Zioła na menopauzę – czy można skutecznie zminimalizować objawy klimakterium?

Menopauza wiąże się z występowaniem fizjologicznych zmian w organizmie kobiety, które wywołują uciążliwe objawy. Zaliczamy do nich m.in. spowolniony metabolizm i przybieranie na wadze, uderzenia gorąca, nocne poty, bezsenność, wahania nastroju, zawroty głowy, suchość pochwy i bóle stawów. Nie można uniknąć menopauzy, jednak można złagodzić związane z nią nieprzyjemne dolegliwości, stosując nie tylko leki hormonalne (hormonalna terapia zastępcza), ale także zioła na menopauzę. Trzeba jednak pamiętać, że zastosowanie roślin leczniczych na menopauzę, które są bogate m.in. w fitoestrogeny, trzeba skonsultować z lekarzem.

Czym jest menopauza?

Menopauza to naturalne wygasanie aktywności jajników. O menopauzie mówimy, gdy po ostatniej miesiączce następuje minimum roczna przerwa w samoistnej menstruacji. Zanim kobieta doświadczy ostatniej w swoim życiu miesiączki, wchodzi w okres okołomenopauzalny – perimenopauza, w którym również występują typowe objawy klimakterium. Ostatnia miesiączka w życiu kobiety pojawia się najczęściej w wieku 45-55 lat. Zdarza się, że objawy klimakterium i wywołujące je zmiany hormonalne pojawiają się znacznie wcześniej – w tym przypadku mamy do czynienia z przedwczesną menopauzą.

Zioła na menopauzę okazują się pomocne nie tylko u kobiet w średnim wieku. Tradycyjnie są także stosowane u kobiet cierpiących z powodu objawów zespołu napięcia miesiączkowego (PMS) oraz mają zapobiegawczy wpływ na organizm, redukując ryzyko rozwoju np. schorzeń sercowo-naczyniowych i osteoporozy.

Jakie są najczęstsze objawy menopauzy?

Typowe objawy menopauzy, z którymi boryka się większość kobiet w okresie przekwitania, to m.in.:

• zaburzenia miesiączkowania pojawiające się nawet na kilka lat przed wystąpieniem ostatniej menstruacji,
• suchość pochwy,
• uderzenia gorąca,
• zaburzenia snu,
• spadek libido,
• nadmierne przybieranie na wadze,
• ból głowy i zawroty głowy,
• rozdrażnienie,
• przewlekłe zmęczenie.

Spory odsetek kobiet w okresie menopauzalnym cierpi także z powodu nocnych potów, bólu mięśni i stawów oraz obniżonego nastroju i depresji.

Za typowe objawy menopauzy odpowiada m.in. spadek produkcji estrogenów. Warto wiedzieć, że u kobiet w okresie menopauzy zwiększa się ryzyko zachorowania na nowotwory piersi i inne nowotwory kobiece (np. raka trzonu macicy inaczej raka endometrium), osteoporozę, a także choroby serca i układu krążenia.

Zioła na menopauzę – fitoestrogeny w walce z objawami klimakterium

Zioła i suplementy diety na menopauzę dostarczają do organizmu m.in. fitoestrogeny, do których zaliczamy:

• lignany (matairezinol, sekoizolaricirezinol),
• flawonoidy (kumestany, izoflawony),
• stilbeny (resweratrol).

Związki z grupy fitoestrogenów mają budowę zbliżoną do budowy naturalnych estrogenów, które są wytwarzane w kobiecym organizmie przez jajniki, co sprawia, że łączą się z receptorami estrogenowymi, zastępując działanie kobiecych hormonów. Bogatym źródłem fitoestrogenów, oprócz ziół, są także m.in. nasiona i kiełki roślin strączkowych oraz kiełki lucerny.

Badania dowiodły skuteczności fitoestrogenów nie tylko w leczeniu objawów menopauzy. Główne grupy fitoestrogenów, w które bogate są zioła na menopauzę, wykazują również działanie przeciwnowotworowe, w pozytywny sposób wpływają na układ sercowo-naczyniowy, zmniejszają ryzyko rozwoju osteoporozy, a także usprawniają funkcjonowanie układu nerwowego.

