Niedobór albo nadmiar płytek krwi może świadczyć o chorobie. Kiedy zrobić morfologię?
Na krzepliwość krwi wpływa kilka czynników. Jednym z nich jest liczba płytek krwi, które biorą czynny udział w hamowaniu krwawień różnego pochodzenia. Te składniki krwi pełnią także inne funkcje m.in. są odpowiedzialne za transport adrenaliny, która wydzielana jest np. w sytuacjach stresowych. Ze względów diagnostycznych liczba płytek krwi wskazuje m.in. na niektóre infekcje i schorzenia o podłożu nowotworowym. Obserwowane problemy z krzepnięciem np. długotrwały wypływ krwi z płytkiej rany oraz pojawianie się wybroczyn i siniaków są wskazaniem do wykonania badania krwi i oceny jej krzepliwości.
Płytki krwi. Co to jest?
Płytki krwi to produkowane w szpiku kostnym składniki krwi, które są niezbędne w celu prawidłowego przebiegu procesu jej krzepnięcia. Inicjują one skurcz naczyń krwionośnych oraz tworzenie się skrzepu, poprzez wydzielanie odpowiednich substancji chemicznych. Gromadzą się w miejscu krwawienia, hamując wypływ krwi. Biorą one czynny udział w tworzeniu osłaniającego ranę strupa, który jest naturalnym opatrunkiem oraz niezbędną ochroną przed bytującymi na skórze drobnoustrojami. Dzięki płytkom krwi możliwy jest także transport serotoniny oraz adrenaliny. Biorą one również udział w budowaniu tkanki mięśniowej oraz komórek tkanki łącznej.
Trombocyty żyją bardzo krótko, bo zaledwie kilka lub kilkanaście dni, co sprawia, że szpik kostny musi stale produkować nowe płytki krwi w procesie trombopoezy. Zaburzenia w produkcji płytek krwi to poważny problem, który powoduje, że zagrażają nam krwotoki oraz nadmierna krzepliwość.
Kiedy można podejrzewać niedobór lub nadmiar płytek krwi?
Wskazaniem do wykonania morfologii są przede wszystkim:
- masywne krwawienia z niewielkich ran,
- krwawienia z nosa,
- krwawienia z układu pokarmowego,
- silne, samoczynne krwawienia z dziąseł,
- samoczynne pojawianie się krwiaków i siniaków,
- podskórne wybroczyny po delikatnym potarciu skóry lub jej podrapaniu,
- częste infekcje uogólnione,
- bardzo obfite miesiączki,
- krwotoki wewnętrzne.
Morfologia oraz sprawdzenie liczby płytek krwi to niezbędne postępowanie przygotowujące do zabiegów chirurgicznych. Kontrola poziomu płytek krwi jest także szczególnie ważna u kobiet ciężarnych w terminie okołoporodowym, bo wszelkie nieprawidłowości mogą skutkować powikłaniami podczas rozwiązania.
Kiedy występuje małopłytkowość i co oznacza?
Małopłytkowość to zbyt niski poziom płytek krwi, który może wskazywać m.in. na krwawienia spowodowane pęknięciem wrzodu żołądka, infekcje o różnym podłożu, choroby krwi, choroby szpiku kostnego oraz choroby autoimmunologiczne. Trudno jest jednoznacznie określić, co powoduje małopłytkowość, dlatego płytki krwi wykorzystywane są jako element poszerzonej diagnostyki, która uwzględnia także ocenę jakości i ilości pozostałych składników krwi.
Co ciekawe, poziom płytek krwi bardzo się zmniejsza u kobiet w czasie menstruacji. Pozwala to zapobiegać zakrzepom oraz związanym z nimi zagrożeniom. W czasie miesiączki nie należy wykonywać badań mających na celu określenie ilości płytek krwi, bo są one zafałszowane – w czasie krwawienia menstruacyjnego liczba płytek krwi może nawet o połowę się zmniejszyć.
Na co może wskazywać nadpłytkowość i kiedy występuje?
Nadpłytkowość to zbyt wysoki poziom płytek krwi, który także jest niepokojącym objawem. Często wskazuje na niedobory żelaza, które powodują anemię, niektóre schorzenia o podłożu nowotworowym, a także towarzyszy większości przewlekłych stanów zapalnych. Wzrost liczby trombocytów często obserwowany jest u osób intensywnie ćwiczących i narażających się na duży wysiłek podczas pracy fizycznej. Fizjologicznym objawem jest wzrost liczby trombocytów w ciąży, po usunięciu śledziony oraz podczas przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych i stosowania hormonalnej terapii zastępczej.