Łopian – roślina lecznicza. Jak stosować? Właściwości i przepisy

Łopian jest powszechnie występującym chwastem, który często zwalczamy, nie wiedząc o jego pozytywnym wpływie na nasze zdrowie oraz wygląd skóry i włosów. Prozdrowotne właściwości łopianu są znane od wielu wieków – roślina ta stanowiła ważny składnik preparatów naturalnych, które stosowano m.in. w Azji, gdzie do dziś łopian traktowany jest także jako warzywo. Do Europy Zachodniej roślina ta dotarła dopiero w XIX wieku, do czego przyczynili się rosyjscy żołnierze, którzy podążali za wojskami Napoleona Bonaparte. Obecnie na terenie całej Europy łopian występuje powszechnie, będąc jednym z częściej spotykanych chwastów ruderalnych.

Właściwości lecznicze łopianu większego znane były już w czasach starożytnych, jednak największą popularnością roślina ta cieszyła się w średniowieczu – w ziołolecznictwie i w ludowej medycynie naturalnej stosowano łopian m.in. w celu leczenia schorzeń układu moczowego oraz schorzeń dermatologicznych.

Jak wygląda łopian większy?

Łopian jest rośliną z rodziny astrowatych, którą nietrudno rozpoznać np. na łące. Jego wysokość sięga nawet 2 metrów. Łopian jest rośliną dwuletnią. W pierwszym roku wytwarza on jedynie tworzące przyziemną rozetę liście. Purpurowe kwiaty łopianu pojawiają się w drugim roku wzrostu tej rośliny – są one osadzone na długiej, sztywnej łodydze, cechując się nietypową budową. Potoczne nazwy łopianu to „łopuch”, „kostropacz”, „głowacz”, „dziad”. Kwiaty łopianu każdy z nas pamięta z dzieciństwa – przyczepiają się one do włosów i ubrań, co każde dziecko wykorzystuje w kreatywnej zabawie. Haczykowate szczecinki kwiatów łopianu stały się inspiracją dla szwajcarskiego inżyniera George’a de Mestrala – w 1941 roku wynalazł on rzepy tekstylne, które obecnie są powszechnie wykorzystywane m.in. w branży obuwniczej.

Łopian właściwości zdrowotne

Właściwości zdrowotne łopianu wynikają ze składu chemicznego tej rośliny. W ziołolecznictwie i w kosmetyce wykorzystuje się przede wszystkim korzeń łopianu, jednak coraz częściej zastosowanie znajdują także liście tej rośliny.

Skład chemiczny korzenia łopianu uwzględnia:

• substancje białkowe,
• niewielkie ilości śluzów,
• związki poliacetylenowe,
• sole mineralne,
• witaminy,
• inulinę,
• olejek eteryczny,
• sytosterole,
• kwas stearynowy,
• kwas arktygenowy,
• kwas palmitynowy.

Powyższe związki sprawiają, że korzeń łopianu pomaga pozbyć się z organizmu szkodliwych substancji m.in. zbędnych produktów przemiany materii, czyszcząc krew, a także ma działanie moczopędne, napotne i regulujące procesy przemiany materii. Ze względu na skład chemiczny korzeń łopianu stosowany jest w leczeniu schorzeń układu pokarmowego, przede wszystkim żołądka – zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i enzymów trawiennych.

Już w starożytnym lecznictwie ludowym wykorzystywano łopian w niektórych zaburzeniach przemiany materii oraz słabo nasilonych schorzeniach wątroby. Co więcej, korzeń łopianu skutecznie wspomaga leczenie cukrzycy typu 2 – dzięki inulinie, stabilizuje on poziom cukru we krwi, a także usprawnia działanie trzustki. Inulina to polisacharyd, który w organizmie przekształca się w dobrze tolerowaną przez chorych na cukrzycę fruktozę. Ze względu na moczopędne, bakteriobójcze i grzybobójcze działanie korzenia łopianu, jest on od wieków stosowany w leczeniu chorób dróg moczowych.

W ziołolecznictwie łopian stosowany jest m.in. przy zapaleniu pęcherza moczowego oraz w kamicy nerkowej. Dzięki działaniu korzenia łopianu możemy także wspomóc leczenie kamicy pęcherzyka żółciowego oraz niektórych chorób skóry, jak również naturalnie łagodzić objawy podagry i schorzeń reumatycznych. Łopian skutecznie łagodzi bóle reumatyczne oraz pomaga zmniejszyć ilość kwasu moczowego w organizmie, który jest przyczyną bólu stawów związanego z podagrą.

Łopian – zastosowanie w kosmetyce i dermatologii

W kosmetyce łopian stosowany jest m.in. jako środek wzmacniający włosy oraz poprawiający zdrowie i wygląd skóry. Korzeń łopianu wzmacnia cebulki włosowe, zapobiegając nadmiernemu wypadaniu włosów oraz zwiększając ich odporność na uszkodzenia mechaniczne. Możemy stosować np. kosmetyki myjące z ekstraktem z korzenia łopianu lub wykorzystać samodzielnie przygotowany napar z korzenia łopianu do płukania włosów.

Napar z łopianu świetnie pielęgnuje także naszą skórę, zapobiegając nadmiernemu wydzielaniu sebum oraz redukując zaskórniki i inne niedoskonałości. Wspomagająco może być stosowany w celu redukowania stanów zapalnych skóry o podłożu bakteryjnym oraz grzybiczym, a także wspomagania leczenia liszaja i egzemy.

Jak stosować łopian?

Łopian możemy stosować w formie suplementów lub samodzielnie przygotowanego suszu. Korzenie łopianu zbiera się jesienią w pierwszym roku wzrostu tej rośliny lub wczesną wiosną w drugim roku, zanim łopian zakwitnie. Moment zbioru jest niezwykle ważny, bo wpływa on na zawartość prozdrowotnie działających substancji chemicznych. Po wykopaniu korzenia łopianu trzeba go umyć w zimnej wodzie, odciąć część nadziemną, a następnie obrać ze skórki. Po pokrojeniu na mniejsze kawałki suszy się korzeń łopianu w temperaturze około 50 stopni Celsjusza. Łopian można suszyć na słońcu w przewiewnym miejscu, układając go na papierze lub naturalnej tkaninie.

Wysuszony i sproszkowany korzeń łopianu możemy wykorzystać w celu przygotowania leczniczego naparu. Także świeży korzeń łopianu można stosować w celach leczniczych – picie soku ze świeżego korzenia łopianu zalecane jest w celu detoksykacji organizmu oraz redukowania przewlekłych stanów zapalnych. Ciekawostka: napar ze sproszkowanego korzenia łopianu jest zdrowym zamiennikiem czarnej kawy oraz czarnej herbaty.