Zioła polecane na objawy menopauzy

Choć naturalne surowce roślinne przynoszą ulgę kobietom w okresie menopauzy i są od dawna stosowane w łagodzeniu objawów przekwitania, to niewłaściwie stosowane lub łączone z farmaceutykami, mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia. Z tego względu nie należy stosować naturalnych kuracji na własną rękę – wykonanie badań i konsultacja z ginekologiem pozwolą potwierdzić, że w kobiecym organizmie zachodzą związane z menopauzą zmiany oraz pomogą dobrać kurację dopasowaną do indywidualnych potrzeb pacjentki. Sporym zagrożeniem jest jednoczesne przyjmowanie np. ziół w formie naparów oraz suplementów diety na menopauzę i leków na schorzenia przewlekłe.

W łagodzeniu objawów menopauzy tradycyjnie znajdują zastosowanie zioła, które wykazują aktywność estrogenną (zawierają fitoestrogeny), czyli m.in.:

• Koniczyna czerwona (koniczyna łąkowa, Trifolium pratense L.) – jest źródłem m.in. izoflawonów. Łagodzi objawy menopauzy, skutecznie redukując uciążliwe nocne poty oraz uderzenia gorąca. Stosowanie koniczyny czerwonej wpływa również na zdrowie skóry i włosów, chroni przed osteoporozą i w pozytywny sposób wpływa na nastrój, wykazując działanie uspokajające.
• Kudzu (opornik łatkowaty, Pueararia Iobata Wild) – także jest źródłem fitoestrogenów oraz zawiera inne składniki aktywne, które w pozytywny sposób wpływają na funkcjonowanie kobiecego organizmu. Kudzu zmniejsza uderzenia gorąca i nocne poty, w pozytywny sposób wpływa na gęstość tkanki kostnej, redukuje ryzyko rozwoju chorób serca i zmniejsza zawroty głowy.
• Korzeń Maca (Lepidium meyenii) – dodaje energii, jest źródłem cennych składników odżywczych, reguluje poziom hormonów, w pozytywny sposób wpływając na libido i nastrój, redukuje zaburzenia snu i osłabienie, pomaga radzić sobie z uderzeniami gorąca i nocnymi potami oraz poprawia stan zdrowia kości i stawów.
• Korzeń pluskwicy groniastej (Cimicifuga racemosa) – skutecznie łagodzi psychosomatyczne objawy menopauzy – pomaga pozbyć się nadmiernej potliwości, uderzeń gorąca, zaburzeń snu i trudności z zasypianiem, a także dolegliwości typowych dla PMS.
• Lukrecja gładka (Glycyrrhiza) – łagodzi objawy menopauzy, redukując m.in. wahania nastroju, zatrzymanie wody w organizmie, zaburzenia snu i uderzenia gorąca.
• Niepokalanek zwyczajny (niepokalanek pospolity, niepokalanek mnisi, Vitex agnus-castus) – słynie z pozytywnego wpływu na organizm kobiet przechodzących menopauzę. Niepokalanek reguluje gospodarkę hormonalną, redukując charakterystyczne objawy klimakterium oraz objawy typowe dla PMS. Polecany jest np. na uderzenia gorąca, wahania nastroju i zaburzenia snu.

Bogaty w fitoestrogeny jest również wyciąg z nasion soi. Zawierają go w swoim składzie liczne suplementy diety na menopauzę np. tabletki ziołowe. Inne zioła, których właściwości pozwalają na łagodzenie objawów charakterystycznych w okresie klimakterium, to np. szyszki chmielu (Lupulin flos), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.), żeń-szeń (Panax ginseng), melisa lekarska (Melissae folium), które mają m.in. właściwości uspokajające, poprawiają jakość snu, a także redukują stany obniżonego nastroju.

Ważne! Stosowanie ziół na menopauzę powinno odbywać się zgodnie z zaleceniami producenta. Nie należy przekraczać zalecanych dawek i łączyć kuracji różnymi ziołami i suplementami diety, bo można przedawkować obecne w nich surowce roślinne! Przed rozpoczęciem naturalnej kuracji trzeba skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

• Kwiatkowska E., Fitoestrogeny – rola prozdrowotna i zawartość w produktach, Postępy Fitoterapii, 2009, 2, s. 107-112
• Agnieszka Gryszczyńska, Bogna Gryszczyńska, Bogna Opala, Zdzisław Łowicki, Zastosowanie roślin leczniczych w menopauzie. Cz. I, Postępy Fitoterapii, 2, 2012, s. 79-92
• Agnieszka Gryszczyńska, Bogna Gryszczyńska, Bogna Opala, Zdzisław Łowicki, Zastosowanie roślin leczniczych w menopauzie. Cz. II, Postępy Fitoterapii, 3, 2012, s. 173-183
• Lamer Zarawska E., Fitoterapia i leki roślinne, PZWL, 2010