Bluszczyk kurdybanek – skład, wygląd, zastosowanie i przeciwwskazania. Na co pomaga to cenne zioło?

Bluszczyk kurdybanek, nazywany zwyczajowo bluszczykiem ziemnym kurdybankiem, jest powszechnie występującą rośliną, którą wiele osób stara się wyplenić m.in. z przydomowych ogrodów. Stosowany od wielu wieków w ziołolecznictwie, stanowi cenne źródło różnych substancji o prozdrowotnym działaniu.

Bluszczyk kurdybanek to roślina wieloletnia, która pochodzi z rodziny jasnotowatych. Do tej samej rodziny należą popularne zioła – majeranek, tymianek oraz macierzanka. Bluszczyk kurdybanek porasta tereny ruderalne, łąki, przydrożne rowy oraz często pojawia się w ogrodach. Występuje powszechnie na terenie niemal całej Europy.

Bluszczyk kurdybanek to wyjątkowe zioło, którego właściwości pozwalają wspomagać leczenie powszechnie występujących dolegliwości. Co ciekawe, bluszczyk kurdybanek, choć ma gorzkawy smak, to jego bardzo bogaty, przyjemny aromat świetnie komponuje się z wieloma potrawami. Może być stosowany np. jako dodatek do twarogu, past kanapkowych, jajecznicy, zup, masła ziołowego oraz sałatek.

Jak wygląda bluszczyk kurdybanek?

Bluszczyk kurdybanek to roślina lecznicza i pospolity chwast o niepozornym wyglądzie. Uwagę przykuwają niebieskofioletowe kwiaty, które rozwijają się w kątach liści. Bluszczyk kurdybanek kwitnie od kwietnia lub maja do końca lata. Jego łodygi rozgałęziając się, pełzają po ziemi, porastając m.in. łąki i tereny przydrożne. Liście bluszczyku kurdybanku mają sercowaty, okrągły lub nerkowaty kształt oraz karbowany brzeg. Dolna strona liści może mieć kolor fioletowoczerwony.

Surowiec zielarski, w postaci nadziemnych części rośliny, zbierany jest na przełomie kwietnia i maja – najbardziej wartościowe są młode rośliny. Można samodzielnie pozyskać surowiec leczniczy w postaci ziela bluszczyku kurdybanku. Zebrane rośliny suszy się w suchych i zacienionych miejscach. Temperatura suszenia nie powinna przekraczać 35°C. Po wysuszeniu należy przechowywać bluszczyk kurdybanek w zamkniętych słoikach.
Warto zwrócić uwagę, gdzie zbieramy zioło. Nie należy pozyskiwać roślin z terenów zanieczyszczonych m.in. spalinami. Bluszczyk kurdybanek powszechnie występuje na łąkach i pastwiskach, w okolicy lasów oraz przy polnych drogach, w gęstych zaroślach i na terenach ruderalnych. Bluszczyk można rozmnożyć z sadzonek pędowych.

Ciekawostka: Niegdyś bluszczyk kurdybanek cieszył się popularnością nie tylko ze względu na prozdrowotne właściwości. Słynął także z magicznych mocy, które zapewniały ochronę przed duchami i siłami zła. Co więcej – już w czasach starożytnych bluszczyk kurdybanek był często stosowaną przyprawą – jego właściwości sprawiają, że doskonale sprawdza się jako dodatek do ciężkostrawnych mięs i innych potraw, które mogą powodować dolegliwości trawienne.

Jaki smak i skład ma bluszczyk kurdybanek?

Bluszczyk kurdybanek słynie z wielowymiarowego smaku, który przypomina smak selera, natkę pietruszki i inne zioła. Niektórym ziele może wydać się gorzkawe. Jednak suszony kurdybanek ma łagodniejszy smak, który trochę przypomina lubczyk.
Sława kurdybanku w dużej mierze wynika z jego wyjątkowego składu chemicznego. Roślina ta jest skarbnicą prozdrowotnie działających związków. W jej składzie znajdują się m.in. saponiny, garbniki, goryczki, witamina C, sole mineralne, olejki eteryczne, żywice i triterpeny.

