Tęgoryjczyca – drogi zakażenia, objawy i leczenie

Tęgoryjec dwunastnicy występuje endemicznie m.in. na południu Europy, w północnych częściach Afryki, Indii, Chin i Japonii, a także w Ameryce Północnej i Ameryce Środkowej. Na skutek migracji ludności choroba pasożytnicza o nazwie tęgoryjczyca (ankylostomoza, choroba tęgoryjcowa) zaczęła rozprzestrzeniać się także na inne części świata. W krajach strefy umiarkowanej zakażenie tęgoryjcem dotyczy przede wszystkim osób pracujących w kopalniach, cegielniach i na polach uprawnych np. na plantacjach herbaty. Jaja tęgoryjca wydalane są z ludzkimi odchodami, a w wilgotnej glebie wylęgają się larwy. Dorosłe pasożyty bytują m.in. na ścianach wydrążonych w ziemi tuneli.

W Polsce zakażenia tęgoryjcem dwunastnicy diagnozowane są bardzo rzadko i są niemiłą „pamiątką” z egzotycznych wakacji. Jednak warto dowiedzieć się więcej na temat przebiegu tęgoryjczycy oraz dróg wnikania pasożyta do organizmu, bo pomoże to chronić się przed chorobą podczas podróżowania po odległych zakątkach globu.

Jak dochodzi do zakażenia tęgoryjcem?

Tęgoryjec dwunastnicy to jeden z pasożytów, które mogą wnikać do organizmu człowieka przez skórę, a następnie przenikać do naczyń krwionośnych. Niekiedy do zakażenia dochodzi przez mieszki włosowe, a także skórę stóp, jeżeli ma ona bezpośredni kontakt z podłożem, na którym bytują pasożyty. Do zakażenia dochodzi również drogą pokarmową – jaja pasożyta mogą znajdować się w wodzie oraz na owocach i warzywach.

Tęgoryjec dwunastnicy to najczęściej atakujący ludzi pasożyt z grupy tęgoryjców. W niektórych regionach globu częstość zakażeń jest wysoka – do zakażenia bardzo często dochodzi już w dzieciństwie. Choroba tęgoryjcowa u dzieci może prowadzić m.in. do opóźnienia rozwoju fizycznego.

Tęgoryjcem dwunastnicy najczęściej zarażają się osoby, które mają kontakt z glebą m.in. chodzący boso rolnicy, a także osoby spożywające niemyte owoce i warzywa. Tęgoryjec dwunastnicy może przeniknąć przez łożysko do płodu, a także wraz z mlekiem matki karmiącej wnikać do organizmu noworodków i niemowląt. Szacuje się, że na tęgoryjczcę może cierpieć nawet około 1,5 miliarda ludzi. Tęgoryjczyca prowadzi do około 60 000 zgonów rocznie. Zakażeniom tęgoryjcem dwunastnicy sprzyja m.in. niewłaściwa utylizacja ścieków.

Jak rozwija się pasożyt tęgoryjec dwunastnicy?

Samica tęgoryjca dwunastnicy składa po kopulacji 25-30 tysięcy jaj dziennie, z których po 1-2 dniach wylęgają się larwy rabditopodobne, które po niedługim czasie linieją i przeobrażają się w kolejne stadium rabditopodobne. Larwy rabditopodobne żywią się obecnymi w kale drobnoustrojami i resztkami organicznymi. Po średnio 10 dniach przekształcają się w inwazyjne larwy filariopodobne.

Larwy inwazyjne wnikają do organizmu m.in. przez skórę. Po przedostaniu się do naczyń krwionośnych wraz z krwią przenikają przez prawą komorę serca do płuc i światła drzewa oskrzelowego. Następnie wraz z wydzieliną oskrzelową larwy przedostają się do jamy ustnej, są połykane i trafiają do przewodu pokarmowego. W przewodzie pokarmowym przekształcają się po raz trzeci (do trzeciego linienia dochodzi w jelicie cienkim), przeobrażając się w larwy, które mogą wnikać pod nabłonek, gdzie linieją po raz czwarty oraz dojrzewają płciowo. Dorosłe larwy żywią się nabłonkiem dwunastnicy.

W przypadku zakażenia drogą pokarmową nie zawsze występuje wędrówka larw przez układ krążenia oraz płuca – pasożyty rozpoczynają swój rozwój w jelicie, jednak zdarza się, że przez jego ścianę trafiają do krwiobiegu i płuc oraz różnych narządów, w których odumierają.

Objawy tęgoryjczycy

Objawy tęgoryjczycy różnią się w zależności od drogi zakażenia. Jeżeli larwy wnikną do organizmu przez skórę, to pojawiają się m.in. świąd, opuchlizna, krwawe wylewy podskórne, a także powiększenie węzłów chłonnych. Wędrówka larw w organizmie także wywołuje objawy chorobowe – pojawiają się m.in. objawy zapalenia płuc i znaczna eozynofilia.

Zakażenie drogą pokarmową wywołuje objawy ze strony przewodu pokarmowego, które występują również po zakończeniu się migracji larw w organizmie i dotarciu pasożytów do jelita cienkiego. Objawy obecności tęgoryjca w układzie pokarmowym to m.in. bóle brzucha. Na skutek inwazji pasożyta mogą występować niedobory białkowo-energetyczne oraz niedobory witamin i minerałów, które są związane z zaburzeniami wchłaniania substancji odżywczych.

Na czym polega leczenie tęgoryjczycy?

W leczeniu tęgoryjczycy stosowane są leki przeciwpasożytnicze. W celu przeciwdziałania zakażeniu zalecane jest noszenie obuwia, dokładne mycie warzyw i owoców, a także przestrzeganie zasad higieny.

Źródła:

• Z. Dziubek, Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2012
• A. Buczek, Choroby pasożytnicze – epidemiologia, diagnostyka, objawy, Koliber – Oficyna wydawnicza Fundacji na Rzecz Zwalczania Kleszczy i Profilaktyki w Chorobach Odkleszczowych, Lublin, 2005