Kodeina – czym jest i dlaczego wykorzystuje się ją w lekach?

Kodeina to substancja aktywna o działaniu przeciwbólowym i przeciwkaszlowym. Jest także stosowana jako środek uspokajający, nasenny i przeciwperystaltyczny. Substancja zwiększa tolerancję na ból, powoduje także uspokojenie i senność.

Jak działa kodeina?

Wpływ na przewlekły ból

Kodeina jest substancją czynną stosowaną w łagodzeniu łagodnego i umiarkowanego bólu. Działa na receptory opioidowe rozmieszczone w ośrodkowym układzie nerwowym, zmieniając sposób, w jaki mózg reaguje na ból. Średni czas działania kodeiny to około 4 godziny.

Działanie przeciwkaszlowe

Leki zawierające kodeinę wykazują działanie przeciwkaszlowe. Substancja działa poprzez zmniejszenie aktywności w części mózgu powodującej kaszel, hamując odruch kaszlowy.

Wpływ na ruchliwość jelit

Wykazano, że kodeina może zmniejszać motorykę jelit. Może to prawdopodobnie prowadzić do zaparć i obturacyjnej choroby jelit, zwłaszcza u pacjentów z zaburzeniami ruchliwości jelit.

Wpływ na ośrodkowy układ nerwowy

Kodeina wykazuje działanie uspokajające. Może powodować problemy układu oddechowego poprzez aktywację receptorów opioidowych w określonych miejscach ośrodkowego układu nerwowego.

Wpływ na ciśnienie krwi

Kodeina jako substancja czynna stanowi zwiększone ryzyko upośledzenia zdolności do utrzymania ciśnienia krwi. Dzieje się tak w wyniku rozszerzenia naczyń obwodowych.

Jakie skutki uboczne może powodować kodeina?

Podstawowe skutki uboczne obejmują:

• ból głowy,
  
• ból brzucha,
• trudności w oddawaniu moczu.

Dlaczego leki z kodeiną wydawane są na receptę?

Zgodnie z decyzją Therotherapy Goods Administration (TGA), od 1 lutego 2018 r. wszystkie leki zawierające kodeinę wymagają recepty. Ponieważ jest substancją opioidową, należącą do tej samej rodziny co morfina, jej spożywanie wiąże się z pewnym ryzykiem. Obejmuje ono powstawanie tolerancji na substancję, przez co jej dawka musi być zwiększana. Kolejnym ryzykiem jest wystąpienie objawów odstawienia substancji, takich jak: bóle głowy i mięśni, wahania nastroju, bezsenność, nudności i biegunka.

Kodeina jest dostępna w postaci tabletek, kapsułek i roztworu do przyjmowania doustnego (sama lub w połączeniu z innymi substancjami).

Objawy przedawkowania kodeiny mogą obejmować:

• trudności w oddychaniu,
• powolny i płytki oddech,
• nadmierną senność,
• trudności we wstawaniu,
• utratę napięcia mięśniowego,
• omdlenia,
  
• zawroty głowy,
• wolne bicie serca.

Metabolizm kodeiny

Kodeina jest wchłaniana z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie w osoczu występuje 60 minut po jej podaniu. Ok. 70 do 80% spożytej dawki kodeiny jest metabolizowane w wątrobie. Jeśli chodzi o wydalanie substancji z organizmu, ok. 90% całkowitej dawki kodeiny jest wydalane przez nerki. Substancja może znajdować się w moczu do 6 godzin po spożyciu.

Stosowanie kodeiny a ciąża i karmienie piersią

Substancja powinna być stosowana w okresie ciąży tylko wtedy, gdy potencjalne korzyści przewyższają potencjalne ryzyko dla płodu. Kodeina przenika przez łożysko i przenika w niewielkich ilościach do mleka kobiecego. Jest przeciwwskazana u kobiet karmiących piersią. Spożycie kodeiny przez dziecko wraz z mlekiem może potencjalnie prowadzić do poważnych działań niepożądanych, w tym śmierci u niemowląt karmionych piersią.