Bluszczyk kurdybanek i jego lecznicze zastosowanie

Bluszczyk kurdybanek pozytywnie wpływa m.in. na:

• drogi oddechowe – wykazuje działanie wykrztuśne i przeciwzapalne, dlatego znajduje zastosowanie w leczeniu m.in. zapalenia oskrzeli;
• skórę i błony śluzowe – może być stosowany do płukania gardła, przy zapaleniu dziąseł oraz na trudno gojące się rany;
• na schorzenia i dolegliwości układu pokarmowego – zwiększa wydzielanie soków żołądkowych oraz poprawia trawienie.

Bluszczyk kurdybanek wykazuje również działanie antybakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe, skutecznie wzmacnia odporność organizmu, pomaga zadbać o serce i układ krążenia, uspokaja oraz wspomaga leczenie chorób układu moczowego. Warto sięgnąć po bluszczyk kurdybanek, gdy np. dopadnie osłabienie związane z wiosennym przesileniem, odczuwamy wyczerpanie psychiczne lub chcemy zrelaksować się po ciężkim dniu. Zioło to wykazuje wyjątkowy wpływ na ludzki organizm, co warto wykorzystać, spoglądając łaskawszym okiem na wyrastający w naszym ogrodzie kurdybanek.

W jakiej formie najlepiej stosować ziele?

Bluszczyk kurdybanek można stosować w formie naparu. Wystarczy wysuszone zioło zalać wrzątkiem i odstawić na kilkanaście minut pod przykryciem, a następnie odcedzić i cieszyć się jego przyjemnym smakiem. Jeżeli nie mamy suszonego bluszczyku, to możemy wykorzystać świeże rośliny, z których wyciśniemy sok. Oczywiście, nie należy pić bluszczyku kurdybanku całymi szklankami – sok z kurdybanku stosowany jest jako dodatek np. do herbaty.

Ciekawym sposobem na zastosowanie bluszczyku kurdybanku jest pozyskanie z niego „olejku”, który można stosować na trudno gojące się rany i inne problemy skórne. Bluszczyk musimy umieścić w słoiku, a następnie mocno ubić i pozostawić w ciepłym, słonecznym miejscu na kilka dni. Gdy liście puszczą sok, to wystarczy zlać go do ciemnej buteleczki. Bluszczyk kurdybanek może być również stosowany do kąpieli.

Warto dodawać go do różnych potraw – zanim dodamy to zioło np. do sałatki, trzeba je dokładnie umyć! Bluszczyk świetnie wzbogaca smak dań mięsnych i warzywnych, może być dodawany np. do pieczeni i pasztetów, domowych wędlin, zup, dań jednogarnkowych, pieczonych warzyw, a także przekąsek.

Bluszczyk kurdybanek – przeciwwskazania

Bluszczyk kurdybanek nie powinien być stosowany przez osoby chore na epilepsję. Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania tego zioła u osób z przewlekłymi chorobami nerek – przeciwwskazaniem do stosowania bluszczyku kurdybanku jest ostra niewydolność nerek. Zioło nie powinno być stosowane przez kobiety ciężarne i karmiące piersią.

Źródła:

• D. Cholewa, Ziele, aniele! Dzikie rośliny w przepisach kulinarnych, Katowice 2020
• Ł. Łuczaj, „Zapomniane dzikie rośliny pokarmowe południa polski – czyściec błotny, paprotka zwyczajna, bluszczyk kurdybanek i ostrożeń łąkowy”, Materiały z konferencji „Dzikie rośliny jadalne – zapomniany potencjał przyrody”, Przemyśl-Bolestraszyce 13 września 2007 r.