Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) udar jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów i niepełnosprawności. Jest to stan bezpośrednio zagrażający życiu lub zdrowiu, w którym dochodzi najczęściej albo do przerwania dostarczania krwi do mózgu (udar niedokrwienny) albo następuje krwotok w mózgu (udar krwotoczny). W obu przypadkach objawy są podobne i wynikają z niszczenia komórek mózgowych, do czego dochodzi na skutek niedotlenienia. Starzenie się społeczeństwa wpływa na zwiększenie liczby zachorowań. Popularne objawy udaru to niezdolność do poruszania się, mówienia lub utrata przytomności. Uwagę badaczy zwrócił jednak jeszcze jeden symptom.
Specyficzny objaw, który zapowiada udar
Zmniejszona wrażliwość na węch (hyposmia) i utrata wrażliwości na węch (anosmia) bywają niekiedy skutkiem udaru mózgu. Okazuje się też jednak, że osoby, które przeżyły udar, były zdolne do wyczuwania zapachów, które nie istniały. Z badań opublikowanych w czasopiśmie „Laryngoscope” wynika, że udar wiąże się z 76-procentowym większym prawdopodobieństwem odczuwania fantomowych zapachów (zapachów nieistniejących). Jest to „halucynacja węchowa”, która może się zdarzyć u osób dotkniętych udarem, w zależności od tego, który obszar mózgu uległ uszkodzeniu. Nie zawsze jednak ma to miejsce. Ponadto odczuwany zapach przybiera różne formy. Przyczyna tego zjawiska nie jest na razie znana, jednak może wiązać się z zaburzeniami funkcjonowania mózgu.
Badanie wykazało również, że niewydolność serca i dławica piersiowa (dusznica bolesna) również były związane z odczuwaniem fantomowego zapachu u osób w wieku od 40 do 59 lat. Osoby dorosłe ze zdiagnozowanym, ale kontrolowanym, wysokim poziomem cholesterolu zgłaszały częstsze występowanie fantomowych zapachów niż osoby bez wysokiego poziomu cholesterolu. Taka sama sytuacja dotyczyła osób z wysokim ciśnieniem krwi. Takie fantomowe zapachy mogą być miłe, jednak osoby, które ich doświadczają, określają je zazwyczaj jako nieprzyjemne (na przykład zapach spalonego tostu). Może to być też zapach nieznany dla nich, którego nigdy wcześniej nie poczuły.
Jakie są charakterystyczne udary mózgu?
Do typowych objawów udaru mózgu należą:
- osłabienie lub paraliż pojedynczej kończyny lub obu kończyn po jednej stronie ciała,
- kłopoty z mówieniem i rozumieniem tego, co mówią inni,
- drętwienie lub paraliż twarzy, rąk, nóg,
- kłopoty z chodzeniem,
- osłabienie ramion,
- zaburzenia widzenia,
- problemy z koordynacją,
- utrata przytomności,
- trudności w wykonywaniu codziennych czynności,
- dezorientacja czasowo-przestrzenna,
- trudności w przyjęciu i utrzymaniu pionowej pozycji ciała.
Mniej charakterystyczne oznaki udaru to: splątanie, zmęczenie, silny ból głowy, uczucie ogólnego osłabienia, mdłości.
Jakie mogą być przyczyny udaru mózgu?
Najczęstszą, a zarazem najpoważniejszą czynnikiem ryzyka wystąpienia udaru mózgu jest nadciśnienie tętnicze. W przypadku jego występowania bardzo ważne jest więc przyjmowanie leków i regularne kontrolowanie stanu zdrowia. Pozostałe przyczyny udaru mózgu to między innymi:
- choroby serca (wrodzone wady serca, migotanie przedsionków),
- cukrzyca,
- otyłość i nadwaga,
- zespół bezdechu sennego,
-
choroby naczyniowe (zwłaszcza miażdżyca).
Do czynników ryzyka zalicza się także szkodliwe nawyki, takie jak palenie papierosów czy nadużywanie alkoholu. Przyczynia się do tego też nieodpowiednia dieta, chroniczny stres oraz brak aktywności fizycznej. Istnieją także czynniki niemodyfikowalne, takie jak: wiek (najczęściej udar występuje u osób po 55. roku życia), płeć (częściej chorują mężczyźni), a także predyspozycje genetyczne.
Czytaj też:
Europa pije i pali coraz mniej, Polska coraz więcej. Prof. Zatoński: To jedna z przyczyn 300 tys. nadmiarowych zgonów w 3 lataCzytaj też:
Masz problemy ze snem? Według naukowców może się to wiązać z większym ryzkiem udaru i choroby Alzheimera