Laserowe zamykanie naczyń
Artykuł sponsorowany

Laserowe zamykanie naczyń

Dodano: 
Zamykanie naczyniek
Zamykanie naczyniek Źródło: Materiały prasowe
Co świadomy pacjent wiedzieć powinien.

Na wstępie

Niniejszy artykuł poświęcony jest zastosowaniu przezskórnej laseroterapii naczyń występujących na twarzy i kończynach dolnych. W tym miejscu chciałbym zaznaczyć, że ten rodzaj laseroterapii stosowany jest głównie w celu osiągnięcia rezultatów estetycznych. Użyłem tutaj określenia „głównie”, ponieważ część klinik wyspecjalizowanych w zabiegach z zakresu flebologii stosuje też techniki laserowe do zabiegów czysto leczniczych. Należy też nadmienić, że większość defektów estetycznych związanych z naczyniami umieszczonymi płytko pod skórą ma swoje podłoże w zmianach chorobowych naczyń głębszych i niewidocznych. Z tego względu stosowanie laseroterapii przezskórnej w celach estetycznych powinno być przemyślane i poprzedzone właściwą oceną oraz diagnostyką flebologiczną. W celu minimalizacji ryzyka związanego z możliwymi powikłaniami, specjalista zalecający ten rodzaj terapii powinien właściwie ocenić przyczyny powstania estetycznych defektów naczyniowych u pacjenta oraz zweryfikować brak przeciwwskazań do zastosowania laseroterapii przezskórnej.

Niedoczynność żył kończyn dolnych jest jedną z częściej występujących przyczyn powstawania defektów natury estetycznej w postaci powiększonych i wyraźnie widocznych naczyń położonych płytko pod skórą oraz żył powierzchniowych. Schorzenie to dotyka dużą część populacji i szacuje się, że jest to ok 25% kobiet i 15% mężczyzn na obszarze Europy i Stanów Zjednoczonych. Z powstawaniem niedoczynności żył kończyn dolnych związane jest głównie zjawisko tzw. refluxu, czyli cofania się krwi w wyniku nieprawidłowo działających zastawek żylnych. Reflux powstały pomiędzy żyłami głębokimi a powierzchniowymi powoduje istotne nadciśnienie w żyłach powierzchniowych, doprowadzając tym samym do ich rozszerzenia, a w stanach zaawansowanych do powstania żylaków nóg. W przypadku zdrowego człowieka większość krwi z kończyny dolnej (ok. 90%) odpływa żyłami głębokimi, a tylko ok. 10% żyłami powierzchniowymi. Z tego względu zamykanie naczyń podskórnych i redukcja żył powierzchniowych na nogach nie wiąże się z istotnymi zmianami w krążeniu kończyn dolnych. Jednakże należy pamiętać, że jest to tylko usuwanie skutków natury estetycznej, a nie leczenie przyczyn powstania problemu. W związku z powyższym przeprowadzanie zabiegów przezskórnego laserowego zamykania naczyń u pacjentów cierpiących na to schorzenie da efekt estetyczny jedynie czasowy, ponieważ utrzymujące się nadciśnienie w żyłach powierzchniowych spowoduje powstanie kolejnych rozszerzonych naczyń.

Co to właściwie jest LASER

LASER to anglojęzyczny akronim utworzony z pierwszych liter słów:

Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation, co w języku polskim oznacza: wzmocnienie światła poprzez wymuszoną emisję promieniowania. Światło tego rodzaju bardzo różni się od innych zabiegowych źródeł światła (np. IPL lub LED) i dlatego wykazuje wielokrotnie wyższą skuteczność w zabiegach bazujących na zjawisku selektywnej fototermolizy.

Zasada oddziaływania wiązki lasera na tkankę podczas zabiegów naczyniowych

Tak jak wyżej wspomniałem, zabiegi zamykania naczyń bazują na zjawisku selektywnej fototermolizy. Określenie to oznacza, że wiązka lasera padająca na skórę prześwietla ją i dochodzi do naczynia, a składniki tkanki znajdujące się na jej drodze podwyższają swoją temperaturę w zależności od stopnia absorbcji danej długości fali (długość fali to inaczej kolor światła lasera). Ze względu na to, że długość fali laserów naczyniowych dobierana jest przede wszystkim do wysokiej absorbcji w hemoglobinie, w efekcie dochodzi do istotnego podniesienia temperatury naczynia przy stosunkowo niewielkim wzroście temperatury tkanek sąsiednich. Oczywiście nie ma jednej najlepszej długości fali stosowanej do zabiegów naczyniowych, ponieważ jej dobór zależny jest od wielu czynników, takich jak przekrój naczynia czy głębokość jego położenia.

Główne rodzaje laserów naczyniowych

Historia stosowania laserów do zamykania naczyń lub leczenia zmian naczyniowych sięga ponad 30 lat, więc w sposób naturalny w tym okresie ukształtował się optymalny zestaw parametrów, które możemy spotkać w laserach występujących obecnie na rynku medycznym. Lasery do przezskórnego zamykania naczyń możemy z grubsza podzielić na dwie grupy urządzeń.

