Rumień zakaźny – przyczyny, droga zakażenia, objawy, leczenie

Rumień zakaźny (łac. erythema infectiosum, inaczej piąta choroba z ang. fifth disease) to choroba wirusowa, która najczęściej atakuje dzieci. Choroba może przebiegać zupełnie bezobjawowo, co zwiększa ryzyko zakażenia. Rumień zakaźny u dzieci objawia się charakterystyczną wysypką. Warto dowiedzieć się, jak wygląda, bo objawy skórne tej choroby przypominają m.in. atopowe zapalenie skóry.

Rumień zakaźny – przyczyny

Za powstanie rumienia zakaźnego odpowiedzialny jest parwowirus B19. W większości przypadków zakażenie ma przebieg łagodny – choroba ustępuje samoistnie, nie pozostawiając trwałych uszkodzeń – pacjenci rzadko wymagają specjalistycznego leczenia. Jest jednak jeden wyjątek – zakażenie parwowirusem B19 jest bardzo niebezpieczne dla ciężarnych kobiet. Rumieniem zakaźnym można zarazić się tylko raz – po zachorowaniu w organizmie pozostają przeciwciała chroniące przed ponownym zakażeniem.

Do zakażenia rumieniem zakaźnym dochodzi najczęściej drogą kropelkową, jednak można się również zarazić na skutek przetaczania krwi i preparatów krwiopochodnych.

Parwowirus B19 wywołuje nie tylko rumień zakaźny, ale także m.in. zapalenie stawów, niedokrwistość aplastyczną, przełom aplastyczny u chorych z anemią hemolityczną, uszkodzenie wątroby oraz przewlekłą supresję szpiku kostnego.

Czy rumieniem zakaźnym można się łatwo zarazić?

W przypadku rumienia zakaźnego zakaźność jest wysoka – choroba ta niejednokrotnie powodowała poważne problemy w postaci lokalnych epidemii w przedszkolach i szkołach. Rumień zakaźny stanowi poważne zagrożenie, ponieważ zakaźność tej choroby wirusowej jest największa przed wystąpieniem wysypki. Zanim pojawi się charakterystyczna wysypka, występują objawy zwiastunowe, które mogą wskazywać na różne choroby – zaliczamy do nich np. katar, uczucie rozbicia i ból głowy. Nie u wszystkich chorych pojawiają się zmiany skórne. Często zakażenie parwowirusem B19 nie przebiega w „książkowy” sposób, a objawy zakażenia przypominają np. przeziębienie.

Wirus po wniknięciu do organizmu namnaża się w szpiku kostnym i przenika do dróg oddechowych, co umożliwia mu rozprzestrzenianie się drogą kropelkową wraz z wydzieliną z dróg oddechowych podczas mówienia, kaszlu i kichania. Najwięcej przypadków zachorowania na rumień zakaźny notuje się późną zimą i wczesną wiosną.

Rumień zakaźny u dzieci – objawy choroby

Jak już zostało wspomniane, zakażenie rumieniem zakaźnym nie zawsze przebiega w typowy sposób. Charakterystyczny objaw choroby – wysypka – pojawia się najczęściej po około 7 dniach od wystąpienia objawów grypopodobnych. Okres wylęgania choroby wynosi od kilku do kilkunastu dni. Pierwsze objawy pojawiają się zwykle około 4-21 dni od zakażenia i zalicza się do nich m.in.:

• stan podgorączkowy lub umiarkowana gorączka,
• katar,
• uczucie rozbicia,
• zapalenie gardła,
• dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
• ból głowy.

Objawy grypopodobne utrzymują się zazwyczaj około tygodnia, a następnie pojawia się wysypka na policzkach, która ma kształt motyla – wysypka nie pojawia się na nosie i brodzie. Wysypka w przebiegu rumienia zakaźnego zstępuje w dół ciała – zmiany skórne schodzą na tułów oraz kończyny górne i kończyny dolne. Wysypka ma czerwone lub czerwono-fioletowe zabarwienie i może utrzymywać się nawet 2 tygodnie. Od momentu wystąpienia wysypki zakaźność choroby jest niewielka.

Łagodny przebieg choroby u większości pacjentów nie zmusza do rezygnacji z normalnego trybu życia i nie wiąże się z występowaniem bardzo uciążliwych dolegliwości.

Rumień zakaźny w ciąży jest szczególnie groźny bez względu na trymestr ciąży

Zakażenie parwowirusem B19 w ciąży może doprowadzić do poronienia, niedokrwistości wewnątrzmacicznej i obrzęku płodu. Nieważne, w którym trymestrze ciąży kobieta ciężarna spotka np. chore dziecko – skutkiem bezobjawowego i objawowego zakażenia ciężarnej mogą być zmiany w organizmie płodu oraz poważne powikłania. Należy powiedzieć lekarzowi prowadzącemu ciążę o możliwości zakażenia się rumieniem zakaźnym. W około 30% przypadków ciężarnych następuje zakażenie płodu przez łożysko. U ciężarnej chorobę można zdiagnozować, wykonując badania serologiczne. W przypadku podejrzenia zakażenia płodu niezbędne jest systematyczne monitorowanie stanu jego zdrowia. Niekiedy konieczne jest wykonanie transfuzji wymiennej, która zmniejsza skutki zakażenia.

Jak leczyć rumień zakaźny?

Leczenie rumienia zakaźnego najczęściej nie jest konieczne. W niektórych przypadkach choroba może jednak wymagać poszerzonej diagnostyki. Tyczy się to m.in. osób z zaburzeniami odporności i anemią hemolityczną. Nieprawidłowości w wynikach badań są wskazaniem do rozpoczęcia specjalistycznego leczenia.

Źródła:

• Szumera M., „Parwowirus B19 (PB19) – czy zakażenie można wiązać z chorobami zapalnymi tkanki łącznej u dorosłych i dzieci?”, Reumatologia 2005; 43, 2: 80–84
• Marczyńska, P. Sawiec: „Choroby wywołane przez parowirusa B19”, Interna Szczeklika 2020, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2020