Kołdra obciążeniowa – działanie, zalety. Co daje stosowanie kołdry sensorycznej?

Kołderka obciążeniowa zapewnia optymalny poziom obciążenia, dzięki czemu stosuje się ją w terapii osób cierpiących na problemy z zasypianiem. Kołdry takie wykorzystywane są u małych dzieci, które cierpią na zaburzenia snu, ale także i u starszych dzieci z ADHD czy autyzmem. Jak działa kołdra obciążeniowa i czy wypełnienie jej jest bezpieczne?

Co to jest kołdra obciążeniowa?

Kołdra obciążeniowa to inaczej kołdra sensoryczna lub kołdra terapeutyczna. Wpływa na układ proprioceptywny i na czucie głębokie, dlatego ułatwia zasypianie. Stosowana jest u dzieci z zespołem Aspergera, ADHD czy autyzmem, które mają problem, by wyciszyć się i zasnąć, a jeśli już usną to często się wybudzają. Kołdra sensoryczna pozwala im spać całą noc, a przy tym jest bezpieczna.

Kołdra sensoryczna wykonana jest z naturalnych materiałów, przede wszystkim bawełny. W środku kołdry sensorycznej znajdują się drobne kamyczki, granulat szklany, który zwiększa jej ciężar. Obciążenie przyczynia się do wzmożonej produkcji serotoniny, ułatwia relaks i zasypianie. Dodatkowo wzbudza poczucie bezpieczeństwa, dlatego wiele dzieci, które do tej pory wybudzały się po zaśnięciu, po zastosowaniu kołdry obciążeniowej przestaje się często budzić.

Jak działa kołdra obciążeniowa?

Kołdry obciążeniowe działają podobnie do techniki zwanej głębokim uciskiem. Ta technika polega na wywieraniu mocnego, ale jednocześnie delikatnego nacisku, równomiernie na całe ciało.

Niektórzy psychologowie sugerują, że głęboki ucisk umożliwia organizmowi przejście z wykorzystywania współczulnego układu nerwowego (SNS) na przywspółczulny układ nerwowy (PNS). SNS odpowiada za tak zwaną reakcję walki lub ucieczki, a PNS – za odpoczynek i trawienie.

Niektórzy mogą opisywać uczucie, jakie towarzyszy im przy używaniu kołdry obciążeniowej jako podobne do przytulania. Dlatego dla wielu osób korzystanie z kołdry obciążeniowej jest bardzo komfortowe. Sprawdza się szczególnie w przypadku dzieci, które chcą spać z rodzicami i które wybudzają się, gdy tylko rodzic od nich odejdzie lub przeniesie je do ich łóżeczka. Kołdra obciążeniowa wywołuje odprężenie, a przyjemny ciężar zapewnia poczucie bezpieczeństwa. Pozytywny wpływ kołderki obciążeniowej został przebadany przez naukowców i polecany jest jako sposób walki z bezsennością lub zaburzeniami snu.

Zalety kołdry obciążeniowej

Istnieje wiele niepotwierdzonych twierdzeń dotyczących korzyści płynących ze stosowania kołdry obciążeniowej. Niemniej jednak w drodze badań naukowcy sprawdzają potencjalne korzyści kołder obciążeniowych.

Niektórzy producenci twierdzą, że kołdry obciążeniowe mogą być korzystne przy określonych chorobach.

Niepokój, stany lękowe a kołdra obciążeniowa

Opublikowany w 2020 r. przegląd systematyczny ośmiu badań naukowych podaje, że kołdra obciążeniowa może być użytecznym narzędziem terapeutycznym dla złagodzenia niepokoju. Jednak autorzy przeglądu zauważają, że konieczne są dalsze badania, aby określić, jak kołdry obciążeniowe wywołują ten efekt i czy są skuteczne w praktyce klinicznej.

Wpływ kołdry obciążeniowej na depresję

Zgodnie z wnioskami z przeglądu z 2013 roku istnieje korelacja między depresją a niskim poziomem hormonu oksytocyny. Hormon ten bierze udział w dostarczaniu pozytywnych wrażeń związanych z miłością i więziami społecznymi.

W przeglądzie z 2014 roku naukowcy zauważyli, że lekki nacisk na skórę może wywołać uwolnienie oksytocyny. Dlatego możliwe jest, że stosowanie kołdry obciążeniowej może złagodzić niektóre objawy depresji. Konieczne są jednak dalsze badania, aby sprawdzić tę teorię.

Autyzm a kołdra obciążeniowa

Dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mogą doświadczać poważnych trudności ze snem.

W badaniu z 2014 roku oceniano skuteczność kołdry obciążeniowej w leczeniu problemów ze snem u dzieci z autyzmem. Każdy uczestnik używał kołdry obciążeniowej lub zwykłej przez 2 tygodnie, po czym zmienił kołdrę na kolejne 2 tygodnie.

Naukowcy doszli do wniosku, że kołdra obciążeniowa nie poprawiła znacząco wyników w zakresie czasu ani jakości snu w porównaniu z kołdrą nieobciążeniową. Jednak dzieci z autyzmem i ich rodzice woleli kołdrę obciążeniową.

