Gestoza, zatrucie ciążowe – przyczyny, objawy i leczenie

W trakcie ciąży mogą wystąpić różne powikłania, które zagrażają zdrowiu i życiu ciężarnej, a także jej nienarodzonego dziecka. Choć w drugim i trzecim trymestrze ciąży znacząco zmniejsza się ryzyko poronienia, to pojawiają się inne zagrożenia, do których zaliczamy m.in. zatrucie ciążowe.

Gestoza, czyli zatrucie ciążowe

Gestoza najczęściej występuje u kobiet w pierwszej ciąży, a także kobiet w ciąży mnogiej. Ryzyko zatrucia ciążowego wzrasta w przypadku kobiet przewlekle chorych, u których rozwinęła się cukrzyca oraz występują zaburzenia w pracy wątroby lub nerek i nadciśnienie tętnicze. Gestoza może charakteryzować się różnym nasileniem objawów, jednak nawet łagodne zatrucie ciążowe, jest poważnym zagrożeniem i wymaga odpowiedniego leczenia.

Pozostawanie pod stałą kontrolą lekarza ginekologa, a także prowadzenie zdrowego trybu życia w ciąży, znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia gestozy u kobiet nieobciążonych schorzeniami przewlekłymi, a także u kobiet, u których zdiagnozowano schorzenia zaliczane do grupy czynników ryzyka. Przestrzeganie zaleceń lekarza pozwala zredukować ryzyko rozwoju zatrucia ciążowego, które może doprowadzić np. do obumarcia płodu.

Objawy, które mogą wskazywać na zatrucie ciążowe np. uogólnione obrzęki, są wskazaniem do natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Możliwe jest leczenie gestozy, jednak nie w każdym przypadku okazuje się ono skuteczne. Kluczowy dla powodzenia leczenia jest etap zaawansowania choroby. Zatrucie ciążowe przebiega w dwóch etapach. Najpierw pojawia się stan przedrzucawkowy, a następnie rzucawka ciążowa.

Gestoza: Co trzeba wiedzieć na temat zatrucia w ciąży?

Jak już zostało wspomniane, zatrucie ciążowe może doprowadzić do poważnych komplikacji, zagrażając zdrowiu i życiu ciężarnej oraz jej nienarodzonego dziecka. Zespół objawów, które pojawiają się w przebiegu zatrucia w ciąży, skutkuje m.in. zahamowaniem rozwoju płodu oraz może doprowadzić do jego zgonu. Zatrucie ciążowe jest także poważnym zagrożeniem dla ciężarnej.

Wyróżniamy dwa rodzaje gestozy. Gestoza wczesna pojawia się na początku ciąży i jest związana ze zmianą poziomu hormonu w organizmie ciężarnej. Powoduje ona typowe dla pierwszego trymestru ciąży poranne mdłości, wymioty i ogólne złe samopoczucie, jednak nie zagraża zdrowiu i życiu ciężarnej, a także jej dziecka. Późne zatrucie ciążowe pojawia się po 20. tygodniu ciąży, cechując się charakterystycznym obrazem klinicznym. Stan przedrzucawkowy i rzucawka ciążowa najczęściej dotyczą kobiet w zaawansowanej ciąży. Objawy prawidłowo leczonego zatrucia w ciąży ustępują na kilka tygodni po porodzie.

Jednym z charakterystycznych objawów zatrucia ciążowego są m.in. obrzęki ciała, które często dokuczają kobietom także w niepowikłanej ciąży. Bardzo rzadko zdarza się, że zatrucie ciążowe rozwija się po porodzie, jednak istnieje takie zagrożenie. I w tym przypadku niezbędne jest odpowiednie leczenie.

Zatrucie ciążowe – przyczyny

Nie zostały poznane przyczyny zatrucia ciążowego. Wyodrębniono jednak kilka czynników, które zwiększają ryzyko jego wystąpienia. Jednym z najważniejszych jest nadciśnienie tętnicze, które występuje przed ciążą. Zdarza się, że kobieta nie wie, że na nie cierpi, co jest dodatkowym zagrożeniem. Inne przyczyny zatrucia ciążowego to m.in. prowadzenie niezdrowego trybu życia oraz stosowanie niewłaściwie zbilansowanej diety, zaburzenia hormonalne, duże wahania glikemii, schorzenia wątroby i nerek, konflikt serologiczny oraz zaśniad groniasty. Zatrucie ciążowe może zostać wywołane przez różne czynniki, jednak najczęściej ma związek z nieustabilizowanym nadciśnieniem tętniczym oraz nieustabilizowaną cukrzycą. Ryzyko zatrucia ciążowego zwiększają także predyspozycje genetyczne. Wykonywane w ciąży badania profilaktyczne pozwalają wykryć ewentualne nieprawidłowości.

Zatrucie ciążowe zawsze wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia, którego celem jest ochrona matki i dziecka przed poważnym zagrożeniem zdrowia i życia.

Profilaktyka – zatrucie ciążowe

Ważnym elementem profilaktyki zatrucia ciążowego jest lekkostrawna dieta, która nie dostarcza do organizmu dużej ilości sodu. Ważne jest także przebywanie na świeżym powietrzu, kontrolowanie masy ciała i pamiętanie o dopasowanej do etapu ciąży i ogólnego stanu zdrowia aktywności fizycznej.

