Przestrzeganie podstawowych praw pacjenta to obowiązek każdego, kto wykonuje zawód medyczny. Każdy pacjent ma przede wszystkim prawo do korzystania ze świadczeń zdrowotnych, udzielanych z należytą starannością oraz z zachowaniem zasad etyki zawodowej przedstawicieli zawodów medycznych, które zostały określone przez odpowiednie samorządy zawodów medycznych.
W teorii prawa pacjenta gwarantują nie tylko dostęp do świadczeń medycznych, ale także udzielanie tych świadczeń w sposób, który nie narusza dobra poszczególnej jednostki, nie narusza intymności i godności, a także tajemnicy medycznej. W praktyce prawa pacjenta nie zawsze są przestrzegane, dlatego został powołany Rzecznik Praw Pacjenta, który ma za zadanie zapewnienie bezpieczeństwa i komfortu na etapie badań diagnostycznych oraz leczenia.
Podstawowe prawa pacjenta
Prawa pacjenta określa ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Zawiera ona 72 artykuły, z których treścią powinniśmy się zapoznać, by móc dochodzić swoich praw w sytuacji ich naruszenia.
Łamanie praw pacjenta nie jest rzadkością, jednak z roku na rok zwiększa się świadomość osób korzystających ze świadczeń opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych, co sprawia, że naruszenia praw pacjenta są coraz częściej zgłaszane do Rzecznika Praw Pacjenta. Urząd ten jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony praw pacjentów określonych w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz w przepisach odrębnych.
W sytuacji naruszenia praw pacjenta można skontaktować się z Rzecznikiem Praw Pacjenta:
- korzystając z Telefonicznej Informacji Pacjenta 800 190 590;
- mailowo: [email protected];
- przez czat umożliwiający rozmowę z ekspertem, dostępny na stronie gov.pl/web/rpp/kontakt.
Możliwe jest to także osobiście za pośrednictwem Rzecznika Praw Pacjenta w jego siedzibie w Warszawie.
Rzecznik Praw Pacjenta ma prawo przystąpić do postępowania cywilnego lub postępowania karnego na każdym etapie jego trwania. Jego zadaniem jest czuwanie nad przestrzeganiem praw pacjenta przez osoby wykonujące zawód medyczny w każdej placówce medycznej, czyli w udzielaniu świadczeń zdrowotnych przez m.in. przychodnie POZ, przychodnie specjalistyczne, szpitale, co dotyczy pracowników ochrony zdrowia w tym: lekarzy, pielęgniarek i położnych.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, każdy pacjent ma prawo do:
- świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej;
- poszanowania intymności i godności;
- informacji o stanie zdrowia;
- zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych;
- tajemnicy informacji z nim związanych;
- wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych;
- zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza;
- dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych;
- poszanowania życia prywatnego i rodzinnego;
- opieki duszpasterskiej;
- przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie.
Każdy pacjent, który ma prawo do świadczeń zdrowotnych, powinien otrzymać pomoc medyczną na takim samym poziomie. Pacjenci nie mogą być traktowani w inny sposób ze względu m.in. na wykształcenie, pochodzenie społeczne, etniczne, płeć, wiek itd.
Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych
Jako pacjenci mamy prawo do uzyskania świadczeń zdrowotnych, które są zgodne z wymaganiami aktualnej wiedzy medycznej.
Jeżeli możliwości udzielenia odpowiednich świadczeń zdrowotnych są ograniczone, to mamy prawo do przejrzystej i opartej na kryteriach medycznych procedury, na której podstawie zostanie ustalona kolejność dostępu do konkretnych świadczeń.
Będąc pacjentem, mamy prawo żądać, by:
- udzielający nam świadczeń zdrowotnych lekarz zasięgnął opinii innego lekarza lub zwołał konsylium lekarskie,
- udzielająca nam świadczeń zdrowotnych pielęgniarka lub położna zasięgnęła opinii innej pielęgniarki bądź położnej.
Jako pacjenci mamy prawo do natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia. Kobiety rodzące mają prawo natychmiast uzyskać pomoc niezbędną podczas porodu.
Co więcej, na etapie udzielania świadczeń zdrowotnych powinny być stosowane metody diagnostyczne, które umożliwiają jak najszybsze wykrycie podłoża choroby oraz rozpoczęcie leczenia. Dobór leków powinien uwzględniać aktualne zalecenia do ich stosowania, stopień zaawansowania choroby oraz być dopasowany do aktualnego stanu zdrowia.
Prawo pacjenta do poszanowania intymności i godności
Podczas udzielania świadczeń zdrowotnych zgodnie z ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta pacjent ma prawo do poszanowania godności i intymności. Dotyczy to każdego etapu diagnostyki i leczenia oraz przeprowadzania zabiegów medycznych, także podczas porodu oraz umierania. Co więcej, jeżeli jest to zgodne z procedurami, podczas udzielania świadczeń zdrowotnych dopasowanych do stanu zdrowia może towarzyszyć pacjentowi bliska osoba.
Warto wiedzieć, że pacjent powinien zostać wcześniej poinformowany, że w procesie jego diagnostyki i leczenia będą uczestniczyli studenci medycyny, a także musi mieć zapewnione odpowiednie warunki podczas badania, przekazywania informacji medycznych i wykonywania zabiegów na sali szpitalnej i w warunkach ambulatoryjnych.
Prawo dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej stanu zdrowia i udzielonych świadczeń zdrowotnych
Zgodnie z ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta jako pacjenci mamy prawo dostępu do dokumentacji medycznej. Prawo to przysługuje także upoważnionym przez nas osobom. Wgląd do dokumentacji medycznej leczenia m.in. w przychodni POZ, przychodni specjalistycznej, szpitalu, a także prywatnych gabinetach przysługuje także po śmierci pacjenta, upoważnionym do tego za życia.
Prawo pacjenta do informacji o stanie zdrowia
Zgodnie z ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta każdy pacjent, który ukończył 16. rok życia, ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia (dotyczy to wszystkich informacji o stanie zdrowia pacjenta, czyli m.in. diagnozach, leczeniu i rokowaniach). Informacja ta powinna zostać przekazana w zrozumiały sposób. Lekarz ma obowiązek:
- wyjaśnić cel wykonywania oraz przebieg zabiegów i badań,
- wyjaśnić jaki cel ma podawanie konkretnego leku,
-
udzielić informacji na temat wyników badań (aktualnego stanu zdrowia) i leczenia pacjenta.
pielęgniarka lub położna powinny udzielić informacji na temat sposobów pielęgnacji i informacji o wykonywanych zabiegach.
Ponadto pielęgniarka lub położna powinny udzielić informacji na temat sposobów pielęgnacji oraz o wykonywanych zabiegach.
Prawo pacjenta do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych
Każdy pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych lub odmowy udzielenia zgody po uzyskaniu informacji na temat określonych świadczeń zdrowotnych. Prawo to nie obowiązuje w przypadku, gdy wdrażana jest procedura ratowania życia. Warto też podkreślić, że w niektórych sytuacjach, np. w przypadku zabiegu operacyjnego, może być konieczna pisemna zgoda pacjenta.
Wszystkie prawa pacjenta są dokładnie opisane w treści ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008 r. Dz.U. 2009 Nr 52 poz. 417. Warto zapoznać się także z dokumentem: Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Czytaj też:
Badania profilaktyczne – co to jest, jakie badania i kiedy wykonać?Czytaj też:
Choruje od dziecka, a wciąż nie ma diagnozy. „Odbijamy się od drzwi do drzwi”