Załamanie nerwowe – jak je rozpoznać, objawy i co robić dalej?

Załamanie nerwowe jest również określane mianem kryzysu psychicznego. Termin „załamanie nerwowe” bywa stosowany w odniesieniu do różnych stanów gorszego samopoczucia psychicznego, funkcjonując w mowie potocznej i nie zawsze oznaczając faktyczny kryzys psychiczny. Mianem „załamania nerwowego” określa się dość często stany psychiczne, które nie powodują występowania typowych objawów psychicznych i fizycznych, które pojawiają się w przypadku faktycznego kryzysu psychicznego. Załamanie nerwowe to silna reakcja organizmu, która pojawia się np. po traumatycznym wydarzeniu. Wywołuje ją silny stres, który jest odpowiedzią organizmu na nieprzewidzianą sytuację lub ma związek z długotrwałym zmaganiem się z narastającym napięciem nerwowym o różnym podłożu.

W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 nie znajdziemy jednostki chorobowej o nazwie „załamanie nerwowe”, bo załamanie nerwowe nie jest chorobą. To zespół objawów pojawiających się na skutek długotrwałego stresu, który może być związany np. z sytuacją życiową, traumatycznych przeżyć, nagłych zmian, na które z różnych względów nie jesteśmy przygotowaniu itp. Zdarza się, że objawy załamania nerwowego są mylone z objawami zaburzeń nerwicowych, depresji i innych zaburzeń psychicznych, dlatego w przypadku wystąpienia objawów wskazujących na problemy natury psychicznej, trzeba bezzwłocznie skonsultować się ze specjalistą.

Czym właściwie jest załamanie nerwowe?

Załamanie nerwowe (kryzys psychiczny, kryzys rozwojowy, załamanie stresowe, załamanie psychiczne) jest krótkotrwałym zaburzeniem równowagi emocjonalnej. To odróżnia załamanie nerwowe od depresji i innych zaburzeń psychicznych, które mogą przebiegać z podobnymi objawami. Załamanie nerwowe jest mniej wyniszczające niż np. depresja czy nerwica, jednak osoba znajdująca się w kryzysie psychicznym nie jest w stanie poradzić sobie z trudną sytuacją, co odbija się na jej codziennym życiu, znacząco utrudniając lub wręcz uniemożliwiając normalne funkcjonowanie. Osoby zmagające się z załamaniem nerwowym odczuwają nieprzyjemne objawy psychosomatyczne, które nie są związane ze złym stanem zdrowia, co dodatkowo pogarsza ich kondycję psychiczną, stając się kolejnym powodem do zmartwień.

Cierpiącym z powodu nadmiernego obciążenia psychiki stresem i traumatycznymi wydarzeniami, oprócz objawów psychosomatycznych, towarzyszy także poczucie bezradności, poczucie braku sensu życia i poczucie beznadziei, co sprawia, że trudno jest powrócić do normalnego życia bez wsparcia doświadczonego terapeuty. Jeżeli podejrzewamy, że bliska nam osoba cierpi z powodu załamania nerwowego, to powinniśmy zachować czujność, bo w niektórych przypadkach skutki załamania nerwowego mogą być poważne. Zaliczamy do nich m.in. zachowania autodestrukcyjne np. nadużywanie alkoholu i sięganie po narkotyki w celu poprawy samopoczucia i stłumienia negatywnych emocji.

Ważne! Osoby przechodzące załamanie nerwowe potrzebują wsparcia. Nie powinno ono opierać się na zdawkowym powiedzeniu: „weź się w garść”, „trzeba żyć dalej” lub „wszystko się jakoś ułoży”, bo w ten sposób jedynie pogarszamy sytuację. Czując, że tracimy kontrolę nad emocjami i popadamy w załamanie nerwowe, możemy poszukać pomocy i fachowego wsparcia np. dzwoniąc pod numer 116 123, pod którym w godzinach od 14:00 do 22:00 od poniedziałku do piątku dyżurują specjaliści telefonu zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym.