Bardzo ważne jest, aby każda kobieta ciężarna od samego początku ciąży, prowadziła zdrowy tryb życia, stosowała odpowiednią dietę, a także unikała stresu. Jeżeli kobiety z bliskiej rodziny ciężarnej cierpiały na zatrucie ciążowe, to jest duże prawdopodobieństwo, że może ono wystąpić także i u niej, dlatego niezbędne jest systematyczne wykonywanie pomiarów ciśnienia tętniczego w celu wczesnego wykrycia ewentualnych nieprawidłowości. Elementem profilaktyki zatrucia ciążowego są także systematyczne badania moczu.

Objawy zatrucia w ciąży

Jak już zostało wspomniane zatrucie ciążowe to zespół objawów, które stanowią zagrożenie dla zdrowia matki i dziecka. Czynnikiem ryzyka rozwoju zatrucia ciążowego jest występowanie nadciśnienia tętniczego przed zajściem w ciążę. W początkowej fazie nadciśnienia jego objawy nie są specyficzne i nie utrudniają normalnego funkcjonowania, dlatego kobiety często nie wiedzą, że mają podwyższone ciśnienie krwi. Profilaktyka zdrowia kobiety ciężarnej uwzględnia pomiary ciśnienia podczas wizyt kontrolnych u ginekologa. Zarówno pierwotne nadciśnienie tętnicze, które występowało przed ciążą, jak i nadciśnienie indukowane ciążą, diagnozowane jest, gdy wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego podczas pomiaru przekraczają 140/90 mmHg. Na nadciśnienie mogą wskazywać np. ból głowy, zaburzenia widzenia, a także zawroty głowy. Objawy te pojawiają się również w przebiegu zatrucia w okresie ciąży.

Charakterystycznym objawem zatrucia ciążowego są obrzęki ciała. Nie dotyczą one jedynie kończyn dolnych i nie mijają po przespanej nocy lub odpoczynku. Do patologicznych obrzęków zaliczamy obrzęk twarzy, obrzęk brzucha, obrzęki kończyn dolnych, a także obrzęki kończyn górnych. Do rozwoju uogólnionych obrzęków doprowadza zatrzymanie wody w organizmie ciężarnej. Jeżeli nie zostanie wdrożone leczenie, to może dojść np. do obrzęku płuc.

Nadciśnieniu tętniczemu i obrzękom towarzyszy białkomocz, który pomagają wykryć okresowe badania moczu w ciąży. Jeżeli dojdzie do zatrucia ciążowego, to etap zaawansowania choroby określany jest na podstawie ilości białka w moczu podczas dobowej zbiórki moczu. W przebiegu zatrucia ciążowego pojawiają się także inne objawy m.in. objawy neurologiczne, do których zaliczamy zawroty głowy, ból głowy i zaburzenia widzenia, a także objawy związane z nieprawidłową pracą nerek, wątroby i płuc. Brak odpowiedniego leczenia prowadzi do rzucawki ciążowej, której nadejście poprzedzają ból i zawroty głowy, zaburzenia widzenia i zaburzenia świadomości. Rzucawka ciążowa objawia się napadami drgawek.

Objawy zatrucia w okresie ciąży są wskazaniem do natychmiastowej hospitalizacji ciężarnej. Gestoza w ciąży może wymusić wcześniejsze jej zakończenie przez cesarskie cięcie, jeżeli ciąża jest donoszona. Leczenie zatrucia ciążowego ma na celu obniżenie ciśnienia krwi, a także poprawę parametrów moczu i przywrócenie równowagi wodno-elektrolitowej.

Leczenie zatrucia ciążowego

Podczas leczenia zatrucia ciążowego konieczne jest stosowanie odpowiedniej diety, a także ograniczenie wpływu na organizm czynników, które mogą dodatkowo pogorszyć stan zdrowia ciężarnej, dlatego niezbędny jest reżim łóżkowy.

Podsumowując, zatrucie ciążowe jest realnym zagrożeniem dla matki i dziecka. Najczęściej rozwija się po 20. tygodniu ciąży lub tuż przed porodem, wywołując charakterystyczne objawy, do których zaliczamy wzrost ciśnienia tętniczego, białkomocz i patologiczne obrzęki, które oprócz kończyn dolnych obejmują również twarz, brzuch i kończyny górne. Objawy zatrucia ciążowego mogą występować pojedynczo lub łącznie.

Rozwój zatrucia ciążowego przebiega w dwóch etapach. Pierwszym z nich jest stan przedrzucawkowy, w którym niepokojące objawy stopniowo się nasilają. Jeżeli nie zostanie wdrożone leczenie, to może dojść do rzucawki ciążowej, która objawia się napadami drgawek mięśniowych. Ryzyko zatrucia ciążowego wzrasta u kobiet, u których przed ciążą rozwinęło się nadciśnienie, a także kobiet z nadwagą i otyłością, cukrzycą, schorzeniami nerek i schorzeniami wątroby. Każda ciężarna powinna wiedzieć, że ryzyko związane z gestozą można zredukować, prowadząc zdrowy tryb życia, a także stosując się do zaleceń lekarza prowadzącego ciążę.