Ostry brzuch to określenie często stosowane na etapie diagnostyki schorzeń narządów jamy brzusznej, których objawy występują nagle i przebiegają w gwałtowny sposób. Ostry brzuch to zespół objawów, do których zaliczamy m.in. silny ból brzucha, nudności, wymioty, zatrzymanie gazów i nieoddawanie stolca. Objawy te mogą wskazywać na różne choroby narządów jamy brzusznej – są typowe m.in. w niektórych przypadkach niedrożności jelit, a także wskazują np. na krwawienie do jamy otrzewnowej i zapalenie wyrostka robaczkowego. Schorzenia wywołujące objawy typowe dla ostrego brzucha wymagają diagnostyki w trybie pilnym – większość schorzeń wywołujących objawy ostrego brzucha stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia chorego.
Ważne! Ostry ból brzucha zawsze jest wskazaniem do pilnej konsultacji lekarskiej. Sygnały alarmowe, na które warto zwrócić uwagę, to następujące objawy:
- podwyższona temperatura ciała,
- nudności,
- nasilone lub krwiste wymioty,
- znaczne wzdęcie brzucha,
- zatrzymanie wiatrów,
- brak perystaltyki jelit i zatrzymanie stolca,
- smoliste stolce,
- problemy z oddawaniem moczu,
- krwiomocz,
- zatrzymanie moczu,
- blada, zimna skóra.
Powyższe objawy wymagają wykonania specjalistycznych badań. Na etapie diagnostyki wykonywane są m.in. badania obrazowe, do których zaliczamy USG jamy brzusznej i RTG jamy brzusznej – badania obrazowe pozwalają ocenić stan narządów wewnętrznych oraz wykryć np. niedrożność przewodu pokarmowego i perforację przewodu pokarmowego. Ostry brzuch to zespół objawów, które różnią się w zależności od konkretnego schorzenia narządów jamy brzusznej, jednak zawsze dominującym objawem jest ostry ból brzucha.
Choć ostry brzuch wskazuje na schorzenia, w których przebiegu stosowane jest leczenie operacyjne, to ten zespół objawów wywołują również schorzenia, które mogą być leczone zachowawczo np. kolka żółciowa, kolka wątrobowa i kolka nerkowa. Dzięki nowoczesnym metodom diagnostyki i leczenia odsetek pacjentów, u których niezbędne jest natychmiastowe leczenie chirurgiczne, z roku na rok się zmniejsza. W wielu przypadkach szybka diagnostyka pozwala rozpocząć leczenie zachowawcze, zanim stan pacjenta będzie wskazaniem do operacji lub ustabilizować stan chorego przed operacją.
Warto dowiedzieć się więcej na temat ostrego brzucha, bo pod tą nazwą kryje się zespół objawów, które wskazują na schorzenia wymagające pilnej diagnostyki i leczenia.
Ostry brzuch, czyli ostre chirurgiczne choroby jamy brzusznej
Ból brzucha to objaw wielu schorzeń. Nagłe pojawienie się silnego bólu brzucha, który wymusza przerwanie wykonywanych czynności, utrudniając lub uniemożliwiając normalne funkcjonowanie, zawsze powinno wzbudzić niepokój i skłonić do natychmiastowej wizyty u lekarza. Ostry brzuch to zespół objawów, których nie można bagatelizować! W większości przypadków nagły, silny ból brzucha, który powoduje konieczność przyjmowania wymuszonej pozycji oraz przebiega z powyżej wyszczególnionymi objawami alarmowymi, wskazuje na stan zagrożenia zdrowia lub życia. Czynniki nasilające ostry ból brzucha to m.in. ucisk brzucha i zmiana pozycji.
Większość pacjentów, którzy trafiają na SOR z powodu ostrego brzucha, wymaga leczenia chirurgicznego! Najczęstszą przyczyną ostrego brzucha jest ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, które często diagnozowane jest u dzieci, a także ostre zapalenie trzustki, ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego i zapalenie otrzewnej.
Możliwe przyczyny ostrego brzucha
Ostry brzuch to zespół objawów, który może być związany z narządami przewodu pokarmowego, narządami miednicy mniejszej, a także narządami układu moczowego.
Do możliwych przyczyn ostrego brzucha zaliczamy:
- ostre stany zapalne narządów układu pokarmowego,
- zapalenie otrzewnej,
- krwawienie do jamy otrzewnowej np. na skutek perforacji wywołanej urazem,
- ciąża pozamaciczna,
- ostre zapalenie przydatków,
- ostre stany zapalne nerek i innych narządów układu moczowego,
- niedrożność jelit,
- zapalenie uchyłków jelita grubego.
Ostry brzuch – diagnostyka i leczenie
W przypadku ostrego brzucha przed postawieniem diagnozy wykonuje się m.in. wywiad lekarski, badanie palpacyjne oraz badania laboratoryjne i badania obrazowe.
Sposoby leczenia dobierane są do rodzaju schorzenia oraz stanu pacjenta. Leczenie zachowawcze uwzględnia np. podanie antybiotyków, leków rozkurczowych oraz nawadnianie pacjenta. Leczenie zachowawcze ma na celu m.in. ustabilizowanie stanu pacjenta przed zabiegiem operacyjnym. W niektórych przypadkach może być konieczne wykonanie nieobciążających organizmu chorego zabiegów endoskopowych.
Jeżeli metody leczenia zachowawczego nie mogą zostać zastosowane lub są nieskuteczne, to konieczne jest wykonanie operacji metodą tradycyjną lub laparoskopową. Na dobór metody leczenia wpływa rodzaj zdiagnozowanego schorzenia.
Czytaj też:
Choroby wątroby – najczęstsze schorzenia tego organu, przyczyny, objawy i leczenieCzytaj też:
Gdzie szukać lekarza, gdy w przychodni zabrakło na dziś „numerków”? Kiedy do przychodni, kiedy na SOR
Źródła:
- A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2014
- W. Noszczyk, Chirurgia repetytorium, PZWL, 2009
- Z. Grzebieniak, G. Marek, A. Kumar Agrawal, T. Grzebieniak, Ostre choroby jamy brzusznej – podstawy diagnostyki w aspekcie praktyki lekarza rodzinnego, Family Medicine & Primary Care Review, 2012, 14, 2, s. 242–248