Załamanie nerwowe bywa bagatelizowane, co ma związek z brakiem wiedzy na temat przyczyn i objawów kryzysu psychicznego. Często osoby doświadczające poważnych problemów emocjonalnych ukrywają je przed swoim otoczeniem, stopniowo wycofując się z normalnego życia, co dodatkowo pogarsza sytuację i staje się przyczyną nawarstwiania się kolejnych problemów.

Najczęstsze przyczyny załamania nerwowego

Przyczyny załamania nerwowego bywają bardzo różne. Wiele zależy od naszej kondycji psychicznej oraz indywidualnej sytuacji życiowej. Załamanie psychiczne mogą spowodować różne nagłe zmiany w naszym życiu, z którymi nie potrafimy się pogodzić np. śmierć bliskiej osoby. Załamanie nerwowe może być też jednym ze skutków psychicznych problemów, które narastały przez dłuższy czas, jednak były przez osobę doświadczającą kryzysu bagatelizowane lub ukrywane.

Często zdarza się, że zanim dojdzie do załamania nerwowego osoby nim dotknięte bezskutecznie i przez dłuższy czas zmagają się z problemami w różnych sferach życia. Może to być np. utrata pracy i brak efektów poszukiwania nowej posady, utrata zdrowia własnego lub zdrowia bliskich, zdrada, nałóg, przemoc fizyczna i psychiczna, konieczność sprawowania całodobowej opieki nad osobą niepełnosprawną. Inne przyczyny, które mogą doprowadzić do załamania nerwowego to m.in.:

• problemy rodzinne,
• problemy w miejscu pracy np. mobbing,
• trudna sytuacja finansowa,
• brak wsparcia rodziny w codziennym życiu człowieka,
• nadmierne przeciążenie codziennymi obowiązkami i problemami,
• rozstanie,
• śmierć bliskiej osoby,
• molestowanie, gwałt, nękanie,
• nagła utrata zdrowia.

Objawy załamania nerwowego

Objawy załamania nerwowego dzielimy na objawy fizyczne (objawy somatyczne) i objawy psychiczne. Utrudniają lub całkowicie uniemożliwiają one codzienne funkcjonowanie, powodując problemy z wykonywaniem obowiązków w domu i w pracy, a także wycofanie się z życia społecznego. Zespół objawów fizycznych, który może wywołać załamanie nerwowe, to m.in. nadmierne napięcie mięśni, spadek masy ciała, nadmierne pocenie, przyśpieszony puls, stany lękowe, problemy trawienne, zawroty głowy, kołatanie serca, drżenie rąk.

Objawy psychiczne załamania nerwowego to m.in. natręctwa myślowe, spadek motywacji, niekontrolowane wybuchy płaczu, obniżony nastrój, zniechęcenie, niemoc, apatia. Czasami mogą pojawić się myśli samobójcze, które są związane z narastającym poczuciem beznadziei i sensu życia.

Jak rozpoznać załamanie nerwowe?

Występowanie powyższych objawów jest wskazaniem do wizyty u psychologa. Samodzielne radzenie sobie z kryzysem może jedynie pogorszyć sytuację, dlatego nie należy leczyć się na własną rękę, np. stosując dostępne bez recepty leki na uspokojenie i poprawę nastroju oraz zioła. Leczenie załamania nerwowego uwzględnia m.in. wykonanie niezbędnych badań, które pozwolą sprawdzić, czy uciążliwe objawy nie są spowodowane np. chorobą układu nerwowego.

Załamanie nerwowe wymaga wsparcia specjalisty, który pomoże przepracować gnębiące nas problemy. Nieleczony kryzys psychiczny może doprowadzić np. do rozwoju depresji oraz zaburzeń lękowych, dlatego warto jak najszybciej rozpocząć terapię. Jest ona niezbędna, gdy objawy kryzysu psychicznego nie mijają po kilku tygodniach od początku kryzysu lub zaczynają się nasilać. W przypadku niewielkiego odsetka osób możliwe jest samodzielne pokonanie kryzysu psychicznego dzięki przewartościowaniu swojego życia i dostrzeżeniu w załamaniu nerwowym szansy na pozytywne zmiany. Aby jednak uniknąć skutków ubocznych kryzysu emocjonalnego, zawsze warto skonsultować się ze specjalistą.