Istnieje bardzo niewiele badań naukowych dotyczących wpływu kołder obciążeniowych na dzieci z autyzmem. Jednak przegląd z 2018 roku sugeruje, że kamizelki z obciążeniem, które działają w podobny sposób, mogą wpłynąć korzystnie na poziom uwagi u dzieci z autyzmem.

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) a problemy z zasypianiem

Dzieci z ADHD mogą mieć trudności z zasypianiem. Niektórzy sugerują, że kołdry obciążeniowe dostarczają tzw. informację sensoryczną, która pomaga zapewniać spokój i poprawiać jakość snu u dzieci z ADHD.

W przeglądzie z 2016 r. sprawdzono, czy stosowanie kołdry obciążeniowej może poprawić jakość snu u dzieci z ADHD. Ze względu na brak badań w tej dziedzinie, przegląd składał się z jednego badania z 2010 roku. Wyniki tego badania sugerowały, że dzieci, które korzystały z kołdry obciążeniowej, zasypiały szybciej i wykazywały 10-procentową poprawę uwagi i poziomu aktywności w szkole.

Autorzy przeglądu zauważają, że potrzebne są dalsze badania, aby sprawdzić potencjalne korzyści kołdry obciążeniowej, jakie może ona dać dzieciom z ADHD.

Bezsenność a kołdra obciążeniowa

Bezsenność w nocy zwykle powoduje senność w ciągu dnia, obniżony poziom energii i negatywne zmiany nastroju.

W badaniu z 2015 roku wykazano, że użycie kołdry obciążeniowej wydłużyło czas snu u osób z bezsennością. Uczestnicy zgłaszali również, że kołdra obciążeniowa poprawiła ich zdolność zasypiania i sprawiła, że następnego ranka czuli się bardziej wypoczęci.

Jednak przegląd systematyczny z 2020 r. sugeruje, że obecnie nie ma wystarczających dowodów, aby określić, czy kołdry obciążeniowe są przydatne dla osób z bezsennością.

Zespół niespokojnych nóg a kołdra sensoryczna

Zespół niespokojnych nóg (RLS) to stan, w którym dana osoba odczuwa przytłaczającą potrzebę poruszania nogami. Problem zwykle pogarsza się w nocy, kiedy może zakłócać sen.

Istnieją niepotwierdzone dowody na to, że kołdry obciążeniowe mogą pomóc złagodzić objawy zespołu niespokojnych nóg. Jednak obecnie nie ma dowodów naukowych na poparcie tego twierdzenia.

Jak dobrać odpowiednią kołdrę obciążeniową?

Kołdra sensoryczna powinna być dobierana indywidualnie. Istotna jest przede wszystkim masa ciała, ale też wzrost. Waga kołdry powinna stanowić około 10-15 procent masy ciała, czyli jeśli dziecko waży 15 kilogramów, kołdra powinna ważyć 1,5-2 kilograma.

Kołdrę dobiera się również do rozmiaru łóżka. Przy łóżeczku dziecięcym o rozmiarze 80x160, kołdrę obciążeniową można kupić w rozmiarach 100x140 czy 100x160.

Czy można spać całą noc pod kołdrą obciążeniową?

Kołdrę obciążeniową stosuje się na chwilę, by wyciszyć dziecko, rozbudzić produkcję melaniny i przygotować je do snu. Dziecko powinno być otulone kołderką sensoryczną przez 20-40 minut dziennie (niekoniecznie tuż przed snem), po tym czasie należy ją zdjąć. Nie wolno pod nią spać przez całą noc, ponieważ kołdra sensoryczna może być niebezpieczna dla malucha.

Czy kołdra obciążeniowa może zaszkodzić?

Kołdra sensoryczna jest bezpieczna i może być stosowana u dzieci, ale istnieje kilka zasad, których należy przestrzegać. Przede wszystkim dziecko nie powinno spać pod nią przez całą noc. Mimo że uczucie trzymania na sobie ciężkiej kołdry terapeutycznej jest przyjemne, zaleca się, by rodzice po pewnym czasie zdjęli ją z dziecka. Na początku zaleca się, by dziecko znajdowało się pod kołderką przez 20 minut. Sukcesywnie ten czas się wydłuża. Nie wolno zostawić dziecka pod kołdrą obciążeniową na noc i należy dbać o to, by nie przykryło ono sobie nią głowy.

Kołdry obciążeniowej nie należy stosować u małych dzieci poniżej 2. roku życia. Przeciwwskazaniem do stosowania kołdry sensorycznej są również osteoporoza, łamliwość kości czy klaustrofobia.

Kołdra obciążeniowa – alternatywy

Podobne działanie jak kołdra obciążeniowa wykazuje kamizelka dociążająca. Niekiedy w czasie terapii zaburzeń psychofizycznych czy w ramach integracji sensorycznej terapeuci zalecają założenie kamizelki dociążającej, by pobudzić czucie głębokie.