Morfina: działanie, właściwości, zastosowanie morfiny

Morfina to jeden z leków, które stosowane są w przypadku umiarkowanego i silnego lub przewlekłego bólu. Znajduje zastosowanie m.in. w terminalnej fazie schorzeń nowotworowych oraz w przypadku bólu o innym podłożu, który nie mija po zastosowaniu niesteroidowych leków przeciwbólowych. Morfina to silna substancja o działaniu psychoaktywnym. Zaliczana jest do grupy leków opioidowych, od których działania można szybko się uzależnić.

Co to jest morfina?

Morfina to jeden ze składników opium, czyli substancji o silnie narkotycznym działaniu. Ten organiczny związek chemiczny z grupy alkaloidów od dawna znajduje zastosowanie w medycynie, choć jego długotrwałe przyjmowanie wiąże się z ryzykiem wystąpienia wielu skutków ubocznych. Nazwa „morfina” pochodzi od imienia Morfeusza, czyli greckiego boga marzeń sennych. Substancja ta znana jest od czasów starożytnych. Opium, w którego składzie znajdziemy morfinę, pozyskiwane było z niedojrzałych makówek maku lekarskiego.

Syntetyczna morfina powstała w 1804 roku i od tej pory znajduje ona zastosowanie w celu objawowego leczenia różnych schorzeń. Lek ten pozwala znieść oporny na działanie innych farmaceutyków ból o umiarkowanym i silnym nasileniu. Morfina wykazuje silne działanie psychoaktywne, co sprawia, że bywa stosowana w celach narkotycznych.

Stosowanie morfiny powinno zostać poprzedzone wdrożeniem leczenia innymi lekami o działaniu przeciwbólowym. Ze względu na mechanizm działania morfina bywa również stosowana w celu łagodzenia napadów suchego kaszlu, biegunki oraz uspokojenia i wyciszenia.

Lek ten jest tzw. opioidem pierwszego rzutu. Morfina stosowana jest m.in. w medycynie paliatywnej. Ten narkotyczny lek przeciwbólowy znajduje również zastosowanie m.in. w leczeniu pacjentów chorych na COVID-19. Morfina hamuje kaszel i zmniejsza duszności, a także redukuje związany z chorobą stres.

Działanie morfiny

Morfina oddziałuje na kilka układów ludzkiego organizmu, łącząc się z receptorami morfinowymi. Lek ten wykazuje działanie depresyjne (otępienne) na układ nerwowy. Wpływa na funkcje czynnościowe układu pokarmowego, co pozwala zahamować biegunkę oraz opóźnić opróżnianie żołądka. Morfina wykazuje także wpływ na układ oddechowy – hamuje kaszel oraz ułatwia oddychanie w przypadku duszności. Podanie morfiny wpływa także na nastrój, pozwalając na uspokojenie emocji i „wyłączenie” negatywnych myśli. U pacjentów przyjmujących morfinę zmniejsza się poziom lęku, co pomaga m.in. w terminalnej fazie choroby.

Morfina jest lekiem o działaniu silnie odurzającym. Przez długi czas jej nadużywanie stanowiło poważny problem. Obecnie doskonale znany jest destrukcyjny wpływ bezpodstawnie stosowanej morfiny na organizm, co w pewnym stopniu zmniejszyło zainteresowanie tym lekiem jako substancją stosowaną jedynie w celach narkotycznych. Morfina prowadzi do silnego uzależnienia, które pojawia się stosunkowo szybko. Obejmuje ono zarówno psychikę, jak i nasze ciało, prowadząc do silnej chęci sięgnięcia po kolejną dawkę opiatów.

Stosowanie morfiny

Morfina stosowana jest jedynie w uzasadnionych przypadkach. Lek ten podawany jest przede wszystkim pacjentom onkologicznym, jednak znajduje również zastosowanie m.in. w okresie okołooperacyjnym, u pacjentów kardiologicznych, a także w przypadku wypadków i urazów. Stosowanie morfiny okazuje się niezbędne m.in. w przypadku rozległych poparzeń skóry.

Morfina jako lek występuje w różnej formie. Pacjentom najczęściej podawana jest morfina w tabletkach oraz morfina w zastrzykach. Istnieje jednak możliwość podawania morfiny także doodbytniczo oraz np. zewnątrzoponowo. Dawki oraz sposób podania leku uzależnione są od m.in. podłoża bólu, stopnia jego nasilenia, ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Zawsze konieczne jest indywidualne dobranie sposobu leczenia, dlatego sposób stosowania morfiny może znacząco się różnić w zależności od np. stopnia nasilenia dolegliwości.