Niedrożność jelit – najczęstsze przyczyny, objawy i leczenie. To stan zagrażający zdrowiu i życiu

Niedrożność jelit – najczęstsze przyczyny, objawy i leczenie. To stan zagrażający zdrowiu i życiu

Dodano: 
Ostry ból brzucha
Ostry ból brzucha Źródło: Pixabay
Niedrożność jelit to bardzo poważny stan. Jeżeli dojdzie do pęknięcia jelita, to zachodzi duże ryzyko rozwoju posocznicy oraz wystąpienia innych powikłań. Jakie są najczęstsze przyczyny i objawy niedrożności jelit? Wyjaśniamy, jak przebiega jego leczenie.

Niedrożność jelit może mieć różne podłoże. Do zablokowania światła jelita mogą doprowadzić np. obecność ciała obcego, stan zapalny, skręt jelita oraz różne zaburzenia w funkcjonowaniu jelita grubego i jelita cienkiego, które związane są z chorobami wrodzonymi i chorobami nabytymi o ostrym oraz przewlekłym przebiegu.

Niedrożność jelit może początkowo wywoływać niespecyficzne objawy. Zdarza się, że niedrożność jelit rozwija się np. jako powikłanie nieleczonego zapalenia wyrostka robaczkowego. Trudności diagnostyczne może sprawiać wykrycie niedrożności jelit u małych dzieci, które nie potrafią opisać dokuczających im dolegliwości, a objawy typowe dla niedrożności jelit np. uporczywe wymioty i ból odczuwany w jamie brzusznej towarzyszą wielu chorobom wieku dziecięcego.

Sygnały alarmowe, które powinny skłonić do natychmiastowego udania się do szpitala lub wezwania karetki to m.in.:

  • silny ból brzucha o kolkowym charakterze,
  • zatrzymanie gazów, któremu towarzyszy silne wzdęcie brzucha,
  • nudności,
  • wymioty kałowe,
  • zatrzymanie stolca.

Powyższe objawy, z wyjątkiem wymiotów kałowych, mogą towarzyszyć także innym schorzeniom i zawsze wymagają pilnej konsultacji lekarskiej. Niedrożność jelit wiąże się z licznymi powikłaniami, zagrażając zdrowiu i życiu – może doprowadzić nie tylko do pęknięcia jelita, zapalenia otrzewnej oraz zakażenia organizmu bakteriami, które wywołują sepsę, ale także może do martwicy jelita.

Warto dowiedzieć się więcej na temat przyczyn i objawów, a rodzajów niedrożności jelit oraz najczęściej stosowanych metod leczenia.

Co dzieje się w organizmie, gdy dojdzie do niedrożności jelit?

Jelita pełnią wiele ważnych funkcji. Jedną z najważniejszych, oprócz wchłaniania składników odżywczych, jest transport treści pokarmowej, a następnie niestrawionych resztek, które usuwane są z organizmu. W przypadku niedrożności jelit dochodzi do zatrzymania znajdującej się w nich treści pokarmowej. Powyżej przeszkody zaczynają gromadzić się opuszczające żołądek resztki pokarmowe, a także woda. Jelito ulega rozciągnięciu na skutek wytwarzanych przez bakterie gazów, czego skutkiem są m.in. zaburzenia w przepływie krwi w obrębie jelita oraz zaburzenia elektrolitowe.

Na tym etapie niedrożności jelit pacjent odczuwa nasilające się dolegliwości, które związane są ze wzdęciem i zatrzymaniem gazów, a także przenikaniem bakterii z jelita do jamy otrzewnej. Przedostawanie się bakterii z jelita do krwi może doprowadzić do zakażenia organizmu – do częstych przyczyn rozwoju sepsy zaliczamy powikłania przebiegu zapalenia otrzewnej spowodowanego niedrożnością lub perforacją jelita.

Rodzaje niedrożności jelit

Wyróżniamy cztery rodzaje niedrożności jelit. Są to:

  • niedrożność mechaniczna,
  • niedrożność z zatkania światła jelita,
  • niedrożność z zadzierzgnięcia,
  • niedrożność porażenna.

W przypadku niedrożności mechanicznej dochodzi do zablokowania światła jelita. Przyczyną niedrożności mechanicznej mogą być np. trichofagia, a także kamienie kałowe, kamienie żółciowe, ciało obce, przepukliny brzuszne i inne przeszkody mechaniczne. W przypadku niedrożności jelit z zadzierzgnięcia dochodzi do zaciśnięcia fragmentu jelita przez otaczające je tkanki, co utrudnia przemieszczanie się treści pokarmowej oraz powoduje zaburzenia w krążeniu krwi. Do zadzierzgnięcia jelita mogą doprowadzić np. zrosty pooperacyjne, a także choroby zapalne jelit i skręt pętli jelita. Niedrożność z zatkania światła jelita może być spowodowana m.in. przez wady wrodzone oraz choroby o podłożu nowotworowym.

Niedrożność porażenna ma związek z zaburzeniami motoryki jelit, która może być spowodowana np. zaburzeniami metabolicznymi.

