Impotencja (zaburzenia erekcji) – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Zaburzenia erekcji to jeden z problemów, który do niedawna dotyczył przede wszystkim mężczyzn w okresie andropauzy. Obecnie coraz częściej impotencja diagnozowana jest u młodych mężczyzn. Mogą do niej doprowadzić czynniki negatywnie wpływające na ogólny stan zdrowia m.in. przewlekły stres, przemęczenie i przepracowanie. Termin impotencja jest coraz rzadziej używany przez lekarzy. W celu uniknięcia złych skojarzeń nazwa została zastąpiona terminem „zaburzenia erekcji”.

Wyróżniamy wiele przyczyn zaburzeń erekcji. Mogą mieć one podłoże pierwotne oraz wtórne. U większości pacjentów występuje wtórna impotencja. Zaburzenia erekcji to wstydliwy problem, który wpływa na męską samoocenę. Jeżeli się pojawią, niezbędne jest zasięgnięcie porady urologa, które poszuka przyczyny problemu i pomoże go rozwiązać. Nowoczesna medycyna pozwala u wielu pacjentów przywrócić prawidłowe funkcje seksualne. Na etapie diagnostyki niezbędna jest współpraca lekarzy kilku specjalizacji, między innymi urologa oraz psychologa, bo zaburzenia erekcji mają często podłoże psychologiczne i są związane m.in. z traumami.

Kiedy mamy do czynienia z impotencją?

Impotencja to rodzaj dysfunkcji seksualnej; jest to trwała niezdolność do odbycia satysfakcjonującego stosunku seksualnego, która objawia się problemami z uzyskaniem lub utrzymaniem długotrwałego wzwodu. Aby lepiej zrozumieć problem impotencji, warto przypomnieć sobie, jak dochodzi do wzwodu. Prawidłowa erekcja powoduje powiększenie się obwodu i długości członka, a także jego uniesienie i zesztywnienie, dzięki czemu możliwe jest odbycie stosunku seksualnego. Zwieńczeniem aktu seksualnego jest ejakulacja, czyli wytrysk nasienia.

U zdrowych mężczyzn, na skutek podniecenia, do ciał jamistych prącia napływa krew, powodując sztywnienie penisa. Za wywołanie erekcji odpowiedzialne są 3 układy: układ nerwowy, układ współczulny i układ hormonalny. Nieprawidłowości w obrębie tych układów powodują zaburzenia erekcji. Mogą mieć one charakter pierwotny lub wtórny. Zdarza się, że zaburzenia erekcji pojawiają się jedynie w określonych sytuacjach np. po przyjęciu substancji psychoaktywnych lub podczas kontaktu z określoną partnerką.

Z typową impotencją mamy do czynienia, gdy nie jest możliwe osiągnięcie lub utrzymanie długotrwałego wzwodu pomimo występowania podniecenia i satysfakcjonującej gry wstępnej. Aby można było mówić o impotencji, problem musi utrzymywać się około pół roku.

WAŻNE! Krótkotrwałe zaburzenia erekcji nie są podstawą do zdiagnozowania impotencji. Często zdarza się, że mężczyźni prowadzący intensywny tryb życia, mają problemy z osiągnięciem lub utrzymaniem wzwodu, ale są to przejściowe zaburzenia. Trzeba jednak pamiętać, że okazjonalne zaburzenia elekcji również wymagają konsultacji z lekarzem, bo mogą wskazywać na różne schorzenia, między innymi zaburzenia o podłożu emocjonalnym.

Impotencja nie dotyczy jedynie mężczyzn w średnim wieku

Problem z zaburzeniami erekcji może pojawić się u mężczyzn w każdym wieku. Dotyczy zarówno mężczyzn, którzy rozpoczynają aktywność seksualną, jak i mężczyzn w średnim wieku. Szacuje się, że z powodu impotencji może cierpieć nawet 21 proc. mężczyzn po 40. roku życia, a także około 2 proc. populacji młodych mężczyzn. Nie każdy mężczyzna, u którego zdiagnozowana została impotencja, nie jest w stanie osiągnąć erekcji. Jednym z pierwszych objawów impotencji jest możliwość osiągnięcia erekcji, jednak jest ona krótkotrwała lub niepełna. Jednym z wczesnych objawów zaburzeń erekcji mogą być również zaburzenia wytrysku np. przedwczesny wytrysk i brak ejakulacji.

