Prawdopodobnie widziałeś dziwne nagłówki na temat nowego koronawirusa krążące w twoich mediach społecznościowych w ciągu ostatnich kilku miesięcy. Wybuch dezinformacji nie tylko utrudnia ludziom uzyskanie dokładnych informacji o COVID-19, ale także przyczynia się do „infodemii”, który osłabia zaufanie do całego systemu opieki zdrowotnej.
Odpowiedź może być stosunkowo łatwa, przynajmniej zgodnie z wynikami ostatnich badań. Naukowcy odkryli, że arkusz z poradami wysłany do użytkowników Facebooka skutecznie pomaga ludziom w wykrywaniu fałszywych nagłówków. Prosta interwencja może być także kluczem do walki z wiarą w fałszywe posty dotyczące COVID-19.
Prosta, ale skuteczna interwencja
Facebook postanowił podjąć działania po tym, jak spotkał się z szeroką krytyką za to, że nie powstrzymał fałszywych wiadomości podczas wyborów prezydenckich w USA w 2016 r. Współpracował z organizacją non-profit First Draft, aby stworzyć poradnik na temat wykrywania fałszywych wiadomości.
Platforma umieściła go na górze tablic użytkowników w 14 krajach i opublikowała wskazówki w całostronicowych reklamach prasowych na całym świecie w kwietniu 2017 r. Uważa się, że jest to jak dotąd największa na świecie interwencja w zakresie korzystania z mediów cyfrowych.
W badaniu opublikowanym w Proceedings of the National Academy of Sciences sprawdzono, czy interwencja zadziałała. Badacze z wielu instytucji, w tym University of Michigan, Princeton University i Washington University w St. Louis w stanie Missouri, pokazali poradnik Facebooka ludziom w Stanach Zjednoczonych, a także zmodyfikowaną wersję ludziom w Indiach, a następnie poprosili ich o ocenę dokładność różnych nagłówków (w tym niektórych uznanych za fałszywe przez zewnętrzną organizację sprawdzającą fakty) w ciągu kilku tygodni.
Wyniki pokazały, że zdolność uczestników do odróżnienia dobrych artykułów od fałszywych wiadomości poprawiła się o 26,5 procent w Stanach Zjednoczonych i 17,5 procent w Indiach po zapoznaniu się z poradami.
– Chociaż rozmiary efektów są stosunkowo niewielkie, są zachęcające, biorąc pod uwagę charakter interwencji – powiedział Darren Linvill, profesor komunikacji na Uniwersytecie Clemson, który skompilował i przeanalizował prawie 3 miliony tweetów z rosyjskiej „fabryki trolli” w 2018 r.
Interwencja nieznacznie zmniejszyła postrzeganie przez uczestników dokładności głównych wiadomości. Pokazała, że wskazówki, które zobaczyli, zwiększyły ich sceptycyzm względem wszystkich informacji.
– Interwencja była lepsza niż brak interwencji, ale nie jest idealna, ponieważ zasadniczo uczy powszechnego sceptycyzmu, który ma swoje wady – dodał Linvill. – Trzeba nauczyć ludzi, jak stosować krytyczne myślenie.
Zdolność uczestników do identyfikowania fałszywych informacji online osłabła pod koniec badania.
– Na początku (po przeczytaniu wskazówek) zyskujesz większą czujność, aby odróżnić to, co czytasz, ale z czasem rozluźniasz własne kryteria i nie jesteś tak czujny jak kiedyś – powiedział Sanket Shah asystent kliniczny profesora nauk medycznych i biomedycznych na University of Illinois, Chicago. – Potrzebujemy dużo więcej pracy i chęci ze strony konsumentów, aby utrzymać dyscyplinę w celu ustalenia, co jest prawdą, a co nie.
Czytaj też:
Jak kawa wpływa na nasz organizm? Odpowiada lekarz
Dlaczego fałszywe wiadomości są teraz tak powszechne?
Wprowadzające w błąd posty w mediach społecznościowych nie są niczym nowym, ale wiele z nich pojawiło się w związku z nowym koronawirusem i niedawnymi protestami. O co chodzi?
– W obu przypadkach szybkość, z jaką tradycyjne media uzyskują wiarygodne historie, nie była szybkością, z jaką działały media społecznościowe. Gdy nie są dostępne wiarygodne, sprawdzone historie, dezinformacja nieuchronnie wypełni pustkę – powiedział Linvill.
– Ludzie są bardziej skłonni uwierzyć w informacje, które czytają, jeśli odwołują się do ich emocji, szczególnie w czasach kryzysu i niepewności – dodał Shah. – Próbują dowiedzieć się, kiedy to się skończy, kiedy będą mogli wrócić do normalnego życia. Widzą treść, która odwołuje się do tej emocji. Ludzie chcą potwierdzenia tego, co wtedy czują.
Shah wskazał na dyskomfort noszenia masek, których używanie pomaga zapobiegać rozprzestrzenianiu się wirusów, jako przykład czegoś, co może sprawić, że ludzie będą częściej wierzyć fałszywym nagłówkom. – Jeśli przeczytasz coś, co mówi, że maski nie są skuteczne, to przyczyni się do tego, że nie zechcesz nosić maski – powiedział.
– Czasami dezinformacja jest po prostu wynikiem gry złego aktora, który wykorzystuje obecny stan rzeczy, aby zarobić pieniądze – powiedział Linvill.
Czytaj też:
Jak zadbać o lepszą postawę? Ćwiczenia dla kobiet
Jak rozpoznać fałszywe wiadomości?
Linvill i Shah zgodzili się, że podejrzane informacje są prezentowane w coraz bardziej dopracowany sposób, co sprawia, że trudno jest ich uniknąć. Na szczęście istnieje kilka strategii umożliwiających wykrywanie fałszywych wiadomości podczas przewijania tablicy w mediach społecznościowych:
Sprawdzaj różne źródła
Dziwaczne nagłówki nie zawsze są fałszywe, ale być może trzeba będzie przeprowadzić dodatkowe dochodzenie, aby udowodnić, że są prawdziwe. Sprawdź, czy inne źródła wiadomości z głównego nurtu zgłaszają podobne informacje.
Czytaj komentarze
Jeśli coś wydaje się nie tak, sprawdź komentarze. Jeśli zobaczysz ciąg komentarzy opisujących w inny sposób daną historię, to może być pierwszy znak, że być może nie jest to tak dokładna informacja, jak ci się wydawało. Jeśli widzisz w komentarzach poruszającą rozmowę, to znak, że trzeba sprawdzić to bardziej.
Myśl krytycznie o intencjach źródła
Wiadomości z głównego nurtu mają za zadanie przekazywać społeczeństwu dokładne informacje. Nie dotyczy to firm, które próbują sprzedawać ci produkty lub profile z motywacją ideologiczną, próbując wpłynąć na twoje poglądy. Zapoznaj się z motywacją źródła do publikowania lub udostępniania czegoś, aby sformułować swoją opinię na temat wiarygodności tych informacji.
Jeśli coś udostępniasz, rób to ostrożnie
Udostępniając artykuł lub wpis innej osobie, przekazujesz to też obserwującym tę osobę. Upewnij się, że udostępniana treść jest dokładna i autentyczna, zanim przekażesz wiadomość innym osobom.
Nie używaj mediów społecznościowych do pozyskiwania wiadomości
W mediach społecznościowych można udostępnić wszystko. Oficjalny agregator wiadomości może pokazywać historie z bardziej wiarygodnych źródeł i różnych perspektyw.Czytaj też:
Jak pozbyć się cukru z diety? Oto 12 skutecznych sposobów