FOMO – co to jest, kto doświadcza, przyczyny, objawy i jak zapobiegać

Syndrom FOMO to stosunkowo nowe zjawisko, które zaliczane jest do grupy schorzeń cywilizacyjnych. Może dotknąć każdego z nas, wpływając w negatywny sposób na jakość życia i sposób codziennego funkcjonowania. Zgodnie z definicją – syndromem FOMO określa się lęk przed wypadnięciem z obiegu w przypadku pozbawienia dostępu do Internetu oraz lęk przed byciem pozbawionym informacji m.in. od osób, z którymi kontaktujemy się na portalach społecznościowych.

Kto może doświadczyć FOMO?

Syndrom FOMO dotyczy nie tylko sytuacji, w których tracimy dostęp do Internetu lub poszczególnych mediów społecznościowych na skutek awarii, ale także sytuacji, w których jesteśmy zmuszeni „wylogować się do życia”. Wbrew pozorom – FOMO nie zagraża jedynie dzieciom i młodzieży, ale także osobom dorosłym, które korzystają z Internetu podczas codziennej pracy i wykorzystują sieć w celu kontaktowania się z rodziną i przyjaciółmi. Syndromem FOMO nazywane jest problematyczne korzystanie z Internetu – FOMO to rodzaj uzależnienia m.in. od korzystania z internetowych komunikatorów i mediów społecznościowych.

Syndrom FOMO dotyka nie tylko dzieci i młodzieży, jednak młode pokolenie szczególnie traci na ciągłym korzystaniu z urządzeń elektronicznych w czasie wolnym. Zabicie nudy i chęć nawiązania nowych znajomości szybko mogą przerodzić się w poważny problem, który zacznie utrudniać normalne funkcjonowanie.

Przyczyny FOMO (Fear of missing out)

Korzystanie z Internetu zapewnia satysfakcjonujące doświadczenia, jednak nieograniczony dostęp do informacji może z czasem zacząć nam szkodzić. Za pośrednictwem mediów społecznościowych nawiązujemy nowe znajomości, staramy się podtrzymywać relacje międzyludzkie i dzielimy się swoim życiem z innymi, nie widząc związanych z tym zagrożeń.

Za główne przyczyny tego syndromu uważa się niezaspokojoną potrzebę przynależności do danej społeczności oraz potrzebę bycia w stałej łączności ze światem. Inne przyczyny syndromu FOMO to m.in.:

• brak akceptacji ze strony otoczenia,
• chęć bycia popularnym i lubianym w mediach społecznościowych,
• problemy w kontaktach z innymi ludźmi poza wirtualną rzeczywistością,
• niezaspokojona potrzeba rozmowy z innymi ludźmi,
• chęć wzbogacenia swojego życia.

Objawy FOMO (Fear of missing out)

Objawy FOMO można łatwo przeoczyć. W przypadku dzieci, młodzieży i osób dorosłych na lęk przed odłączeniem wskazują m.in.:

• ciągły przymus noszenia telefonu i pozostawianie go zawsze w zasięgu wzroku,
• ciągłe sprawdzanie, czy pojawiły się nowe powiadomienia np. z mediów społecznościowych,
• natychmiastowe reagowanie na wiadomości i każde powiadomienie – także w sytuacjach, które wymagają rezygnacji z korzystania z telefonu np. podczas prowadzenia samochodu, na zajęciach w szkole, w trakcie spotkań towarzyskich i zawodowych, w godzinach nocnych,
• częste korzystanie z telefonu tuż po przebudzeniu,
• irracjonalny lęk przed pozbawieniem dostępu do informacji, gdy nie będziemy online,
• gorsze samopoczucie i poczucie pustki, gdy telefon milczy,
• zmiany nastroju na skutek braku reakcji na publikowane i udostępniane w mediach społecznościowych informacje oraz komentarze obserwujących nas osób,
• zakładanie wielu kont na różnych portalach – pod własnym nazwiskiem i kont fikcyjnych,
• dążenie do zyskania popularności i wzorowanie się na osobach obserwowanych w sieci.

Na syndrom FOMO wskazują również długie godziny spędzane w Internecie, co prowadzi do zaniedbywania codziennych obowiązków. Osoby z wysokim FOMO odczuwają negatywne emocje, gdy są pozbawione dostępu do sieci. Silny stres, uczucie niepokoju, rozdrażnienie, zaburzenia koncentracji i samotność, gdy nie korzystamy z Internetu to także objawy FOMO.

Jak rozpoznać FOMO (Fear of missing out)?

Korzystanie z Internetu wiąże się z różnymi zagrożeniami. FOMO jest jednym z nich – nie tylko zabiera cenny czas, ale także może prowadzić do pojawienia się objawów somatycznych – bóle brzucha, zawroty głowy, ból głowy, które wywołuje lęk związany z odłączeniem od globalnej sieci Internet oraz brak dostępu do informacji.

Rozpoznanie FOMO nie jest proste. Sygnały alarmowe, które powinny wzbudzić niepokój, często są bagatelizowane przez osoby dorosłe, które korzystają z chwili „spokoju”, gdy dziecko spędza czas w Internecie. Jeżeli występują wyszczególnione powyżej objawy problematycznego użytkowania Internetu, to nie należy zwlekać z podjęciem kroków w kierunku zmiany codziennych nawyków.

Jak zapobiegać FOMO (Fear of missing out)?

Łatwiej zapobiegać niż leczyć! Zapobieganie FOMO uwzględnia przede wszystkim ograniczenie korzystania z Internetu na rzecz aktywności ruchowej oraz zajęć rozwijających indywidualne pasje i talenty. Rodzice powinni kontrolować, ile czasu ich dzieci korzystają z Internetu oraz dawać dobry przykład – FOMO często dotyczy całych rodzin, powodując, że każdy z członków rodziny spędza czas z telefonem w ręku.

Co więcej, trzeba uświadamiać zagrożenia związane z ciągłym byciem online, mediami społecznościowymi itd., pielęgnować relacje międzyludzkie, zaproponować alternatywne formy spędzania czasu wolnego oraz pokazywać dzieciom i nastolatkom, że otaczający nas świat jest bardziej atrakcyjny i daje większe możliwości realizacji niż wirtualna rzeczywistość.

Źródło: Lange R., Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów, Warszawa, NASK – Państwowy Instytut Badawczy 2021