  1. Lasery diodowe lub pompowane diodowo o mocach wyjściowych rzędu kilku do kilkudziesięciu watów. Lasery te zazwyczaj mają jedną lub dwie długości fali i wyposażone są w końcówki zabiegowe przeznaczone do pracy przezskórnej o średnicach plamki 0,7 – 2 mm. Ze względu na stosunkowo niewielkie moce końcówki zabiegowe tych urządzeń nie są wyposażone w system kontaktowego chłodzenia skóry. Ze względu na w miarę przystępne ceny jest to dosyć popularna grupa urządzeń na polskim rynku. Jednakże zabiegi realizowane tymi laserami nie są aż tak efektywne jak zabiegi wykonywane laserami impulsowymi z kolejnej grupy. Główny problem w efektywności tych urządzeń wiąże się z małą mocą, która wymusza długi czas impulsu, a to redukuje selektywność fototermolizy i prowadzi do uszkodzeń termicznych sąsiednich tkanek, co skutkuje strupami i ryzykiem bliznowacenia.
  2. Lasery impulsowe pompowane lampowo o mocach wyjściowych rzędu kilkuset do kilku tysięcy watów. Lasery te zazwyczaj mają jedną lub dwie długości fali i wyposażone są w końcówki zabiegowe przeznaczone do pracy przezskórnej o średnicach plamki 1,0 – 12 mm. Ze względu na stosunkowo dużą moc i duże energie impulsów końcówki zabiegowe tych urządzeń wyposażone są w system aktywnego, kontaktowego chłodzenia skóry. Ta grupa urządzeń należy obecnie do światowej czołówki, jeżeli chodzi o ich efektywność, niestety jest to też najdroższa grupa laserów o tym przeznaczeniu.

Dla naczyń o małych średnicach z zakresu 0,1 do 0,5 mm stosuje się głównie krótsze długości fal, wykazujące bardzo dużą absorbcję w hemoglobinie, czyli fale od 532 nm do 595 nm (światło koloru zielonego i żółtego). Jednakże ze względu na również wysoką absorbcję tych długości fal w melaninie, jej nasycenie w skórze nie pozostaje bez znaczenia. Krótko mówiąc, ciemna karnacja jest przeciwwskazaniem i powoduje zwiększenie ryzyka oparzenia powierzchni skóry. W takim przypadku z pomocą przychodzą kontaktowe techniki chłodzenia powierzchni skóry za pomocą szkła szafirowego. Zaletą tego typu chłodzenia jest to, że jest ono jednoczesne z emisją lasera, dzięki czemu w istotny sposób ogranicza ryzyko oparzenia na skutek absorbcji światła lasera przez melaninę.

Dla naczyń o średnicach większych od 0,5 mm i o widocznym zabarwieniu w zakresie od fioletu do koloru sinogranatowego mają zastosowanie długości fal w zakresie bliskiej podczerwieni 810 – 1064 nm. Jednakże w zabiegach przezskórnych, ze względu na potrzebę uzyskania wysokiej foto-selektywności, głównie stosuje się 1064 nm jako długość fali najmniej absorbowane przez melaninę. Ze względu na potrzebę użycia bardzo dużych gęstości energii obligatoryjne staje się zastosowanie kontaktowego chłodzenia powierzchni skóry szkłem szafirowym.

Podsumowując, krótkie i płytko penetrujące długości fal (kolor zielony i żółty) używamy do naczyń powierzchniowych o małych średnicach, ponieważ wymagana jest duża absorbcja promieniowania, żeby podnieść odpowiednio temperaturę w niewielkiej objętości krwi. Natomiast dłuższe i głęboko penetrujące fale używamy do naczyń głębszych i o większych średnicach, ponieważ do odpowiedniego podniesienia temperatury w większej objętości krwi nie jest wymagana wysoka absorbcja. W takim przypadku uzyskujemy wysoką foto-selektywność pomiędzy hemoglobiną a pozostałymi składnikami tkanki. Bardzo istotnym elementem ustawień lasera, wręcz kluczowym, jest czas trwania impulsu, czyli inaczej czas ekspozycji. Od tego czasu zależy penetracja ciepła do sąsiednich tkanek, czyli uboczne skutki termiczne, jak również efektywność zabiegu. Odnośnie dostępnych na rynku laserów i ich wyboru, kluczowa do swobodnej regulacji czasu trwania impulsu jest moc szczytowa lasera. Dobre lasery naczyniowe na rynku (np. Excel-V – Cutera lub V-Laser – WonTech lub Gemini – Iridex) dysponują odpowiednią mocą szczytową oraz posiadają szafirowe chłodzenie skóry, lecz nie są to urządzenia tanie. Ich wysoka cena powoduje niewielkie występowanie na polskim rynku – około 50 laserów w skali kraju. Jednakże – mając na uwadze jakość i efektywność zabiegów – uważam, że z punktu widzenia pacjenta warto jest poszukać kliniki dysponującej takim sprzętem.

