Rozedma płuc – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Schorzenia pulmonologiczne dotyczą narządów dolnych dróg oddechowych. Do chorób tych zaliczamy m.in. rozedmę płuc, która związana jest z przewlekłym stanem zapalnym w obrębie oskrzeli. Na chwilę obecną nie istnieje sposób, który mógłby prowadzić do wyleczenia rozedmy płucnej. Na skutek choroby zniszczeniu ulegają oskrzeliki oddechowe i woreczki pęcherzykowe, dzięki którym możliwa jest efektywna wymiana gazowa.

Skutkiem patologicznych zmian w płucach, które powoduje rozedma płuc, jest powiększenie się przestrzeni powietrznych obwodowo od oskrzelików płucnych i uszkodzenie ścian pęcherzyków płucnych. Rozedma płuc może być powikłaniem m.in. nieleczonej lub nieprawidłowo leczonej astmy oskrzelowej. Skutkiem postępu choroby jest niewydolność oddechowa.

Najczęstsze przyczyny rozedmy płuc

Rozedma płuc to choroba przewlekła, do której rozwoju przyczyniają się przede wszystkim palenie papierosów i czynniki środowiskowe m.in. zanieczyszczenia powietrza. Rozedma jest skutkiem toczącego się przez długi czas stanu zapalnego w obrębie oskrzeli. Choroba charakteryzuje się nieodwracalnym zwężeniem drobnych oskrzeli, czego skutkiem są nasilające się problemy z oddychaniem. W wyniku choroby zmniejsza się elastyczność pęcherzyków płucnych, co powoduje nadmierny wysiłek oddechowy.

Główną przyczyną rozedmy płuc jest czynne palenie tytoniu i palenie bierne. Inne, częste przyczyny rozwoju rozedmy to m.in. wykonywanie pracy w warunkach szkodliwych np. w hucie szkła. Istotny wpływ na rozwój rozedmy płuc ma także zanieczyszczenie środowiska, w którym żyjemy – do rozwoju rozedmy może doprowadzić m.in. smog.

Rozedma, choć jest niezależnym schorzeniem, stanowi częste powikłanie różnych chorób pulmonologicznych oraz jest schorzeniem obserwowanym w przebiegu POChP (przewlekłej obturacyjnej choroby płuc). W rzadkich przypadkach ma związek z wrodzonymi zaburzeniami w funkcjonowaniu organizmu – rozedmę może wywołać czynnik genetyczny – niedobór alfa-1-antytrypsyny.

Jakie są objawy rozedmy płuc?

Objawy rozedmy płuc nasilają się wraz z postępem choroby. Pierwsze objawy rozedmy płuc to m.in. świszczący oddech i zadyszka przy niewielkim wysiłku fizycznym np. wchodzeniu po schodach. Charakterystycznym objawem rozedmy płuc jest także nasilający się dyskomfort w klatce piersiowej, który początkowo ma związek jedynie z wysiłkiem fizycznym, a z czasem występuje również w spoczynku.

Z czasem objawy choroby nasilają się i pojawiają się coraz dłużej trwająca duszność, uporczywy suchy kaszel, osłabienie mięśni, utrata masy ciała, osłabienie zdolności wysiłkowych, przewlekłe zmęczenie. Objawy rozedmy płuc to także sinica związana z niedotlenieniem organizmu.

Zmiany w drogach oddechowych w znaczący sposób wpływają na ogólne samopoczucie chorych, utrudniając normalne funkcjonowanie. W zaawansowanej rozedmie płuc dochodzi do rozległych zniszczeń w obrębie płuc. Powodują one tworzenie się dużych pęcherzy rozedmowych.

Objawem postępującej rozedmy płuc są:

• odma opłucnowa,
• nadciśnienie płucne,
• zaburzenia w funkcjonowaniu mięśnia sercowego.

Na skutek postępujących zmian w obrębie pęcherzyków płucnych objawy niewydolności oddechowej stopniowo się nasilają. Brak odpowiedniego leczenia oraz eliminacji czynników zaostrzających objawy chorobowe i dodatkowo obciążających płuca prowadzi do wystąpienia zagrożenia życia.

Objawy rozedmy mogą nasilać się miesiącami, a nawet latami. Często są bagatelizowane, zwłaszcza przez nałogowych palaczy. Warto wiedzieć, że wczesne rzucenie nałogu pozwala nie tylko znacząco spowolnić przebieg choroby i zmniejszyć dolegliwości związane z rozedmą płuc, ale także obniża ryzyko związane z zachorowaniem na raka płuc.

Objawy rozedmy płuc są dobrze widoczne na zdjęciu rentgenowskim. Zaliczamy do nich spłaszczenie przepony, nadmierne przejaśnienie pól płucnych i poziome ustawienie żeber. Wraz z postępem choroby zmienia się wygląd klatki piersiowej pacjenta – klatka piersiowa ma beczkowaty kształt.

Diagnostyka i leczenie rozedmy płuc

Podstawą diagnostyki rozedmy płuc jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego, na którym widoczne są zmiany w płucach. W celu ostatecznego potwierdzenia diagnozy wykonuje się tomografię komputerową klatki piersiowej w dużej rozdzielczości. Tomografię komputerową klatki piersiowej wykonuje się również w sytuacji, gdy niezbędne jest chirurgiczne leczenie rozedmy płuc. Inne badania wykonywane u pacjentów z rozedmą płuc to m.in. gazometria i spirometria.

Leczenie rozedmy płuc

Rozedma płuc leczona jest najczęściej w sposób objawowy. Aby spowolnić postęp choroby i złagodzić uciążliwe objawy, niezbędne jest zaprzestanie palenia. Istotnym elementem leczenia rozedmy płuc jest rehabilitacja oddechowa. Postępowanie terapeutyczne uwzględnia również leczenie farmakologiczne – leki rozszerzające oskrzela, antybiotyki, kortykosteroidy oraz tlenoterapię. W zaawansowanej rozedmie płuc stosowane jest leczenie chirurgiczne, które ma na celu usunięcie zniszczonej przez chorobę tkanki płuc. W przypadku poważnych uszkodzeń dolnych dróg oddechowych leczenie rozedmy płuc uwzględnia przeszczep płuc.

Źródła:

• „Zalecenia Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc dotyczące rozpoznawania i leczenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc”. Pneumonologia i Alergologia Polska 2014, tom 82, nr 3, strony 227–263
• A. Romaszko-Wojtowicz, Przewlekła obturacyjna choroba płuc w świetle COVID-19