Temat impotencji bywa uznawany za wstydliwy, co sprawia, że mężczyźni rzadko zgłaszają się do lekarza. Odkładając na później wizytę u urologa, stosując domowe metody na impotencję lub wspomagając się jedynie dostępnymi bez recepty środkami na erekcję, można sobie poważnie zaszkodzić i nasilić zaburzenia erekcji.
Bardzo często impotencja ma związek z prowadzonym trybem życia. Zdarza się też, że jest pierwszym objawem poważnych schorzeń np. zaburzeń krążenia, a także chorób gruczołu krokowego. Z tego względu nie należy bagatelizować problemu. Wcześnie rozpoczęte leczenie pozwala, w wielu przypadkach, odzyskać radość z seksu.
W Polsce impotencja może dotyczyć nawet 1,5 miliona mężczyzn, którzy ukończyli 35. rok życia. Szacuje się, że zaledwie około 15 proc. dotkniętych zaburzeniami erekcji Polaków szuka pomocy lekarskiej.

Przyczyny impotencji

Przyczyny zaburzeń erekcji dzielimy na pierwotne i wtórne. Impotencja pierwotna związana jest m.in. z chorobami prącia oraz różnymi zaburzeniami w pracy układu nerwowego i układu hormonalnego. Impotencję powoduje m.in. zwłóknienie ciał jamistych i skrzywienie prącia, które są związane z chorobą Peyroniego.

Częściej diagnozowana jest impotencja wtórna, która ma związek z kondycją psychiczną, rozwijającymi się na różnych etapach życia zaburzeniami i chorobami narządów oraz układów, a także trybem życia.

Na sprawność seksualną mężczyzny wpływają różne czynniki m.in. stosowana dieta, używki, szybkie tempo życia, przemęczenie i przepracowanie, brak snu, a także obciążenia psychiczne związane z intymnymi relacjami.

Często problemy z erekcją powodują m.in.:

• zaburzenia hormonalne,
• choroby neurologiczne,
• nadciśnienie tętnicze,
• choroby kręgosłupa,
• zaburzenia krążenia,
• miażdżyca,
• stwardnienie rozsiane (SM),
• zespół metaboliczny,
• przerost gruczołu krokowego (inaczej przerost prostaty),
• cukrzyca i neuropatia cukrzycowa.

Zaburzenia sprawności seksualnej powodują również takie czynniki jak:

• nadwaga i otyłość,
• brak aktywności fizycznej,
• zaburzenia o podłożu psychicznym np. zaburzenia lękowe i depresja (to impotencja psychogenna),
• palenie papierosów,
• nadużywanie alkoholu,
• stosowanie niektórych leków,
• przewlekły stres,
• przemęczenie i przepracowanie.

Zaburzenia seksualne mogą być także związane z traumatycznymi przeżyciami (gwałt, molestowanie), trudną relacją w związku, a także spowodowaną różnymi czynnikami utratą libido.

Diagnozowanie impotencji

Objawy impotencji powinny skłonić do wizyty u lekarza pierwszego kontaktu, który przeprowadzi wywiad oraz zleci podstawowe badania. Diagnostyka różnicowa zaburzeń erekcji jest bardzo ważna i zajmuje się nią specjalista – lekarz urolog, do którego pacjent kierowany jest przez lekarza POZ. Ponieważ impotencja jest często jednym z objawów np. zaburzeń krążenia i zaburzeń endokrynologicznych, niezbędna jest współpraca lekarzy kilku specjalizacji.

Jak wygląda leczenie impotencji?

Leczenie impotencji uwzględnia indywidualny dobór terapii, która pozwala na leczenie przyczynowe. Często stosowane metody leczenia impotencji to leczenie farmakologiczne, które ukierunkowane jest na usunięcie przyczyny problemu. W leczeniu impotencji stosowane są m.in. leki poprawiające krążenie krwi, leki hormonalne, leki metaboliczne i leki na nadciśnienie.

Jeżeli zostanie zdiagnozowana impotencja psychogenna, to wdrażane jest leczenie z zastosowaniem np. leków przeciwdepresyjnych i przeciwlękowych. W tym przypadku pacjent kierowany jest również na psychoterapię indywidualną.

Profilaktyka zaburzeń erekcji

Aby zapobiec impotencji, niezbędne jest prowadzenie zdrowego trybu życia. Istotną rolę w przypadku impotencji odgrywają zdrowa dieta, odpowiednia ilość snu, unikanie stresu, a także prowadzenie aktywnego trybu życia. Bardzo ważne jest leczenie schorzeń, które mogą prowadzić do impotencji np. otyłości oraz rezygnacja z używek.

Źródło:

• Starowicz Z. L., „Diagnostyka różnicowa zaburzeń erekcji”, Seksuologia Polska, 2005, 3, 2 s. 60-63
• Rabijewski M., „Zaburzenia erekcji – etiologia i leczenie”, Przegląd Urologiczny, 2006/4 (38)
• T. Wiatr, Czy zaburzenia erekcji pacjenta to problem lekarza rodzinnego?, Lekarz POZ 3/2021