Najczęstsze przyczyny niedrożności jelit

Niedrożność jelit może być spowodowana przez ostre i przewlekłe schorzenia, a także ma związek z oddziaływaniem na jelita różnych czynników. Zdarza się, że jest spowodowana np. przez powiększającą się masę guza trzustki lub innego narządu jamy brzusznej.

Do najczęstszych przyczyn mechanicznej niedrożności jelit zaliczamy m.in. przepukliny brzuszne zewnętrzne i wewnętrzne (np. przepuklina pachwinowa i przepuklina okołokątnicza), a także zrosty powstałe na skutek przeprowadzonych zabiegów chirurgicznych (zrosty pooperacyjne).

Do najczęstszych przyczyn niedrożności jelita cienkiego i jelita grubego z zatkania zaliczamy m.in.:

  • choroby zapalne jelit np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
  • raka jelita grubego,
  • raka jelita cienkiego,
  • nowotwory innych narządów jamy brzusznej,
  • zwężenia światła jelita o charakterze zapalnym,
  • pourazowe zwężenia światła jelita,
  • wady wrodzone.

Do najczęstszych przyczyn niedrożności z zadzierzgnięcia zaliczamy m.in.:

  • zrosty po operacjach, zapaleniu otrzewnej i urazach jamy brzusznej,
  • przepukliny wewnętrzne i przepukliny zewnętrzne,
  • wgłobienie jelita.

Do najczęstszych przyczyn porażennej niedrożności jelit zaliczamy m.in.:

  • zapalenie otrzewnej w przebiegu np. zapalenia wyrostka robaczkowego, perforacji wrzodu, perforacji w obrębie przewodu pokarmowego,
  • kolkę żółciową,
  • kolkę nerkową,
  • zapalenie trzustki,
  • pęknięcie torbieli jajnika,
  • niektóre zaburzenia metaboliczne,
  • zaburzenia motoryki jelit związane z chorobami mózgu,
  • stosowanie niektórych leków.

Porażenna niedrożność jelit może być również spowodowana przez zawał serca, skręt jądra, urazy narządów wewnętrznych, krwiaki oraz zapalenie płuc.

W zależności od miejsca zatkania jelita rozwija się niedrożność wysoka lub niedrożność niska. W przypadku niedrożności wysokiej mamy do czynienia z niedrożnością zlokalizowaną w obrębie dwunastnicy i jelita czczego. Niska niedrożność jelit dotyczy jelita grubego i jelita krętego.

Niedrożność jelit może być pełna – światło jelita zostaje całkowicie zablokowane. Wyróżniamy również podniedrożność jelit, czyli niedrożność częściową.

Objawy niedrożności jelit

Objawy niedrożności jelit są dość charakterystyczne. Zaliczamy do nich ból brzucha o charakterze kolkowym, nudności, wymioty, a także wzdęcie brzucha z zatrzymaniem gazów i zatrzymanie stolca. Nasilone wymioty występują, jeżeli niedrożność dotyczy jelita cienkiego.

W przebiegu choroby objawy stopniowo się nasilają. Pacjent początkowo odczuwa ból kolkowy, który zmienia swój charakter – staje się stały i lokalizuje się w środkowej części brzucha. W przypadku niedrożności porażennej dolegliwości bólowe mają mniejsze nasilenie.

Na skutek aktywności bakterii, które rozkładają resztki pokarmowe, chory wymiotuje zmienioną przez procesy gnilne treścią pokarmową. Niekiedy wymioty mogą być również związane z cofaniem się treści kałowej z jelita.

Diagnostyka niedrożności jelit

Powyższe objawy są wskazaniem do wykonania badań diagnostycznych. Na etapie diagnostyki niedrożności jelit istotną rolę odgrywa badanie RTG jamy brzusznej. Diagnostykę z wykorzystaniem USG utrudnia obecność gazów jelitowych, jednak badanie USG jest stosowane w celu wykrycia miejsca, w którym pojawiła się niedrożność jelit. Na etapie diagnostyki niedrożności jelit może również zostać wykonana tomografia komputerowa.

Leczenie niedrożności jelit

Sposób leczenia niedrożności jelit dobierany jest do podłoża choroby. Nie zawsze konieczne jest wykonanie zabiegu chirurgicznego. W niektórych przypadkach możliwe jest leczenie zachowawcze, czyli leczenie nieinwazyjne, które uwzględnia np. wykonanie lewatywy lub ręczne usunięcie kamieni kałowych.

Leczenie chirurgiczne okazuje się niezbędne w przypadku m.in. obecności ciała obcego w jelicie, wgłobienia, zrostów, a także przepuklin wewnętrznych i zewnętrznych.

Czytaj też:
Pierwsze objawy raka jelita grubego. Poznaj je, by szybko wykryć ten częsty nowotwór złośliwy
Czytaj też:
Polipy jelita grubego, macicy, nosa i inne – poznaj rodzaje, objawy i sposoby leczenia

Źródła:

  • Noszczyk W., Chirurgia, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007
  • Gajewski P., Interna Szczeklika, Kraków 2015
  • Fibak J., Chirurgia, Warszawo PZWL, 2007