Jakie znaczenie mają końcówki zabiegowe

Końcówki zabiegowe laserów naczyniowych można ogólnie podzielić na trzy rodzaje.

Końcówki do pracy przezskórnej bez systemu chłodzenia, przeznaczone głównie do laserów dysponujących niewielkimi mocami. Praca taką końcówką najczęściej daje efekty tylko w bardzo powierzchniowych naczyniach, a częste uszkodzenie termiczne naskórka powoduje tworzenie się strupów i wydłuża okres rekonwalescencji pozabiegowej. Nie bez znaczenia jest też fakt, że lasery małej mocy potrzebują więcej czasu, żeby wyemitować wystarczającą energię, co wiąże się z powstawaniem dużych zmian termicznych w sąsiednich tkankach. Zjawisko to spowodowane jest oczywiście transmisją ciepła w tkankach i również jest odpowiedzialne za wydłużony okres rekonwalescencji oraz za ewentualne ubytki objętości skóry, jako powikłania pozabiegowe.

Końcówki do pracy przezskórnej, wyposażone w gazowe chłodzenie powierzchni skóry i przeznaczone głównie do pracy laserami impulsowymi dużych mocy. Tego typu system chłodzenia skóry zdaje egzamin tylko w zakresie niewielkich energii impulsu i dla krótszych fal (przeważnie lasery barwnikowe 585 i 595 nm). Przyczyną tego jest niewielka pojemność cieplna gazów chłodzących (głównie tzw. cryogen) ograniczająca istotnie ilość odprowadzanego ciepła. Taką metodą możemy skutecznie chłodzić jedynie płytkie warstwy skóry przy stosunkowo niewielkich energiach impulsu.

Końcówki do pracy przezskórnej, wyposażone w kontaktowe chłodzenie skóry za pomocą szkła szafirowego i przeznaczone głównie do laserów impulsowych dużej mocy. Takie rozwiązanie jest obecnie jedyną znaną techniką chłodzenia skóry o tak wysokiej efektywności i można powiedzieć, że jest to rozwiązanie obligatoryjne dla laserów wysokiej mocy typu Long Pulse. Zastosowanie kontaktowej płytki szafirowej daje możliwość chłodzenia powierzchni skóry jednocześnie z impulsem lasera, minimalizując w ten sposób niechciane uszkodzenia termiczne w sąsiednich tkankach. Ponadto szafir syntetyczny, którego przewodność termiczna jest czterdziestokrotnie większa od przewodności termicznej wody (głównego składnika tkanek) daje największe możliwości odbierania dużych ilości ciepła ze skóry. Bez tego rodzaju chłodzenia wykonywanie zabiegów naczyniowych przezskórnych o dużych dawkach energii byłoby niemożliwe lub bardzo ryzykowne.

Odnośnie efektywności zabiegów, jedynie operatorzy z dużym doświadczeniem praktycznym potrafią właściwie dobrać parametry lasera na podstawie oceny wizualnej naczyń i skóry. Niejednokrotnie zdarza się, że nawet tacy specjaliści też stosują technikę dobierania energii za pomocą impulsów kontrolnych. Dzieje się tak, ponieważ czynność ta nie tylko pozwala określić bezpieczną energię, ale też służy do zminimalizowania ryzyka rekanalizacji zamkniętych naczyń. Podczas dobierania energii za pomocą impulsów kontrolnych obserwujemy, że przy pewnej wartości energii naświetlane naczynie znika. Trzeba jednak pamiętać, że za ten efekt wizualny głównie odpowiada termiczne zbielenie powierzchniowej ściany naczynia, którą widzimy podczas zabiegu, a nie jego fizyczne obkurczenie. Z tego wynika wprost, że spora grupa naczyń „zamkniętych” tak dobraną gęstością energii ulegnie w krótkim czasie rekanalizacji. W celu minimalizacji tego zjawiska należy odpowiednio zwiększyć energię w stosunku do progu wizualnego efektu, a stopień zwiększenia w głównej mierze zależy od średnicy naczynia.

Poniższe rysunki nr 1 i 2 obrazują prawidłowe zachowanie się naczynia po naświetleniu właściwie dobraną gęstością energii.

Naczynia krwionośne

Na zdjęciach nr 3 i 4 pokazano redukcję drobnych naczyń na twarzy za pomocą lasera KTP 532 nm z kontaktowym chłodzeniem skóry. Kobieta w wieku 30 lat, pojedynczy zabieg. Zdjęcie po zabiegu wykonano cztery tygodnie po jego przeprowadzeniu.

Drobne naczynia na twarzy

Na zdjęciach nr 5 i 6 pokazano redukcję naczyń kończyny dolnej na tylnej stronie kolana za pomocą lasera Nd:YAG 1064 nm z kontaktowym chłodzeniem skóry. Kobieta w wieku 42 lat, pojedynczy zabieg. Zdjęcie po zabiegu wykonano 6 tygodni po jego przeprowadzeniu.

Redukcja naczyń kończyny dolnej

Artur Gaczek
Źródło: Zakład Techniki Laserowej Electric System & Laser Technology – Warszawa