację siebie:

• “ Jesteś ważny, Pinku”, U. Młodnicka, A. Waligóra, wyd. Sensus;
• “Wielka księga super mocy” S. Isern, R. Bonilla, wyd. Mamania;
• “Mysz, która chciała być lwem” R.Bright, J.Field, Wyd. Zielona Sowa;
• “12 ważnych opowieści. Polscy autorzy o wartościach” oprac. Zbiorowe, wyd. Papilon;
• “Jesteś kimś wyjątkowym” M. Broda wyd. Mamania;
• “Tuli- pucho- kłaczek” B. Alemagna, wyd. Wytwórnia;
• “Opowieści dla dzieci, które chcą uwierzyć w siebie” A. Rovira, F.Miralles, wyd. Czarna Owca;
• “Może” K. Yamada, wyd. Levyz.